Morgunblaðið - 03.09.2015, Qupperneq 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2015
Á visir.is birtist hinn
13. ágúst sl. greinin
„Skilur vel flótta unga
fólksins eftir heimsókn
til Köben“ eftir Val-
geir Skagfjörð leikara.
Mér finnst greinin
eiga erindi við sem
flesta og hef fengið
leyfi Valgeirs til þess
að nota hana til grund-
vallar hér.
Íbúðakaup í Kaupmannahöfn
Valgeir segir svo frá að dóttir
hans hafi búið í Kaupmannahöfn
undanfarin tvö og hálft ár við nám
og störf. Svo segir hann: „Nýlega
steig hún stórt skref, fór úr leigu-
íbúð og keypti sér sína eigin í næsta
nágrenni til þess að lækka greiðslu-
byrðina um tæplega átta þúsund
danskar krónur á mánuði eða jafn-
virði 165 þúsund króna“. Valgeir
segir að íbúðin hafi verið fjár-
mögnuð sem hér segir:
„1. Hún fær lán sem er sambæri-
legt við íbúðalánasjóðslán sem ber
1% vexti.
2. Bankinn (Lån og Spar) ætlar að
lána henni það sem upp á vantar,
upp á tæplega 4% vexti. Það sem
hún þarf að gera er að sýna fram á
að hún hafi nægar tekjur til að
standa undir afborgunum. Enginn í
ábyrgð nema hún sjálf. (Standi hún
ekki skilum, þá missir hún íbúðina)“
Valgeir segir að í kjölfarið gerist
eftirfarandi:
„a: Hún sér lánið sitt lækka í hvert
sinn sem hún borgar af því.
b: Hún eignast hlut í íbúðinni
smátt og smátt og einn daginn, áður
en hún verður gömul, þá stendur
hún eftir með skuldlausa eign.
c. Á meðan hún heldur vinnunni
og þeim launum sem hún hefur, þá
tekst henni að lifa mannsæmandi lífi
á því sem útaf stendur þegar hún er
búin að greiða sín gjöld.
d: Hún þarf ekki að greiða fyrir
barnið sitt á leikskólanum.
e. Hún þarf ekki að taka upp veski
þegar hún fer til læknis.
f: Hún verslar í mat-
inn fyrir umtalsvert
lægra hlutfall af laun-
um sínum.
g: Þegar ungling-
urinn hennar kemst í
háskólanám, þá getur
hann fengið námsstyrk
á meðan hann er í skól-
anum. M.ö.o. Hann fær
greitt fyrir að vera í
skóla.“
Íslenski veruleikinn
Það er upplifun Val-
geirs „að á Íslandi sé
fólk hrakið út á leigumarkað til að
halda áfram að greiða húsaleigu upp
á 150 þúsund krónur á mánuði af því
það stenst ekki greiðslumat upp á
120 þúsund króna greiðslubyrði á
mánuði. Þegar láglaunamaður sé bú-
inn að greiða sín gjöld sé hann jafn-
vel í
mínus um hver mánaðarmót.“
„Lánin hans hækka eftir því sem
að borgað er af þeim – þökk sé hinni
dásamlegu verðtryggingu sem síðan
eru reiknaðir vextir ofan á. Hér
hækka stöðugt komugjöld á heil-
brigðisstofnanir og öll opinber þjón-
usta hækkar í verði. Matarverð er
með því hæsta í Evrópu. Samt sjáum
við auðmenn og konur raka til sín
milljörðum á meðan alþýða manna
hefur vart til hnífs og skeiðar,“ segir
Valgeir. Bendir hann á „að þeir sem
verst séu settir séu gjarnan of stoltir
til að harma hlutskipti sitt opin-
berlega“.
