Jökull


Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 61

Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 61
Upphaf smásjárrannsókna á þunnsneiðum afbergi C.W. Giimbel, rituðu einnig í þýsk tímarit um gosin 1875. Enn síðar skoðaði Zirkel (1883) rykkennt efni sem féll í Noregi vorið 1883 og sumir töldu vera frá Islandi. Harry Rosenbusch, enn einn þekktur frumkvöðull í smásjárgreiningu á bergi, ræðir allítarlega um sýni af móbergi úr fyrrnefndum Seljadal (4. mynd) í grein um berg frá Þýskalandi (Rosenbusch, 1872) og hafði hann fengið það frá Robert Bunsen læriföður sínum. Hann gaf út bók í tveim bindum „Mikroskopische Physi- ographie der Mineralien und Gesteine" 1873-77 (síð- ar endurútgefin nokkrum sinnum) og er þar minnst á sýni Zirkels o.fl. frá íslandi. Önnur smásjármynd af sýni úr Seljadal er í bók Rosenbuschs „Elemente der Gesteinslehre“ sem út kom 1898. Fyrsta smá- sjá Rosenbuschs til bergfræðirannsókna var smíðuð 1870, en hann fékk síðan fínsmíðaverkstæði R. Fuess í Berlín ásamt sjónglerjafræðingnum E. Hartnack til að setja saman aðra betri (Rosenbusch, 1876). Varð fyrir- tæki Fuess einn helsti framleiðandi bergfræðismásjáa næstu áratugina (5. mynd). Fleiri rituðu greinar um smásjárrannsóknir á ís- lensku bergi ekki löngu síðar, m.a. nemendur Zir- kels, A. Penck (1879) og P. Schirlitz (1882). Þorvaldur Thoroddsen og Norðmaðurinn A. Helland (sem kom til íslands 1881 og skrifaði talsvert um jarðfræði Is- lands) kynntu sér smásjártækni hjá Zirkel. Frederic Eugene Wright (1877-1953) Bandaríkjamenn voru framan af eftirbátar Evrópu- búa í smásjár-bergfræði. Einn þeirra allra fyrstu sem sinntu þessu sviði var C.E. Wright sem nam fræð- in í Berlín upp úr 1870. Sonur hans, F.E. Wright, lærði síðan hjá H. Rosenbusch og kristallafræð- ingnum V. Goldschmidt í Heidelberg um aldamót- in, og ritaði ásamt þeim síðarnefnda m.a. grein- ar um þau mynstur sem fram koma á yfirborði ís- lensks silfurbergs þegar það er lagt í ætandi vökva (Goldschmidt og Wright, 1903-04). Hann ferðaðist um ísland 1909 og birti a.m.k. tvær greinar um ís- lenskt efni, um jökulrof (Wright, 1910) og smásjár- skoðun á hrafntinnu (Wright, 1915), auk smáklausu um jarðhita hér (Wright, 1924). F. E. Wright rit- aði fjölda greina um ljósfræði og smásjárrannsókn- ir í bergfræði. M.a. átti hann þátt í að þróa smá- sjár með borði þar sem velta má bergsýni á alla vegu (universal stage). Kennslubók hans um smásjár- bergfræði (Wright, 1911) mun hafa haft mikil áhrif. 4. mynd. Smásjármynd af túffi frá Seljadal, úr grein Rosenbusch (1872). - Palagonite tujf from SW- Iceland. 5. mynd. Bergfræðismásjá frá verkstæði R. Fuess, um 1888. - Petrographical microscope. JÖKULL No. 48 59
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.