Jökull - 01.11.1998, Síða 74

krónur. Það er nokkuð ljóst að á næstu árum mun verða
erfíðleikum bundið að sækja meira fé í ríkissjóð. Aðrir
tekjustofnar svo sem félagsgjöld, skálagjöld og sala á
tímaritinu Jökli erlendis hafa á síðustu árum staðið meir
og meir undir rekstri félagsins og koma til með að gera
það á næstu árum.
RANNSÓKNIR
Rannsóknir á vegum félagsins s.l. ár beindust eins
og undanfarin ár að Grímsvötnum og mælingum á
jöklabreytingum.
Arleg rcinnsóknaferð Jöklarannsóknafélagsins á
Vatnajökul var farin dagana 9. til 16. júní. Ferðatilhög-
un var í þetta sinn nokkuð önnur en áður því nú var
farið austur um sveitir og frá Skálafellsjökli í Gríms-
vötn. Einnig má telja til tíðinda að enginn snjóbfll var
með í för, farið var á 7 jeppum og 5 vélsleðum. Þátttak-
endur voru 21, en þar af fóru 3 til byggða á þriðju-
deginum 13. júní. Fararstjóri í ferðinni var Magnús
Tumi Guðmundsson. Unnið var að eftirtöldum verk-
efnum:
1. Vatnsborð Grímsvatna mældist 1442 m y. s.
þann 14. júní. Hafði vatnsborðið risið uml5-17
metra á einu ári og vantaði um 8 metra á að það
hafi náð sömu hæð og fyrir hlaupið 1991. Ef að
líkum lætur má búast við Grímsvatnahlaupi í
vetur eða vor.
2. Vetrarákoman var mæld á borstaðnum á miðri
íshellu Grímsvatna. Arlagið reyndist 4,71 m
þykkt og vatnsgildi þess 2550 mm sem er
nærri meðallagi.
3. Ekið var um Grímsvötn með GPS GIS tæki og
mæld nokkur samfelld hæðarsnið. Verða þau
notuð til að gera kort af yfirborði íshellunnar en
það breytist með hækkandi vatnshæð.
4. A Grímsfjalli var komið fyrir nýrri sjálvirkri
veðurstöð. Mælir hún hita- og rakastig, vind-
hraða og vindstefnu auk sólgeislunar yfir sum-
armánuðina. Er stöðin sömu gerðar og sú sem
verið hefur á Brúarjökli í sumar og fyrrasumar
á vegum Landsvirkjunar.
5. Vegna jarðskjálftamælinga á Vatnajökli á veg-
um Raunvísindastofnunar og erlendra aðila var
steypt undirstaða fyrir skjálftamæli við vestur-
gafl gamla skálans.
6. Vetrarákoman var mæld á sléttunni milli
Hvannadalshnjúks og Hnappa. Boruð var 10,8
m djúp hola og reyndist árlagið 10,2 m og
vatnsgildi þess 5750 mm. Er þetta dálitlu
minna en mælst hefur á þessum stað undanfarin
tvö ár. Sett var niður stika til að fylgjast með
sumarafkomunni.
7. Vitjað var um stikur sem settar voru upp á
Brúarjökli, Dyngjujökli og Köldukvíslarjökli í
byrjun maí af Landsvirkjun og Raunvísinda-
stofnun. Voru þær staðsettar með GPS tækjum
og verða staðsetningamar notaðar til að reikna
skriðhraða jöklanna.
8. Vitjað var um veðurstöðvar Landsvirkjunar á
Brúarjökli og Skálafellsjökli og lesið af þeim.
Ferðin tókst með ágætum og sýndi að hægt er að
fara í vorferðir í Grímsvötn án atbeina snjóbfla. Hinu er
ekki að leyna að reynt var að haga skipulagningu
ferðarinnar með hliðsjón af takmarkaðri flutningsgetu.
Eldsneytisbirgðir á Grímsfjalli voru kláraðar að mestu.
Erfitt mundi hafa reynst að ljúka öllum verkefnum
leiðangursins hefði birgðanna ekki notið við enda færi á
jöklinum þungt lengst af. Engin þung rannsóknartæki
eins og íssjá, jarðskjálftamælar eða bræðslubor voru
með að þessu sinni. Augljóst er að snjóbfl þarf til flutn-
inga þegar farið verður í vorferð með slík tæki.
Mælingar á jökulsporðum
Mælingar á jökulsporðum er eitt af megin rann-
sóknaverkefnum félagsins og hefur það verið unnið
undir stjóm Odds Sigurðssonar undanfarin ár. Á árinu
var mælt framskrið og hop á um 45 jökulsporðum víðs-
vegar um land. Sú vinna er ólaunað sjálfboðastarf, en
félagið greiðir styrk vegna eldsneytiskostnaðar.
Að undanfömu hefur verið bætt við mælistöðum við
Kötlujökul og Grímslandsjökul á Flateyjardalsheiði.
Teknar hafa verið að nýju upp mælingar við Bægis-
árjökul og nokkra jökla í Suðursveit og Mýrum í
Austur-Skaftafellssýslu sem legið hafa niðri um árabil.
Víða úti í heimi fækkar þeim óðum sem vilja standa
fyrir langtíma verkefnum sem þessu. Staða jaðars
margra jökla er sönnust lýsing á afkomu þeirra og er
vandfundin aðferð sem tekur fram mælingu með mál-
bandi hvað kostnað og nákvæmni varðar. Þessar
72
JOKULL, No. 46, 1998