Stjórnmálin
Valgeir veltir fyrir sér „hvort
margir iðrist ekki að hafa kosið
Framsóknarflokkinn og Sjálfstæð-
isflokkinn yfir sig í andvaraleysi, í
von um leiðréttingu sem átt hafi að
færa fólki nýja trú á stjórnmála-
stéttina og koma á sáttum milli
þings og þjóðar. Átt hafi að taka á
verðtryggingunni, lækka álögur,
leiðrétta kjör aldraðra og öryrkja
auk almennra úrbóta almenningi til
hagsbóta“.
Mig langar að bæta því við að
stjórnarandstöðuflokkarnir voru
með engar tillögur um að hjálpa
fólkinu og aðeins gagnrýndu Fram-
sókn og Sjálfstæðisflokkinn fyrir
það sem þeir voru þó með, þótt mag-
urt væri. Hins vegar voru Hægri
grænir með ákveðnar og mótaðar
hugmyndir í þessum efnum, en náðu
ekki kjöri sem kunnugt er.
Kjörin hérlendis
Íbúðalánasjóður lánar jafn-
greiðslulán, mest 80% af kaupverði,
að hámarki kr. 24 m. til 35 ára með
4,2% föstum, verðtryggðum vöxtum.
Ég fór inn á reiknivél Arion banka
fyrir íbúðarlán og sló sem dæmi inn
kaup á íbúð fyrir 35 m. kr. Hámarks-
upphæð láns til slíkra kaupa er 28 m.
kr. til 40 ára. Með því að taka jafn-
greiðslulán og svokallað blandað lán
sem er 50% verðtryggt og 50%
óverðtryggt, með breytilegum vöxt-
um, nú 6,60% á óverðtryggða hlut-
anum og 4,78% á hinum verð-
tryggða, með 2,00% áætlaðri
verðbólgu að jafnaði, er greiðslu-
byrðin kr. 148.900 á mánuði og heild-
argreiðslan kr. 87.912.042.
Óvissan er verðbólgan og vextirn-
ir, en ljóst er að unga fólkið sem
kaupir þessa litlu íbúð þarf að eiga
eigið fé upp á 7 milljónir og þá vant-
ar líklega ýmislegt eins og húsbún-
að. Þá þarf að hafa í huga að lítil íbúð
dugar skammt fyrir stækkandi fjöl-
skyldur. Það er umhugsunarvert,
mikið áhyggjuefni og næsta óhugn-
anlegt, að það sé ómögulegt fyrir
ungt fólk með segjum t.d. 4-450.000
þús. kr. á mánuði, hvað þá minna, að
eignast þak yfir höfuðið á Íslandi.
Takk fyrir,
Valgeir Skagfjörð
Eftir Kjartan Örn
Kjartansson
Kjartan Örn
Kjartansson
» Það er umhugsunar-
vert, mikið áhyggju-
efni og næsta óhugnan-
legt að það sé ómögu-
legt fyrir ungt fólk að
eignast þak yfir höfuðið
á Íslandi.
Höfundur er fyrrv. forstjóri
og Hægri grænn.
Það hefur lengi verið
ætlun ráðamanna, að
þorskafli landsmanna
tvöfaldaðist. Þá yrði
hann eins mikill og
samanlagður afli Ís-
lendinga og útlendinga
var við Ísland, áður en
fiskveiðilandhelgin var
færð út svo um munaði.
Þrátt fyrir þessa ætlun
hefur aflinn hjakkað í
sama farinu. Afli landsmanna sjálfra
er eins og hann var, en ekkert hefur
bæst við hann við hvarf erlendra skipa
af miðunum. Eins og staðið hefur ver-
ið að fiskveiðistjórn, er það eðlilegt,
þar sem það ráð hefur verið hunsað,
sem fiskihagfræðingurinn Rögnvald-
ur Hannesson setti fram fyrst ráða,
sbr. grein um hagfræðiráð við fisk-
veiðar í Morgunblaðinu 22. ágúst. Ráð
Rögnvalds er ekki sérmál hans; sama
sjónarhorn er haft við kennslu í Sjáv-
arútvegsskóla Sameinuðu þjóðanna
hér í Reykjavík, svo að dæmi sé nefnt.
