Skólavarðan - 01.02.2009, Blaðsíða 16

16
RéTTINdI FéLAGSMANNA
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 9. ÁRG. 2009
Kjarasamningar eru lágmarkssamningar og
allir samningar um lakari kjör eru ógildir.
Lög um starfskjör launafólks og skyldu-
tryggingu lífeyrisréttinda (starfskjaralög) nr.
55/1980 kveða á um það að kjarasamningar
séu lágmarkskjör, sbr. 1. gr laganna.
Samningar einstakra launamanna og
atvinnurekenda um lakari kjör en hinir
almennu kjarasamningar ákveða skulu
ógildir.
Samkvæmt lögum um kjarasamninga
opinberra starfsmanna nr. 94/1996 segir
jafnframt að ...„ákvæði í ráðningarsamningi
er ógilt ef það brýtur í bága við kjarasamning
stéttarfélags starfsmanns samkvæmt lögum
þessum starfsmanni í óhag.“
Lög nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnu-
deilur sem gilda á almenna vinnumark-
aðinum innihalda sams konar ákvæði.
Lækkun grunnlauna ólögleg
Með vísan til ofangreindra laga er óheimilt að
lækka laun með uppsögn eða samningi við
starfsmann ef þau fara undir lágmarkskjör
samkvæmt kjarasamningi.
Almennt um uppsögn
Helstu reglur þegar um uppsögn er að ræða
eru eftirfarandi:
 Uppsögn þarf að vera skrifleg.
 Miðast við mánaðarmót.
 Starfsmaður á rétt á lögbundnum
þriggja mánaða uppsagnarfresti
miðað við mánaðarmót.
 Athuga þarf hvort starfsmaður
eigi lengri uppsagnarfrest sam-
kvæmt kjarasamningi eða ráðning-
arsamningi.
 Ástæður uppsagnar þurfa að vera
málefnalegar og lögmætar.
Gæta þarf að eftirfarandi:
 Hvort starfsmaður gegni stöðu
trúnaðarmanns.
 Hvort starfsmaður sé í fæðingar- eða
foreldraorlofi.
 Jafnréttislaga sé gætt við uppsagnir.
uppsögn á fastri yfirvinnu
Vinnuveitanda ber að tilkynna uppsögn á
fastri yfirvinnu með sama hætti og sama
fresti og væri um uppsögn að ræða, þ.e.
með þriggja mánaða fyrirvara miðað við
mánaðarmót. Breytingin tekur þá fyrst gildi
þegar uppsagnarfrestur er liðinn.
Yfirvinna sem tilgreind er á vinnuskýrslu
kennara
Það sem er tilgreint á vinnuskýrslu kennara
er einungis hægt að breyta með samþykki
beggja eða uppsögn ráðningar með lög-
mætum uppsagnarfresti eða þegar hann
rennur út og nýr tekur gildi.
Kennsla umfram lögbundið lágmark
Ef um er að ræða niðurskurð á kennslu um-
fram lögbundið lágmark samkvæmt lögum
nr. 90/2008 um leikskóla, lögum nr. 91
um grunnskóla og lögum nr. 92/2008 um
framhaldsskóla þá er skylt að segja þeirri
kennslu upp með lögbundnum fyrirvara.
Tímabundin verkefni
Ef um er að ræða niðurskurð á tímabundnum
verkefnum þá er er skylt að segja þeim upp
með lögbundnum fyrirvara. Sama gildir um
frístundastarf.
Breyting á starfi eða starfshlutfalli
Mikilvægt er að hafa í huga að breytingar
á vinnuskýrslum kennara er einungis hægt
að gera með samþykki beggja eða uppsögn
ráðningar með lögmætum uppsagnarfresti.
Nauðsynlegt er að ganga frá breytingum
á starfi með formlegum, skriflegum hætti.
Með afdráttarlausum hætti verður að vera
sýnilegt hvað fellur brott af vinnuskyldu.
Ef samkomulag milli skólastjórnanda
og kennara næst um minnkað starfshlutfall
tímabundið skal þess gætt að gengið sé frá
því með skýrum hætti í vinnuskýrslu að um
tímabundna breytingu sé að ræða og hvenær
hún gengur til baka.
Starfsmanni sem er sagt upp starfshlut-
falli á rétt á atvinnuleysisbótum sjá lög um
atvinnuleysistryggingar nr. 54/2006.
Biðlaunaréttur getur komið til álita við
minnkað starfshlutfall og gæti þar verið um
niðurlagningu á hluta starfs að ræða.
Desember- og persónuuppbót (orlofsupp-
bót) eru greiddar út sem hlutfall af starfs-
hlutfalli og því þarf að semja um það ef
uppbótin eigi að koma óskert til greiðslu þó
að starfshlutfall sé lækkað tímabundið.
Niðurlagning á starfi-biðlaunaréttur
Ef starfsmaður fær formlega tilkynningu
um niðurlagningu starfs vegna skipulags-
breytinga þarf að gæta að því hvort starfs-
maður eigi biðlaunarétt í 6 eða 12 mánuði.
Biðlaunaréttur getur komið til álita við
minnkað starfshlutfall og gæti þar verið um
niðurlagningu á hluta starfs að ræða.
Fólki er eindregið ráðlagt að snúa sér til
Kí ef fólk fær uppsögn að hluta eða að öllu
leyti til að afla upplýsinga hvort um biðlaun
eða hluta biðlauna geti verið að ræða.
Réttur atvinnulausra hjá KÍ
• Áskrift að Skólavörðunni og öðru efni
sem Kennarasambandið gefur út falla
niður þann tíma sem viðkomandi er
ekki félagsmaður.
• Réttur til úthlutunar orlofshúsa fellur
niður þann tíma sem viðkomandi er ekki
félagsmaður og punktasöfnun stöðvast
sem síðan rýrir rétt til úthlutunar eftir
að starf er hafið að nýju.
• Réttur til úthlutunar úr Sjúkrasjóði
Kennarasambandsins fellur niður
meðan atvinnuleysið varir. Það tekur
síðan 6 mánuði að ávinna sér réttinn
eftir að viðkomandi hefur störf að nýju.
• Réttur til úthlutunar úr Verkefna- og
námsstyrkjasjóði, starfsmenntunar og
vísindasjóðum fellur niður þann tíma
sem viðkomandi er ekki félagsmaður.
Það tekur síðan aðila að Vísindasjóði
leikskólakennara 3 mánuði að ávinna
sér réttinn eftir að viðkomandi hefur
störf að nýju.
• Aðstoð stéttarfélagsins og lögfræðinga
falla niður þann tíma sem viðkomandi
er ekki félagsmað
Helstu reglur sem gilda
Stöndum vörð um kjarasamninga
Erna Guðmundsdóttir
Erna Guðmundsdóttir lögfræðingur KÍ og BHM hefur tekið
saman þær reglur sem gilda um hvað er leyfilegt af hálfu
atvinnuveitanda og hvað ekki. Samantekt Ernu er í heild sinni á
vef Kennarasambandsins www.ki.is en er birt hér að hluta til.