Morgunblaðið - 03.09.2015, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Biðlistar erublettur á ís-lensku heil-
brigðiskerfi. Um
miðjan júlí biðu
5.723 einstaklingar
eftir skurðaðgerð.
Af þeim höfðu fjög-
ur þúsund manns
beðið lengur en þrjá mánuði eftir
því að komast að. Þetta er afleit
staða og óverjandi.
Hluta vandans má rekja til
verkfalla lækna og heilbrigðis-
starfsmanna í BHM. Í raun kem-
ur vandinn þó verkföllunum ekki
við því að biðlistarnir voru langir
fyrir. Milli ára hefur fjölgað um
1.200 manns á biðlistunum.
Aukningin milli ára er 26%.
Biðlistarnir eru af ýmsum
toga. Mest hlýtur að liggja við að
hjartasjúklingar fái bót meina
sinna. Þar slagar biðlistinn hátt í
átta hundruð manns og í kring-
um fimm hundruð hafa beðið
lengur en í þrjá mánuði.
Flestir eru á biðlistum eftir
augnaðgerðum, tæplega þrjú
þúsund manns. Þar á eftir koma
þeir, sem bíða eftir gerviliðum.
Þegar langir biðlistar eru
orðnir viðvarandi er ekki annað
hægt en að ætla að gengið sé út
frá þeim. Þegar vísvitandi er
lagt minna fé í aðgerðir en þarf
til að anna þörfinni eru biðlistar
komnir á stefnuskrá.
Biðlistinn eftir augnaðgerðum
er skýrasta dæmið um það. Gert
er ráð fyrir að færri komist að en
þurfa. Ekki er um það að ræða
að allar stofur séu fullar og fleiri
komist ekki að. Hæglega væri
hægt að sinna öllum þeim, sem
þurfa nýja augnasteina. Aðgerð-
in sjálf tekur aðeins fimm mín-
útur. Einfaldlega hefur verið
sett þak á hversu margar að-
gerðir megi gera á kostnað ríkis-
ins.
Fólki gefst kost-
ur á að kaupa sig út
af listanum. Það
mun kosta um fjög-
ur hundruð þúsund
krónur. Hinn langi
listi sýnir að það er
mörgum um megn.
Fólk kýs frekar að
bíða – eða á ekki annars kost. Á
meðan dregur ský fyrir sjónina.
Með aðgerðinni er hægt að
draga frá þannig að fólk sjái á ný
og auka lífsgæði þess svo um
munar.
Bið eftir gerviliðaaðgerðum
tekur einnig sinn toll. Oft eru
þeir sem þurfa á gervilið að
halda svo kvaldir að þeir geta
ekki unnið fulla vinnu. Þar við
bætist kostnaður vegna lyfja og
umönnunar. Þá kostar meira
átak að komast aftur af stað eftir
því sem fólki hefur hrakað meira
við að bíða eftir aðgerð.
Biðlistarnir snúast um að slá
óhjákvæmilegum aðgerðum á
frest. Bið eftir aðgerð getur leitt
til þess að heilsu fólks hraki enn
meira en ella. Biðin er kostn-
aðarsöm, jafnt fyrir einstak-
lingana, sem í hlut eiga, sem
þjóðfélagið.
Nú ætlar ríkisstjórnin að setja
kraft í að vinna á biðlistunum.
Tilkynnt var að 1,2 milljarðar
yrðu settir í að stytta biðina.
Reyndar hlýtur að hafa verið
gert ráð fyrir aðgerðunum, sem
ekki áttu sér stað vegna verk-
fallsins, þannig að ekki á að
þurfa að finna peninga til að láta
gera þær.
Með biðlistunum er heilsu
fólks stefnt í hættu og því gert
að búa við skert lífsgæði og þján-
ingar að óþörfu. Í biðlistunum
felst enginn sparnaður, aðeins
frestun útgjalda og aukinn
kostnaður. Biðlistarnir eru
bruðl.