Þetta er heimfærð líffræði og lætur
fjölda nytjadýra og nytjajurta stand-
ast á við þá næringu, sem kostur er á.
Gömul reynsla og ný er það, hvern-
ig dýr og gróður fer í óhirðu, þegar
dýrin og jurtirnar eru fleiri en svarar
til þeirrar næringar, sem þarf til eðli-
legs þroska. Það blasir víða við hér á
landi, að trjáreitir og skógar eru í óh-
irðu, vegna þess að trén eru of mörg-
.Við horfóðrun voru fleiri dýr sett á en
fóður var fyrir, ef tíð varð hörð vetur
og vor. Það er einfalt mál að tvöfalda
vöxt vanhirtra skóga með grisjun eða
afurðir vanfóðraðs búfjár með því að
fækka á fóðrum. Öfugt við þetta er að
fjölga einstaklingunum umfram nær-
ingu, sem býðst. Iðulega er tilkynnt í
Útvarpinu bann við veiði á grunnslóð
um lengri eða skemmri tíma; slík
vinnubrögð geta haft sömu áhrif á
fiskstofninn og að setja niður helmingi
fleiri útsæðiskartöflur en menn hafa
reynslu fyrir, að skilar bestum ár-
angri, uppskeran yrði mest smælki.
Heildaraflamark stjórnvalda á
þorski verður ekki reist á gildum rök-
um, fyrr en honum hafa verið búin
lífsskilyrði með áðurnefndu ráði fiski-
hagfræðingsins um grisjun. Ekki eru
heldur líffræðileg rök fyrir því, að stór
hrygningarstofn þorsks tryggi betur
viðgang þorsksins en lítill. Enda þótt
til séu líffræðileg ráð til að tvöfalda
þorskstofn og þorskafla, er eins víst,
að ráðamenn séu í sjálfheldu og ekki
muni takast að breyta stjórn fisk-
veiða, svo að þorskaflinn nái þeirri
stærð, sem hann hafði, þegar lands-
menn og útlendingar veiddu án op-
inberra takmarkana. Þetta er af því,
að heildaraflamarkið, skipting þess í
aflaheimildir útgerða ásamt framsals-
rétti þeirra skapar útgerðinni öryggi
við afla og vinnslu og er
lykillinn að öflugri út-
gerð einstakra fyr-
irtækja. Um leið er
aflamarkið viðmið
þeirra, sem vilja sækja
meira fé til sjávar-
útvegsins til handa hinu
opinbera, og heitir ýms-
um nöfnum, svo sem
auðlegðarskattur og
uppboð á aflaheim-
ildum. Þar sem afla-
markið er öryggis- og
afkomuráð sjávarút-
vegsins, snýst atvinnugreinin til
varnar því fyrirkomulagi. Þá mundu
þeir, sem ætla sjávarútveginum að
skila ríkinu meira fé og með með til-
liti til aflamarksins, í andstöðu við út-
gerðina, missa verkfæri í þágu stefnu
sinnar, ef það hyrfi. Þannig standa
andstæðingar saman um varðveislu
aflamarksins sem þjóðráð.
Þrátt fyrir það að ákvörðun á
heildaraflamarki verði ekki studd líf-
fræðilegum rökum og öll viðmiðun
við það kunni að halda nýtingu fiski-
slóðanna í helmingi þess, sem náttúr-
an gæti gefið, er aflamarkið viðmið,
sem stjórnmálin hverfast um, en með
öðrum ráðum til fiskveiðistjórnar
yrði núverandi vígstaða stjórnmála-
og hagsmunaafla um hana marklaus,
að því ógleymdu, að með aflamarkinu
sjá þeir, sem stefna Íslandi í Evrópu-
sambandið, tækifæri til að liðka til
við upptöku landsins í það, sbr. grein-
ina „Hugmyndir að baki stjórn rík-
isins á fiskveiðum“ í Morgunblaðinu
30. júlí.
