Tölvumál - 01.11.2011, Síða 4

4 | T Ö LV U M Á L
Myndavélin við nám og
kennslu í náttúrufræði
Þórunn Þórólfsdóttir,
náttúrufræðikennari í Austurbæjarskóla
Flestum finnst gaman að taka myndir og má segja að margir unglingar séu
á heimavelli á því sviði. Margir kennarar hafa líka séð möguleika í að nýta
sér þessa tækni og í þeirra hópi hafa sumir orðið handgengnir myndavélinni
sem kennslugagni. Möguleikarnir eru endalausir og ljósmyndatökur virðast
höfða til nemenda, ekki síst í hópi unglinga. Stafræna myndavélin fellur
undir tölvu- og upplýsingatækni, á hana má líta sem eitt af jaðartækjum
einkatölvunnar og með stafrænni tækni hafa komið til sögunnar auknir
möguleikar til myndvinnslu.
Rannsóknir á notkun myndavéla í kennslu sýna að þær geta stuðlað að
betri náttúrufræðikennslu (Miller, 2001). Með því að láta nemendur sjálfa
fá linsuna hvetjum við þá til að hugsa á gagnrýninn hátt og vekjum athygli
þeirra á viðfangsefnum sem eru þeim nærtæk. Rannsóknir benda jafnframt
til að notkunin geti aukið hugtakaskilning þeirra (Webb, 2008).
Möguleikar myndavélarinnar
Myndavélin sem námsgagn býður upp á marga möguleika í kennslu og í
sumum tilvikum væri erfitt eða ómögulegt að ná sama árangri án þeirra.
Ákveðnir þættir eiga yfirleitt við þegar þessum möguleikum er beitt og
ágætt er að hafa þá í huga (Bull og Bell, 2005).
Að safna myndum. Myndavélin gefur tækifæri til að safna upplýsingum á
mynd eða kvikmynd. Hægt er að „safna“ lífverum og varðveita sýnishornin
og taka upp þráðinn í næstu kennslustund.
Að greina myndirnar. Skoðun og greining mynda hjálpar nemendum að
þjálfa notkun hugtaka en sjónræn framsetning getur verið mikilvæg í því
augnamiði. Hún styður nemandann við að flokka og greina og koma auga á
tengsl milli fyrirbæra sem annars væri honum hulin.
Að skapa og búa til verkefni. Tæknin býður upp á mikla breidd í framsetningu
sem er ekki endilega bundin við útprentun heldur fá nemendur tækifæri
til að þroska sköpunargáfu sína við að túlka og setja fram verkefni á
fjölbreyttan og skapandi hátt. Mótun verkefna með stafræna framsetningu
gefur nemendum endalausa möguleika á að búa til kynningarefni sem hægt
væri að koma á framfæri á Netinu. Þannig geta verkefnin fengið hagnýtt
gildi og öðlast meiri merkingu og tilgang í augum nemenda.
Að ræða hugmyndir til skilnings. Myndir geta verið góð kveikja að
umræðum. Með margmiðlunartækni skapast fleiri tækifæri til miðlunar og
samskipta, það sem var áður einungis ætlað kennaranum til yfirlesturs er
opið öllum samnemendum til að skoða og ræða.

Viðhorf og reynsla náttúrufræðikennara í grunnskóla
Vorið 2011 var gerð rannsókn sem miðaði að því að skoða hvernig
náttúrufræðikennarar í elstu bekkjum grunnskólans nýta sér myndavélarnar
og hvaða viðhorf þeir hafa til þess að láta nemendur nota myndavélar í
kennslustundum og námsverkefnum (Þórunn Þórólfsdóttir, 2011).
Rannsóknin var lokaverkefni greinarhöfundar í meistaranámi, leiðbeinandi
var Torfi Hjartarson lektor í kennslufræði og upplýsingatækni við
Menntavísindasvið HÍ. Rannsóknin var eigindleg og fólst í viðtölum við sex
náttúrufræðikennara á unglingastigi auk vettvangsathugunar þar sem fylgst
var með nemendum nota myndavélar við verklega æfingu. Fjórir kennarar
voru valdir vegna reynslu þeirra við að nota myndavélar í verkefnum með
nemendum en auk þess var rætt við tvo kennara sem hafa gott aðgengi að
tölvum og myndavélum án tillits til notkunar. Markmið með rannsókninni
var að vekja áhuga náttúrufræðikennara á að nýta sér myndavélina og
beina athygli að verkefnum þar sem nemendur taka myndir.
Hvernig eru myndavélarnar nýttar?
Í viðtölum við kennara í þessari rannsókn kom fram að kennararnir nýttu
sér vel þá möguleika sem myndavélin bauð upp á í útinámi og sáu kosti
þess að geta „tekið náttúruna“ með sér inn eða „safnað“ viðfangi og
skoðað nánar. Þeir töldu að myndavélin ýtti undir að skoða ítarlega og koma
auga á eða finna ákveðnar lífverur. Þá voru myndirnar iðulega nýttar sem
umræðuvettvangur.
Mikið af náttúrufræðinámi felst í því að skilja hugtök og flókin ferli.
Kennararnir töldu allir að þar nýttust möguleikar myndavélanna vel. Auk
þess styður myndavélin nemendur við að tengja náttúrufræðihugtök við
raunveruleg viðfangsefni sem aftur ýtir undir skilning og styður við kennslu
og nám.
Möguleikar sem myndavélin veitir kennurum og nemendum við að safna,
greina og ræða saman virtust vel nýttir en minna fór fyrir stærri verkefnum
Með því að láta nemendur sjálfa fá
linsuna hvetjum við þá til að hugsa á
gagnrýninn hátt og vekjum athygli þeirra á
viðfangsefnum sem eru þeim nærtæk.