Jökull - 01.11.1998, Page 17

Ágrip
Norðvestan við Leiðólfsfell á Síðumannaafrétti
stendur gjallgígaþyrping upp úr Skaftáreldahrauni
þar sem það flæddi niður eftir farvegi Hellisár og fram
í Skaftárgljúfur. Agreiningur hefur staðið um aldur og
uppruna þessarar gígþyrpingar. Jón Jónsson (1985)
taldi gígana vera sérstaka eldstöð sem gaus á 12. öld,
en Þorvaldur Þórðarson (1991) taldi þyrpinguna vera
gervigíga sem mynduðust samfara Skaftáreldagosinu
1783. Gosið við Leiðólfsfell myndaði gjóskulag sem
hefur mjög staðbundna útbreiðslu og þynnist hratt frá
upptökum. Næst gígaþyrpingunni er gjóskulagið allt
að 3 m þykkt, en í jarðvegssniðum í 1,5 km fjarlægð frá
upptökum er þykkt þess <1 sm. Afstaða Leiðólfsfells-
gjóskunnar til þekktra gjóskulaga frá sögulegum tíma
sýnir að gjóskulagið myndaðist árið 1783. Þessi
niðurstaða er í góðu samræmi við aldursgreiningu á
koluðum mosaleifum beint undan gjóskulaginu og
gefur óleiðréttan C14-aldur 250 ± 60 ár. Jafnframt er
enginn marktækur munur á efnasamsetningu gosefna
frá Leiðólfsfellsgígunum og Lakagígum. Þessar niður-
stöður benda eindregið til þess að gígaþyrpingin við
Leiðólfsfell hafi myndast í gervigígagosi þegar Skaft-
áreldahraunið flæddi niður farveg Hellisár í júní 1783.
JÖKULL, No. 46, 1998
15