Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2011, Blaðsíða 30

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 87. árg. 201126
félagið en flestir aðrir sjúkdómar. Þá
teljast geðsjúkdómar vera ein af tíu helstu
orsökum glataðra góðra æviára. Því er til
mikils að vinna með því að leggja áherslu
á forvarnir innan geðheilbrigðis.
Krabbameinsvarnir
Markmiðið varðandi krabbameinsvarnir
var að dánartíðni myndi minnka um
10%. Í krabbameinsskránni eru
gefnar tölur fyrir fjögurra ára tímabil
og í heilbrigðisáætluninni var miðað
við 1991-1995. Þá var dánartíðnin
samkvæmt áætluninni 104 af hverjum
100.000 körlum yngri en 75 ára og
106 af hverjum 100.000 konum.
Að sögn Laufeyjar Tryggvadóttur,
framkvæmdastjóra Krabbameinsskrár
Íslands, náðist markið ekki alveg en
nærri því. Nýjustu tölur eru frá 2001-
2005, sem sé 10 árum seinna. Tölurnar,
sem Laufey skýrir frá, eru ekki þær
sömu og í áætluninni en sambærilegar
milli ára. Fyrra tímabilið voru þær 98 og
97 og seinna tímabilið 92 og 89. Þetta
þýðir 8% lækkun að meðaltali. Laufey
telur að margt hafi verið gert á tímabilinu
sem skýri þennan árangur. „Forvarnir
varðandi reykingar og krabbameinsleit
hafa þar verið mikilvægar, og jafnframt
framfarir í meðferð. Stefnt er að því
að setja fram umfangsmeiri markmið
varðandi krabbamein fyrir næstu áætlun,
en ekki er enn búið að móta hana,“ segir
Laufey.
Slys og slysavarnir
Stefnt var að því að slysum og dauða-
slysum fækkaði hvoru tveggja um 25%.
Varðandi slys var miðað við 1997 en þá
slösuðust 60.000 manns. Þegar 2007
var talan komin í 38.900 en það er 35%
fækkun. Dauðaslysum hefur einnig fækkað.
Upphaflega var markmiðið miðað við 1991-
1995 en við endurskoðun 2007 var ljóst að
markmiðinu var þegar náð. Miðað var því
við 1996-2000 en markmiðinu um 25%
haldið óbreyttu. Ekki liggja fyrir tölur fyrir
2006-2010 en ljóst þykir að árangurinn sé
töluverður á þessu sviði.
Erfiðlega hefur gengið að finna nýlegar
upplýsingar um slys á börnum sambæri-
legar þeim tölum sem kynntar eru í
heilbrigðisáætluninni. Í áætluninni eru ekki
upplýsingar varðandi barnaslys heldur
einungis varðandi dauðaslys hjá börnum.
Hins vegar virðist sem fjöldi barnaslysa
hafi staðið í stað síðan 2000. Sú verulega
fækkun barnaslysa, sem átt hefur sér stað
síðan um 1980 virðist ekki halda áfram
nema hjá drengjum undir 9 ára. Tekið
skal fram að þessi greining byggist á
upplýsingum um barnaslys í Reykjavík og
gildir því ekki endilega um allt landið. Við
þetta má bæta að 2008 lést ekkert barn af
slysförum á Íslandi.
1. Áfengis-, vímuefna- og tóbaksvarnir
a) Áfengisneysla verði ekki meiri en 5,0 lítrar á ári af hreinu
alkóhóli á hvern íbúa 15 ára og eldri og nánast engin hjá
þeim sem yngri eru. (Árið 1998 var áfengisneysla á íbúa
15 ára og eldri 5,56 lítrar.)
b) Áfengis- og vímuefnaneyslu fólks undir lögaldri minnki
um 40%. (Samkvæmt könnunum frá 2004 sögðust 20%
nemenda í 10. bekk hafa orðið ölvuð einu sinni eða oftar
síðustu 30 daga fyrir kannanirnar og sama ár sögðust
9% unglinga í 10. bekk hafa prófað hass. Á fyrsta ári í
framhaldsskóla sögðust 53% hafa orðið ölvuð og 13%
hafa prófað hass.)
c) Hlutfall fólks á aldrinum 18-69 ára, sem reykir, verði undir
12%. (Árið 2006 reykti 21% karla og kvenna daglega.)
d) Hlutfall barna og unglinga 14-17 ára, sem reykja, verði 5%
eða minna. (Árið 2004 reyktu 12% nemenda í 10. bekk og
15% í fyrsta bekk framhaldsskóla.)
2. Börn og ungmenni
a) Unnið verði að því að jafna mun á heilsufari barna, sem
tengist þjóðfélagsstöðu foreldra, um 25%. (Á árunum
1991-1995 var vísitala langvinnra sjúkdóma hjá börnum
miðað við menntun föður sem hér segir: háskólamenntun 1,
framhaldsskólamenntun 1,17 og grunnskólamenntun 1,46.)
Forgangsverkefni til ársins 2010
b) Geðheilbrigðisþjónustan nái árlega til að minnsta kosti
2% barna og unglinga 18 ára og yngri, óháð búsetu.
(1997 náði þjónustan til 0,4-0,5% af hópnum 18 ára og
yngri en 2005 til 1,8%.)
c) Slysum og slysadauða barna fækki um 30%. (2001-2005
dóu 3,6 af hverjum 100.000 drengjum á aldrinum 1-14 ára af
slysförum en 6,8 af hverjum 100.000 stúlkum á sama aldri.)
d) Tíðni tannskemmda (DMFT) 12 ára barna lækki í 1,0.
(1996 var DMFT hjá 12 ára börnum 1,5 en 2,1 árið 2005.)
e) Hlutfall 9 ára barna, sem eru yfir kjörþyngd, lækki niður
fyrir 15% og hlutfall þeirra sem eru of feit lækki niður fyrir
3%. (Nýtt markmið frá 2007. Miðað er við 2004 en þá voru
23% yfir kjörþyngd og 5% of feit.)
3. Eldri borgarar
a) Bið eftir vistun á hjúkrunarheimili fyrir fólk sem er í mjög brýnni
þörf verði ekki lengri en 90 dagar. (2004 var meðalbiðtími
eftir hjúkrunarrými 191 dagur en 2006 138 dagar.)
b) Yfir 80% fólks 80 ára og eldra sé við svo góða heilsu
að það geti með viðeigandi stuðningi búið heima. (2003
bjuggu 75% fólks 80 ára og eldra heima.)
c) Mjaðmar- og hryggbrotum fækki um 25%. (2003 voru
374,8 hrygg- og mjaðmabrot á hverja 100.000 íbúa 65
ára og eldri.)