Skólavarðan - 01.10.2006, Blaðsíða 18

18
FRÍSTUNDAHEIMILI
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 6. ÁRG. 2006
Þegar skóladegi sex ára gamallar dóttur
minnar lýkur rétt fyrir klukkan eitt fer
hún að fást við eitthvað af eftirtöldu:
Smíða, sauma, elda mat, leika sér úti
eða inni, hjóla, fela sig í kofa, búa
til skartgripi, sauma bangsaföt, spila
hokkí, fótbolta eða körfubolta, syngja
í kór, grilla brauð yfi r opnum eldi eða
kúra í púðahorni með besta vini sínum.
Spennandi, ekki satt?
Það erum ekki við foreldrarnir sem erum
svona ofboðslega hugmyndarík og
skapandi. Nei, dóttir mín fer daglega á
skóladagheimili í Danmörku.
Við Íslendingar höfum löngum litið til
Dana hvað varðar skólamál, enda margt
gott hægt að læra af þessum glaðværu
frændum okkar. Það er óhætt að fullyrða
að börnum í Danmörku bjóðist talsvert
önnur þjónusta en almennt gerist
hérlendis. Eftir skóla streyma börn á
aldrinum 6 – 9 ára á skóladagheimili eða
frístundaheimili. Skóladagheimili nefnast
Skolefridtidsordning á dönsku, en þar
sem Danir eru með endemum hagsýnir í
hugsun þá hafa þeir stytt þetta langa orð
og tala yfi rleitt um SFO. Greinilegt er að
það er full þörf fyrir þessa þjónustu, en
árið 2003 voru yfi r 80% barna á aldrinum
6 – 9 ára á skóladagheimilum víðs vegar
um landið.
Árið 1874 var fyrsta skóladagheimilið í
Danmörku opnað og fram til 1970 voru fáar
aðrar kröfur gerðar til skóladagheimila
en að þau veittu örugga gæslu. Síðan þá
hafa skóladagheimilin þróast í að vera
staðir þar sem unnið er markvisst með
þætti eins og samskipti, hreyfi ngu og
listir. Skóladagheimilin eru ekki framhald
af eiginlegum skóladegi barnanna heldur
er mikil áhersla lögð á að börnin njóti þar
frítíma síns á þann hátt sem þau vilja.
Starfsemi skóladagheimila heyrir undir
grunnskólalög í Danmörku. Hvert skóla-
dagheimili hefur eigin stjórnanda en
það er skólastjóri viðkomandi skóla sem
ber ábyrgð á starfseminni. Samkvæmt
landsmeðaltali eru um tólf börn á hvern
starfsmann og 70% starfsmannanna eru
uppeldismenntaðir. Sú menntun, sem
yfi rleitt er krafi st í starfi nu, nefnist „Pæda-
gogisk uddannelse” og er þriggja og hálfs
árs nám að loknu stúdentsprófi .
Engir biðlistar
Þar sem fl est börn fara á sama staðinn
þegar kennslu lýkur á daginn skapast
samhengi á milli kennslu og frítíma. En
hvers vegna eiga börn að vera undir
eftirliti skólans meirihluta dags? Er ekki
verið að stofnanavæða uppeldið? Kjósi
foreldrar að nýta sér að fullu opnunartíma
skóladagheimila þá er ekkert því til
fyrirstöðu að barnið mæti þangað klukkan
hálf sjö á morgnana, komi aftur þegar
skóla lýkur og dvelji þar til klukkan fi mm
á daginn. Skóladagheimilin eru lokuð í
mjög stuttan tíma á sumrin þannig að
foreldrar geta fengið gæslu fyrir börn sín
allan daginn og nánast allan ársins hring.
Lytten Nielsen, aðstoðarforstöðu-
maður skóladagheimilisins Spinderen í
Frederiksberg, segir að ekki sé algengt
að börn eyði svo miklum tíma á skóla-
dagheimilum.
„Skóladagheimilið er lokað sextán
daga á ári. En það heyrir til algerra undan-
tekninga ef börn fara ekki í nokkurra
vikna sumarfrí. Þau börn sem eru komin
hingað fyrir klukkan sjö á morgnana
eru yfi rleitt sótt mjög snemma.“ Lytten
segir að opnunartíminn sé svar skólans
við þörf foreldra. Flestir foreldrar vinni
fullan vinnudag, ekki síst þeir sem eru
einstæðir, og ef skólinn bregðist ekki
við þessari þörf þá komi það niður á
börnunum og öllu skólastarfi . „Ég hef
unnið á skóladagheimilum í rúm tuttugu
ár og á þeim tíma hafa orðið gífurlegar
breytingar á starfseminni. Opnunartími
hefur lengst og börn dvelja miklu lengur
en áður tíðkaðist,“ segir Lytten.
Blaðamanni verður hugsað til langra
biðlista eftir plássi á íslenskum skóla-
dagheimilum og vill gjarnan fá að vita hvort
staðan sé sú sama í Danaveldi. Lytten segir
að í dönskum sveitarfélögum fyrirfi nnist
fyrirbæri sem kallast „pladsgaranti”. Í því
felst að sveitarfélagið skuldbindur sig til
þess að allir, sem þess óska, geti fengið
dvöl fyrir börn sín á skóladagheimili.
Heilsdagsskólar, frístundaheimili,
tómstundaheimili, frístundaskóli...
Flest sveitarfélög á Íslandi bjóða upp
á einhverskonar þjónustu að loknum
skóladegi yngstu nemendanna en það
er afar misjafnt hvað starfsemin er
kölluð og hvað í henni felst. Sums staðar
virðist áhersla fyrst og fremst vera lögð
á að gæta barnanna, annars staðar á
uppeldishlutverk starfsmannanna og enn
annars staðar er börnum gert kleift að
leggja stund á áhugamál sín á meðan á
dvöl þeirra stendur.
Íþrótta- og tómstundaráð Reykjavíkur
býður borgarbörnum upp á dvöl á
frístundaheimilum. Á heimasíðu borgar-
innar segir að þar sé boðið upp á fjölbreytt
tómstundastarf þegar hefðbundnum
skóladegi 6 – 9 ára barna ljúki. Fram til ársins
2002 heyrði starfsemin undir fræðslusvið
borgarinnar en nú er hún í höndum ÍTR.
Að sögn Steingerðar Kristjánsdóttur,
verkefnastjóra hjá Reykjavíkurborg, þótti
breytingin við hæfi þar sem um er að
Frístundaheimili í Danmörku og á Íslandi
Eftir að skóladegi lýkur