Með leikreglum sjóðvals má á
ábyrgan hátt gera út um hvaðeina,
sem lýtur að fiskveiðistjórn, svo sem
fiskihagfræðileg ráð til varanlegrar
nýtingar fiskstofna og með tilliti til
öryggis við veiðar og vinnslu og um
tekjuöflun ríkisins af auðlindum.
Lýðræðissetrið gerði tilraun til um-
fjöllunar um afmarkaðan hluta fisk-
veiðistjórnar með sjóðvali meðal
þingmanna og varaþingmanna. Þátt-
taka varð lítil. Pétur heitinn Blöndal,
alþingismaður og stærðfræðingur,
sem var þekktur fyrir að taka sjálf-
stæða afstöðu, viðurkenndi aðferð-
ina, en kvaðst ekki geta tekið þátt í
þessu sjóðvali, sem bauð upp á ýmis
afbrigði að taka afstöðu til, þar eð
þingflokkurinn hefði ákveðið að hafa
samhljóða afstöðu. Þingflokkur hans
skar sig ekki úr í því.
Þorskveiðar:
helmingur
eðlilegs afla
Eftir Björn S.
Stefánsson
» Stjórn fiskveiða hef-
ur brugðist til að
auka afla, en málið allt
er í sjálfheldu and-
stæðra afla.
Björn S. Stefánsson
Höfundur stendur fyrir
Lýðræðissetrinu.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Bridsdeild eldri borgara
í Reykjavík
Fimmtudaginn 27. ágúst var spil-
aður tvímenningur á 13 borðum hjá
bridsdeild Félags eldri borgara í
Reykjavík.
Efstu pör í N/S
Björn Árnason – Auðunn R. Guðmss. 410
Ormarr Snæbjss. – Sturla Snæbjörnss. 363
Örn Ingólfsson – Örn Isebarn 354
Jón Þór Karlss. – Björgvin Kjartanss. 341
A/V
Hrólfur Guðmss. – Axel Lárusson 360
Albert Þorsteinss. – Bragi Björnsson 354
Gunnar Jónss. – Bjarni Þórarinsson 352
Óli Gíslason – Magnús Jónsson 334
Mánudaginn 31. ágúst var spilað á
13 borðum.
Efstu pör í N/S
Sigurður Lárusson – Logi Þormóðss. 380
Siguróli Jóhanns. – Bergur Ingimundars.325
Örn Ingólfsson – Örn Isebarn 319
Helgi Hallgrss. – Ægir Ferdinandss. 318
A/V
Friðrik Jónsson – Jóhannes Guðmss. 401
Hrafnh. Skúlad. – Guðm. Jóhannsson 348
Albert Þorsteinss. – Bragi Björnsson 341
Óli Gíslason – Magnús Jónsson 328
Spilað er í Síðumúla 37 mánudaga
og fimmtudaga kl.13.
Það fjölgar enn í Kópavoginum
24 pör mættu til leiks mánudaginn
31. ágúst. Úrslit í N/S:
Jón Bjarnar - Katarínus Jónsson 207
Guðl. Nielsen - Pétur Antonsson 204
Jónína Pálsd. - Þorleifur Þórarinss. 189
Unnar Guðmss. - Guðm. Sigursteinss. 184
A/V
Rut Árnadóttir - Ása Jónsdóttir 211
Sigurður Njálsson - Pétur Jónsson 202
Ragnar Haraldss. - Davíð Sigurðss. 190
Samúel Guðmss. - Jón Hanness. 188
Spilað er alla mánudaga og
fimmtudaga og hefst spilamennska
kl. 13.Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • www.tonastodin.is
Þér er í lófa lagið að taka upp
Hjá okkur færðu faglega þjónustu,
byggða á þekkingu og áratuga reynslu.