Jökull

Útgáva

Jökull - 01.12.1968, Síða 48

Jökull - 01.12.1968, Síða 48
12. mynd. Breytingar jökulrandarinnar í Fremri Tungnárbotnum 1889—1967. R: hop, m. A: framskrið. Fig. 12. Changes in the position of the glacier front at Fremri Tungnúrbotnar 1889—1967. R: recession, metres. A: advance. hafi hlaupið 1945 eins mikið og milli Kerlinga og Hamars. Hjá Landmælingum Islands eru til loftmynd- ir af Tungnárjökli, sem bandaríski herinn tók í ágúst—október 1946. Myndir þessar eru hrein- asta hnossgæti og eins kort liersins í mæli- kvarða 1:50000 (U. S. AMS), sem gert er eftir þeim. A myndunum sést greinilega, að Tungn- árjökull hefur allur hlaupið fram 1945 og er enn „tröllslega sprunginn" haustið 1946. A kortinu kemur vel fram, hversu mislendur hann er. Milli Nýjafells og Tungnárfjalla hef- ur jökullinn hlaupið fram a. m. k. að innri jökulöldunum, sem Pálmi lýsir 1927. Nýjafell er á kafi, en sprungur miklar gefa til kynna, hvar það er undir. Haustið 1958 voru aftur teknar loftmyndir af jökulröndinni frá Langasjó að Kerlingum í sambandi við mælingar raforkumálastjóra á Tungnársvæðinu. Einnig eru til loftmyndir frá 1960, teknar af bandaríska hernum. Ferðir Jöklarannsóknafélagsins á Vatnajökul úr Tungnárbotnum hófust 1953, og var jökul- röndin þá slétt orðin og aflíðandi, svipað og nú er (Thorarinsson 1953). Arlegar breytingar jökulrandarinnar við Jökulheima hafa verið mældar síðan 1955 (Fy- thorsson 1963, 1964, 1965, 1966; Rist 1967). 382 JÖKULL 18. ÁR Með hliðsjón af framanskráðum athugunum og mælingum á kortum og loftmyndum hefur verið gert línurit um breytingu jökulrandarinn- ar í Tungnárbotnum sunnan við Nýjafell, sjá Mynd 12. Framhlaup jökulrandarinnar 1945 hefur væntanlega verið l/2 til 2 km. Sennilegt er, að jökullinn hafi einnig hlaupið fram ein- hvern tíma á árunum 1915—1920. Enda þótt jökulröndin sé á sama stað 1945 og um eða skömmu eftir aldamót, er þó enginn vafi á því, að jökullinn hefur rýrnað mikið á þessu tímabili. Sumarið 1925 gekk Fr. le Sage de Fontenay þáverandi sendiherra Dana ásamt Gunnlaugi Briem á Tungnárjökul við Kerlingar. I tíma- ritinu Andvara 1926 er ágæt lvsing ásamt ljósmyndum og lauslegum uppdrætti af jökul- röndinni við Kerlingar (de Fontenay 1926). Þá var efri Kerlingin alveg umgirt jökli, og skrið- jökull gekk niður í vatnið við neðri Kerling- una. Sumarið 1935 villtust austurrískir leiðang- ursmenn upp á efri Kerlinguna á leið frá Grímsvötnum að Pálsfjalli (fonas 1948). Þá skildi mjó jökulalda milli skriðjöklanna norð- an og sunnan við fjallið (Jonas 1948, bls. 150). Eftir framhlaupið 1945 náðu skriðjöklarnir við efri Kerlinguna ekki saman, og jökulröndin var um 400 m frá vatninu, sem skriðjökullinn gekk niður í 1925 (mælt á ljósmynd frá 1946). Á Mynd 13 er yfirborð jökulsins í Nýjafells- línunni dregið upp eftir bandaríska kortinu og mælingum 1959 og 1967. I línunni Pálsfjall—Kerlingar er yfirborð jökulsins samkvæmt bandaríska kortinu sýnt ásamt nýrri mælingum á Mynd 3. (Hæðir á kortinu eru þar lækkaðar um 5 metra til sam- ræmis við mælda hæð á Kerlingu 1967, 1334 metrar í stað 1339 metra á eldri kortum). Aug. ljóst er, að við framhlaup lækkar efri hluti jökulsins jafnframt því sem jökulröndin þykkn- ar. Mælingin 1965 á Mynd 3 er gerð eftir að Síðujökull hljóp; samanburður á yfirborðinu þá og 1946 sýnir, að skilin milli Skaftárjökuls og Síðujökuls liggja í um 13 km fjarlægð frá Kerlingum í línunni til Pálsfjalls. Yfirborð jökulsins hefur jafnazt mikið síðan hann hljóp 1945. Þó er hann ennþá töluvert mislendur og sprungusvæði á stöku stað, t. d. skammt suður af Kerlingum og nokkra kíló- metra austur a£ Nýjafelli.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar: 1. tölublað (01.12.1968)
https://timarit.is/issue/387283

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. tölublað (01.12.1968)

Gongd: