Jökull


Jökull - 01.06.2000, Side 61

Jökull - 01.06.2000, Side 61
Upphaf smásjárrannsókna á þunnsneiðum afbergi C.W. Giimbel, rituðu einnig í þýsk tímarit um gosin 1875. Enn síðar skoðaði Zirkel (1883) rykkennt efni sem féll í Noregi vorið 1883 og sumir töldu vera frá Islandi. Harry Rosenbusch, enn einn þekktur frumkvöðull í smásjárgreiningu á bergi, ræðir allítarlega um sýni af móbergi úr fyrrnefndum Seljadal (4. mynd) í grein um berg frá Þýskalandi (Rosenbusch, 1872) og hafði hann fengið það frá Robert Bunsen læriföður sínum. Hann gaf út bók í tveim bindum „Mikroskopische Physi- ographie der Mineralien und Gesteine" 1873-77 (síð- ar endurútgefin nokkrum sinnum) og er þar minnst á sýni Zirkels o.fl. frá íslandi. Önnur smásjármynd af sýni úr Seljadal er í bók Rosenbuschs „Elemente der Gesteinslehre“ sem út kom 1898. Fyrsta smá- sjá Rosenbuschs til bergfræðirannsókna var smíðuð 1870, en hann fékk síðan fínsmíðaverkstæði R. Fuess í Berlín ásamt sjónglerjafræðingnum E. Hartnack til að setja saman aðra betri (Rosenbusch, 1876). Varð fyrir- tæki Fuess einn helsti framleiðandi bergfræðismásjáa næstu áratugina (5. mynd). Fleiri rituðu greinar um smásjárrannsóknir á ís- lensku bergi ekki löngu síðar, m.a. nemendur Zir- kels, A. Penck (1879) og P. Schirlitz (1882). Þorvaldur Thoroddsen og Norðmaðurinn A. Helland (sem kom til íslands 1881 og skrifaði talsvert um jarðfræði Is- lands) kynntu sér smásjártækni hjá Zirkel. Frederic Eugene Wright (1877-1953) Bandaríkjamenn voru framan af eftirbátar Evrópu- búa í smásjár-bergfræði. Einn þeirra allra fyrstu sem sinntu þessu sviði var C.E. Wright sem nam fræð- in í Berlín upp úr 1870. Sonur hans, F.E. Wright, lærði síðan hjá H. Rosenbusch og kristallafræð- ingnum V. Goldschmidt í Heidelberg um aldamót- in, og ritaði ásamt þeim síðarnefnda m.a. grein- ar um þau mynstur sem fram koma á yfirborði ís- lensks silfurbergs þegar það er lagt í ætandi vökva (Goldschmidt og Wright, 1903-04). Hann ferðaðist um ísland 1909 og birti a.m.k. tvær greinar um ís- lenskt efni, um jökulrof (Wright, 1910) og smásjár- skoðun á hrafntinnu (Wright, 1915), auk smáklausu um jarðhita hér (Wright, 1924). F. E. Wright rit- aði fjölda greina um ljósfræði og smásjárrannsókn- ir í bergfræði. M.a. átti hann þátt í að þróa smá- sjár með borði þar sem velta má bergsýni á alla vegu (universal stage). Kennslubók hans um smásjár- bergfræði (Wright, 1911) mun hafa haft mikil áhrif. 4. mynd. Smásjármynd af túffi frá Seljadal, úr grein Rosenbusch (1872). - Palagonite tujf from SW- Iceland. 5. mynd. Bergfræðismásjá frá verkstæði R. Fuess, um 1888. - Petrographical microscope. JÖKULL No. 48 59

x

Jökull

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.