Í biðlistunum felst
enginn sparnaður,
aðeins frestun út-
gjalda og aukinn
kostnaður}
Á biðlista
Recep Tayiip Er-dogan Tyrk-
landsforseti boðaði í
síðustu viku til nýrra
þingkosninga í land-
inu, en þær sem
haldnar voru í júlí
leiddu óvænt til þess
að AKP-flokkur Erdogans missti
meirihluta sinn í fyrsta sinn frá
árinu 2002. Stjórnar-
myndunarviðræður flokksins
gengu ekki sem skyldi, og því
ákvað Erdogan að rjúfa þing frek-
ar en að gefa stjórnarandstöðunni
færi á því að mynda sam-
steypustjórn.
Tregða Erdogans til þess að
virða sjálfsagðar leikreglur lýð-
ræðisríkisins ætti ekki að koma á
óvart í ljósi þróunar síðustu ára.
Allt frá mótmælunum í Istanbúl
vorið 2013, sem lögreglan barði
niður, hefur sýnt sig að Erdogan
hefur lítinn tíma fyrir andstöðu
eða gagnrýni. Fjölmiðlamenn eru
fangelsaðir í hrönnum, og voru til
að mynda tveir breskir blaða-
menn fangelsaðir fyrr í vikunni
fyrir að taka myndir í héruðum
Kúrda, sakaðir um
þátttöku í hryðju-
verkastarfsemi.
Yfirlýst markmið
Erdogans fyrir
kosningarnar í júlí
var að flokkur hans
næði auknum meiri-
hluta, þannig að hægt yrði að
breyta stjórnarskrá landsins á
þann veg að forseti landsins yrði
mun valdameiri en hann er nú.
Úrslitin voru því kjaftshögg fyrir
Erdogan, sem hann virðist stað-
ráðinn í að snúa við.
Í því samhengi verður auðveld-
ara að skilja hvers vegna Tyrkir
hafa sótt svo hart fram gegn
Kúrdum í kjölfar kosninganna,
því að sá flokkur sem mestan þátt
átti í að neita Erdogan um völdin,
HDP, er flokkur hófsamra Kúrda
og náði því að verða fjórði stærsti
flokkur landsins í júlí. Átökin á
milli Tyrkja og Kúrda gætu grafið
undan HDP og fært Erdogan aft-
ur taumhaldið í tyrkneskum
stjórnvöldum. Fari svo gæti
sneyðst nokkuð um lýðræðið í
Tyrklandi.
Forseti Tyrklands
reynir enn að seilast
til meiri valda en
landinu er hollt}
Önnur tilraun hjá Erdogan
F
jölmiðlar og samfélagsmiðlar
heimsins eru uppfullir af frá-
sögnum af flóttafólki sem
streymir til Evrópu frá stríðs-
hrjáðum heimalöndum sínum.
Allt annað sem er að gerast þessa dagana í ís-
lensku samfélagi og ratar í fréttir virðist held-
ur fáfengilegt í samanburði, sérstaklega þó
fréttir af ungfrúnni góðu, Ashley Madison,
sem gert hefur nokkrum karlmönnum lífið
leitt.
Það er átakanlegt að horfa á ljósmyndir og
myndbrot af flóttafólki í aðstæðum sem eng-
inn vill vera í. Skörungurinn Angela Merkel,
kanslari Þýskalands, segir að löndin í Evrópu
verði að deila ábyrgðinni. Þetta er eitt stærsta
vandamálið sem leiðtogar Evrópu hafa þurft
að horfast í augu við í langan tíma og sér ekki
fyrir endann á því. Rót vandans er stærri en hægt verður
að leysa á skömmum tíma. Engin lausn er í sjónmáli og
gæti tekið nokkrar kynslóðir að finna frið í þeim heims-
hluta sem flóttafólkið flæðir frá. Á meðan verður að finna
samastað fyrir manneskjurnar sem leggja líf sitt að veði
og freista þess að komast í skjól Evrópu.
Það er ekki nokkur leið fyrir okkur að horfa í hina átt-
ina og láta sem þetta komi okkur ekkert við. Ísland verð-
ur að taka þátt með öðrum Evrópuþjóðum þó landamæri
okkar liggi annars staðar. Við getum ekki staðið hjá án
þess að leggja eitthvað af mörkum sem skiptir máli.
