Tölvumál - 01.11.2011, Qupperneq 10

1 0 | T Ö LV U M Á L
Nýlega voru birtar nýjar tölur um samkeppnishæfni Íslands meðal 142
þjóðríkja en slík úttekt er gerð árlega á vegum Alþjóðaefnahagsráðsins
(e.World Economic Forum). Á hverju ári er veruleg eftirvænting að sjá hver
staða Íslands er í hvert sinn þegar þessar niðurstöður eru birtar, en ráðið
hefur unnið slíkar úttektir allt frá árinu 1979.
Viðsnúningur frá árinu 2010
Ísland mældist í 30. sæti í ár í samkeppnisvísitölu Alþjóðaefnahagsráðsins
en mælikvarðinn á að segja til um samkeppnishæfni þjóða fyrir tímabilið
2011 og 2012. Um er að ræða vísitölu fjölmargra mælikvarða sem falla
undir 12 stoðir sem eru; stofnanir, innviðir, efnahagslegt umhverfi, heilsa
og grunnmenntun, framhaldsnám og þjálfun, virkni markaða, sveigjanleiki
vinnumarkaðar, þróun fjármálamarkaðar, tæknilegur viðbúnaður, markaðs-
stærð, þróun viðskipta og nýsköpun.
Þar sem um er að ræða vísitölu þá er þetta hlutfallslegur mælikvarði þannig
að verulegar umbætur í einu landi færir það ekki endilega upp listann ef
umfang umbóta er sambærilegt eða meira í viðmiðunarlöndunum. Vísitalan
er víðtæk og endurspeglar þá þætti sem segja til um framleiðni þjóða og
vaxtamöguleika.
Viðsnúningurinn í ár er eitt sæti þar sem Ísland var í 31. sæti áður. Hins
vegar féll landið niður um sex sæti árið 2010. Sviss er efst á lista yfir
samkeppnishæfni þjóða, Singapúr í öðru sæti og nágrannaþjóð okkar,
Svíþjóð, vermir þriðja sætið. Svíþjóð og Singapúr skipta um sæti á milli
ára en Svíþjóð var í öðru sæti í fyrra og Singapúr í því þriðja. Finnland er
hástökkvari ársins en landið er nú komið í fjórða sæti úr því sjöunda. Athygli
vekur að Bandaríkin láta enn undan og eru núna í fimmta sæti listans.
Þrálátur veikleiki efnahagsumhverfisins og
fjármálamarkaður dregur úr samkeppnishæfni Íslands
Í umsögn Alþjóðefnahagsráðsins um stöðu Íslands segir að eftir að landið
hafi fallið um ellefu sæti síðastliðin tvö ár blasi nú við viðsnúningur þar sem
landið færist upp um eitt sæti. Þrátt fyrir erfiðleika að undanförnu nýtur landið
góðs af nokkrum sterkum samkeppnisþáttum. Hér er um að ræða þætti eins
og menntun á öllum stigum (í 5. sæti og 9. sæti varðandi heilbrigðismál,
grunn- og framhaldsmenntun og fagþjálfun), nýsköpunardrifið viðskiptalíf
(19. sæti) og aðlögunarhæfni að tækninýjungum sem auka framleiðslugetu
(3. sæti). Það hversu sveigjanlegur vinnumarkaðurinn er hefur einnig mikil
áhrif (10. sæti). Það sem dregur úr samkeppnishæfni landsins er þrálátur
veikleiki efnahagsumhverfisins (131. sæti) og veikur fjármálamarkaður
(108. sæti).
Þýskaland er leiðandi í samkeppni ríkja innan
evrusvæðisins
Evrópulönd eru ríkjandi í tíu efstu sætum listans um samkeppnishæfni. Eins
og fyrr segir er Sviss í fyrsta sæti, Svíþjóð í öðru, Finnland í fjórða. Þýskaland
í sjötta og Holland i sjöunda sæti. Þar á eftir kemur Danmörk í áttunda sæti
og Bretlandi í því tíunda. Japan fellur um þrjú sæti milli ára en heldur stöðu
sinni sem samkeppnishæfasta þjóðríkið í Asíu. Kínverska alþýðulýðveldið
heldur áfram að klífa upp listann, nú um eitt sæti og sjá má greinilegar
framfarir í mörgum öðrum ríkjum í Asíu. Um fall Bandaríkjanna segja
skýrsluhöfundar að við ójafnvægi í efnahagskerfinu hafi bæði opinberar
stofnanir og stofnanir í einkageiranum veikst í Bandaríkjunum, auk þess
sem menn hafa haft viðvarandi áhyggjur af ástandi fjármálamarkaðanna.
Einnig hefur vantraust fólks á þróun stjórnmála og skilvirkni hins opinbera
aukist. Þýskaland er leiðandi í samkeppni ríkja innan evrusvæðisins, þrátt
fyrir að falla um eitt sæti milli ára. Holland fer upp um eitt sæti (7.sæti),
Frakklandi fellur um þrjú sæti í það átjánda og Grikkland heldur áfram að
falla og er komið í 90. sæti.
Þróun viðskipta og nýsköpun
Í mælingum Alþjóðaefnahagsráðsins flokkast Ísland sem nýsköpunardrifin
þjóð en þjóðum er skipt í þrjá flokka; framleiðnidrifin-, skilvirknidrifin- og
nýsköpunardrifin hagkerfi. Tafla 1 sýnir þetta nánar og hvert vægi einstakra
stoða innan vísitölurnar er eftir mismunandi tegundum hagkerfa. Flokkun
þjóða fer mikið eftir grunnstoðum samfélagsins bæði opinberum og rekstri
fyrirtækja, stöðu menntunar og heilbrigðismála svo fátt eitt sé nefnt.
Tafla 1. Vægi helstu flokka eftir tegund hagkerfa (í %)
Undirflokkar Framleiðnidrifin
þróun
Skilvirknidrifin
þróun
Nýsköpunardrifin
þróun
Grunnþarfir 60 40 20
Skilvirkni 35 50 50
Nýsköpun og
þróun viðskipta
5 10 30
Þegar litið er til þriggja stoða af tólf sem áhugavert er að rýna í frekar með
hliðsjón af nýsköpun og stöðu upplýsingatækni hér á landi kemur fram að
staða landsins er ágæt þó svo við ættum ekki að láta okkur nægja annað en
1. sæti í allfestum flokkum. Töflur 2 og 3 segja til um stöðu nokkurra megin
atriða undir flokknum þróun viðskipta og svo nýsköpun. Til samanburðar er
sýnd staða Sviss sem er í fyrsta sæti og Danmörk sem þykir alltaf raunhæft
til samanburðar.
Samkeppnishæfni Íslands
og upplýsingatæknigeirans
Karl Friðriksson,framkvæmdastjóri Mannauðs-
og markaðsstofu Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands.