Jökull - 01.06.2000, Page 73

byrjun 1958 og hafði mörg merk rannsóknaverkefni
á prjónunum. Aðstæður voru þó allar harla erfið-
ar miðað við það sem nú er: fátt raunvísindamennt-
að fólk í landinu, fjárveitingar og styrkir af skom-
um skammti, tækjakostur lítill, gjaldeyrishöft o.s.frv.
Fundum þeirra Eggerts V. Briem bar saman á því ári,
og varð þeim vel til vina.
Eggert V. Briem lagði Eðlisfræðistofnuninni ó-
metanlegt lið með rausnarlegum gjöfum, bæði á frum-
býlingsárum hennar og eftir að hún varð hluti Raun-
vísindastofnunar Háskólans 1966. Samkvæmt skrá
Þorbjörns í fómm okkar var þar fyrst að telja vand-
aða sveiflusjá (oscilloscope), sem nýttist um árarað-
ir við mælingar, tækjasmíð, og viðgerðir. Er hún
enn í góðu lagi, og jók Eggert síðar við myndavél
til myndatöku af skjá hennar. Þá gaf Eggert sterk-
byggða fólksbifreið af Plymouth-gerð, sem hann hafði
átt sjálfur, og kom hún að góðu gagni við mæl-
ingar og sýnasöfnun stofnunarinnar vítt um land-
ið. Þegar Þorbjörn smíðaði nýja tegund segulsviðs-
mæla (Móða) og hóf skipulegar mælingar á segul-
sviði úr flugvél yfir öllu landinu 1968, bættust við ná-
kvæmur tíðnimælir, fjarskiptaritvél (Telex) og sjálf-
virkur tölvustrimlagatari, sendi- og móttökutæki, og
rafhlöðudrifin sveiflusjá 1972. Rúbidíum sveifluvaki
sem Eggert gaf einnig, var undirstaða verulegra endur-
bóta (um 1972) á staðsetningar-búnaði fyrir flugmæl-
ingarnar.
Áhugi Eggerts á afstæðiskenningunni tengdist
frekari gjöfum hans til stofnunarinnar á árinu 1971
og síðar, sem vora tækjabúnaður til svonefndra Möss-
bauer-mælinga á einni samsætu járns. I þeim búnaði
var geislagjafi, mælitæki, fjölrásagreinir, reiknivél og
kælibúnaður. Þessi tæki hafa verið notuð til merkra
rannsókna á járnsamböndum í bergi og öðrum efn-
um við Eðlisfræðistofu stofnunarinnar. Eggert styrkti
og fyrstu tilraunir stofunnar með örtölvur og forritun
þeirra. Sú reynsla varð undirstaða í þróun rafeinda-
voga sem síðan byltu hér starfsháttum í fiskvinnslu og
lögðu grundvöll að fyrirtækinu Marel hf.
I Heimaeyjargosinu 1973 dvaldist Þorbjörn Sigur-
geirsson lengst af úti í Eyjum eins og alþjóð var kunn-
ugt, og fann Eggert V. Briem sér þá nýtt áhugamál,
sem voru jöklarannsóknir og virkjun jökulfljóta. Rit-
aði hann grein í 26. árgang Jökuls, þar sem hann m.a.
veltir fyrir sér möguleikum á jarðhitavirkjun í Gríms-
vötnum og að auki vatnsaflsvirkjun með 1000 m falli
þaðan, sem eyddi hættu á Skeiðarárhlaupum. Endur-
speglar hún eins og fyrri greinar hans, bæði frumleg-
ar hugmyndir og mikinn áhuga hans á að nýta kosti
landsins sem best fyrir þjóðina. Síðan styrkti Eggert
mjög rausnarlega rannsóknaverkefni á því sviði við
Raunvísindastofnun Háskólans. Meðal annars kostaði
hann 1977-79 frumsmíði íssjár til mælinga á þykkt
jökulíssins, sem síðan hefur verið notuð til kortlagn-
ingar á landslagi undir meginjöklum landsins. Hann
kostaði einnig smíði gufubors til djúpborunar í jökla,
borun eftir gufu og uppsetningu hitaveitu og rafstöðv-
ar af einstæðri gerð á Grímsfjalli í Vatnajökli árið
1982. Smíðaði hann sjálfur hluti í rafstöðina. Sama
ár gaf Eggert Raunvísindastofnun öfluga jeppabifreið
sem jafnframt varð að miklum notum við aðrar rann-
sóknir, ekki síst rekstur víðfeðms nets jarðskjálfta-
mæla. Einnig gaf hann Loran-staðsetningartæki fyr-
ir bifreiðina, og árið 1979 tvo vélsleða. Eggert lagði
einnig fram fé til byggingar sendimasturs á Gríms-
fjalli sem komið var upp 1981 til gagnasendinga til
Raunvísindastofnunar frá veðurstöð og jarðskjálfta-
mæli. Birtist mynd af því í 31. árgangi Jökuls og er
Eggert með á myndinni, enda vflaði hann ekki fyrir
sér jöklaferðir fram yfir nírætt. Jarðskjálftamælirinn á
Grímsfjalli hefur gegnt afar mikilvægu hlutverki við
skjálftavöktun og viðvaranir um upphaf eldgosa og
jökulhlaupa í Vatnajökli. Eggert var kjörinn heiðurs-
félagi í Jöklarannsóknafélagi íslands árið 1980.
Eftir að Eggert flutti heim til íslands alkominn, ár-
ið 1975, var hann í yfir tvo áratugi tíður gestur á Raun-
vísindastofnun. Þar sökkti hann sér niður í vísindarit
og ræddi við menn um nýjungar í fræðunum, rann-
sóknaverkefnin, og hugmyndir sínar í vísindunum.
Hann var einnig vinsæll þátttakandi í samkomum og
sumarferðum starfsfólks stofnunarinnar. Ferðabúnað-
ur hans var um margt sérstakur. Tjaldið var lítið, varla
mannlengd, hringlaga með einni miðsúlu. Svefnpok-
inn hans var þó enn merkilegri, en hann höfðu systur
hans gert árið 1921 úr æðardúni og lambsull frá prest-
setrinu á Staðarstað. Sá poki fylgdi Eggerti einnig í
öllum jöklaferðum hans. Þótti honum betra að sofa í
jöklatjaldi á brún Grímsfjalls en í margmenninu í skál-
anum.
JÖKULLNo. 48 71