Íslendingar geta verið hugumstórir og hefur það sýnt
sig þegar áföll hafa dunið yfir land og þjóð.
Þá eru flestir reiðubúnir að leggja hönd á
plóg til að leysa vanda, meðal annars þegar
eldgos og snjóflóð hafa dunið yfir. Í vikunni
hafa hundruð Íslendinga boðist til að aðstoða
flóttafólk með stóru og smáu.
Hefur valdið færst til fólksins með tilkomu
samfélagsmiðla eða las félagsmálaráðherra
stöðuna rétt þegar hún kallaði eftir aðstoð
landsmanna? Stjórnvöld ákváðu að hæfilegt
væri að leyfa 50 flóttamönnum að koma til
landsins en nú þegar almannarómur á sam-
félagsmiðlunum hækkar með hverjum deg-
inum með tilheyrandi áskorunum á yfirvöld
um að endurskoða þessa ákvörðun hefur rík-
isstjórnin þurft að bregðast við. Þó forsætis-
ráðherra vilji enn ekki nefna neina tölu um
fjölda flóttamanna hefur hann þó sett málið í
þann farveg að það er komið á borð nokkurra ráðherra.
Í nýrri skýrslu OECD fær Ísland góða einkunn og ber
vitni um að fjármálaráðherra hafi staðið sig vel í að stýra
ríkissjóði. Í skýrslunni kemur fram að hagvöxtur verði
4,3% í ár sem er töluvert hærra en meðaltalið í OECD
löndunum. Við höfum því svigrúm til að leyfa fleirum að
njóta. Hver sem fjöldinn verður þá mun það án efa skipta
sköpum fyrir það fólk að fá tækifæri til að fóta sig í ör-
yggi íslenska samfélagins. Sýnum mannúð, látum af for-
dómum og réttum þeim trausta hjálparhönd. Það liggur
á að taka ákvörðun og vonandi þarf ekki að bíða í margar
vikur vegna fundarhalda ráðherra. margret@mbl.is
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
Pistill
Svigrúm til að fleiri fái að njóta
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Fyrir 15 árum lá það ljóstfyrir að byggja þyrftinýjan spítala eftir sam-einingu sjúkrahúsanna í
Reykjavík, Sjúkrahúss Reykjavík-
ur og Landspítalans í mars 2000.
Hvar og hversu stór nýi spítalinn
yrði hefur verið deilt um síðan.
Fjöldi nefnda hefur verið skipaður,
og ýmsar úttektir farið fram eins
og fylgir jafn viðamikilli fram-
kvæmd.
Fyrsta nefndin um framtíðar-
skipulag og uppbyggingu Landspít-
ala háskólasjúkrahúss skilaði af sér
áliti árið 2002. Þáverandi heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra
skipaði nefndina. Hún skoðaði hver
af þessum þremur kostum hentaði
best undir spítala: Hringbraut,
Fossvogur og Vífilsstaðir. Nefndin
komst að þeirri niðurstöðu að:
„Framtíðarsjúkrahúsið verði
við Hringbraut og nýbyggingar rísi
aðallega sunnan núverandi Hring-
brautar, nýtt háskólasjúkrahús.“
Þar er bent á að kostnaðurinn væri
lægstur þar m.a. vegna bygginga
sem þegar eru á svæðinu.
Tveimur árum síðar skilaði
nefnd af sér skýrslu um heildar-
kostnað ásamt tillögu að alþjóðlegri
hugmyndasamkeppni um skipulag
lóðarinnar. Ríkisstjórnin heimilaði
að efnt væri til umræddrar sam-
keppni. Teymi undir forystu arki-
tektanna C.F. Møller varð hlut-
skarpast árið 2005. Á árunum
2006-2008 var unnið að ítarlegri
þarfa- og tæknigreiningu og nánari
útfærslu á tillögunni. Þeirri frum-
athugun lauk í mars 2008.
Meðal bestu á Vesturlöndum
Mánuði áður, í febrúar árið
2008, skilaði stýrinefnd LSH vegna
undirbúnings byggingar nýs Land-
spítala stöðuskýrslu. Þar segir
m.a.: „[...] raunhæft markmið sé
fyrir LSH að verða á meðal bestu
sjúkrahúsa á Vesturlöndum. Há-
skóli Íslands setti sér það markmið
að verða í hópi 100 bestu háskóla í
heiminum. Starfsemi LSH og HÍ er
það samofin að önnur stofnunin
nær varla háleitum markmiðum
nema með því að hin nái þeim líka.“
Stuttu síðar varð efnahags-
hrunið sem raskaði áformunum.
Snemma árs 2009 yfirfóru
norsku hönnunar- og ráðgjafarfyr-
irtækin Momentum Arkitekter AS
og Hospitalitet AS áætlanir og
hönnunarforsendur nýs háskóla-
sjúkrahúss. Í stuttu máli má segja
að í endurskoðaðri áætlun norsku
ráðgjafanna var staðsetningunni
við Hringbraut haldið og staðfest
að fjármunir myndu sparast við að
flytja starfsemina úr Fossvoginum
yfir á Hringbraut.
Síðar sama ár, hinn 4. nóv-
ember 2009, var undirrituð sameig-
inleg viljayfirlýsing meginþorra líf-
eyrissjóða landsins og ríkis-
stjórnarinnar, um samstarf við
undirbúning að fjármögnun, útboði
og framkvæmdum við nýbyggingar
Landspítala. Ári síðar var opinbert
hlutafélag Nýr Landspítali ohf.
(NLSH), stofnað. Markmiðið er að
standa að nauðsynlegum undirbún-
ingi og láta bjóða út byggingu nýs
Landspítala.
Í upphafi þessarar viku skilaði
KPMG skýrslu, sem unnin var fyrir
um NLSH, um hver væri heppileg-
asta staðsetning nýs Landspítala.
Þar kemur fram að Hringbrautin
sé best. Í skýrslunni voru skoðaðir
fimm þættir sem taldir voru hafa
hlotið mesta gagnrýni í gegnum tíð-
ina: Umferðarálag, samræmi við
borgarskipulag, byggingarkostn-
aður, rekstrarkostnaður og kostn-
aður við fólksflutninga.
Samhliða undirritun heilbrigð-
isráðherra við Corpus-hópinn um
fullnaðarhönnun á meðferðarkjarna
nýs Landspítala mun NSLH bjóða
út verkframkvæmd á sjúkrahóteli.
Áætlað er að hefja framkvæmdir
þar í byrjun nóvember og mun það
rísa á Hringbrautarlóðinni norðan
kvennadeildar Landspítalans.
Framkvæmdir við
spítala 15 árum síðar
Teikning/Corpus hópurinn
Spítali Nýr Landspítali háskólasjúkrahús mun setja svip á umhverfið.
„Þetta er yfir-
lýsing um að
við viljum end-
urbyggja þjóð-
arsjúkrahús Ís-
lendinga við
Hringbraut og
erum að ýta
þessu nær
fram-
kvæmdastigi,“
sagði Kristján
Þór Júlíusson heilbrigðis-
ráðherra við undirritun samn-
ings við Corpus-hópinn um
fullnaðarhönnun á meðferðar-
kjarna nýs Landspítala.
Áætluð heildarstærð með-
ferðarkjarnans er um
58.500m². Byggingin mun
verða á sex hæðum ofan götu,
fimm hæðum neðan götu auk
kjallara. Mun byggingin rísa á
lóð Landspítala við Hringbraut.
Meðferðarkjarninn mun tengj-
ast öðrum byggingum á Land-
spítalalóðinni.
Corpus hópurinn bauð lægst í
verkið, í útboði sem fram fór
síðastliðið sumar. Fjögur fyrir-
tæki standa að Corpus hópnum
þ.e. Basalt arkitektar, Horn-
steinar arkitektar, Verkfræði-
stofa Jóhanns Indriðasonar og
VSÓ ráðgjöf.
Skriður á
framkvæmd
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA
Kristján Þór
Júlíusson