Félagsbréf - 01.12.1963, Blaðsíða 13

SVERRIR HÓLMARSSON
Hverf er kaustgríma
Það var fagur haustdagur, heiður
en dálítiS kaldur, og nýfallinn snjór
hylur fjöll; fyrstu merki komandi
vetrar. Ég sit í þægilegum stól f vel
búinni stofu og andspænis mér gamall
maður. Ég er hingað kominn til að
ræða við þennan mann, sem hefur
hugsað og skrifað meira um Island á
langri og starfsamri ævi en flestir aðrir.
Á milli okkar er staðfest djúp hálfrar
aldar. Gunnar Gunnarsson hefur lifað
og reynt þann heim, sem var að mestu
hruninn til grunna þegar ég fæddist;
hann hefur séð hlutina gerast, ég lief
aðeins lesið um þá, heyrt um þá, hugs-
að um þá.
Gunnar er maður lágvaxinn og ei-
lítið lotinn. Þrátt fyrir háan aldur og
vanheilsu er hann hress vel, ræðinn
og höfðingi mikill heim að sækja.
Honum er mikil alvara, en um leið
hlær hann og gerir að gamni sínu.
*
Sagnaflokkurinn Urðarfjötur, sem
upprunalega átti að heita Lægð yfir
íslandi, verður okkur að umræðuefni.
I þessum flokki hafa komið út tvær
sögur, Heiðaharmur og Sálumessa.
„Ég hafði efnið í þriðju söguna til-
búið í huganum þegar ég kom heim
frá Danmörku 1938,“ segir Gunnar.
„En þá sögu skrifaði ég aldrei. Hlut-
irnir fóru að gerast í kringum mig
og það var óhugsandi að halda áfram
sögunni eins og ég hafði hugsað mér
hana. Hún hefði orðið ósönn. Stríðið
kom mér algerlega að óvörum. Það
var eiginlega óhugsandi. Ég gat ekki
hugsað mér, að mannkynið steypti sér
út í annað eins. Þó var það einu sinni
nokkrum árum fyrir stríð að ég sá í
tímariti mynd, sem mér sýndist fyrst
vera af snædrífu. Þegar ég athugaði
myndina betur sá ég, að þetta voru
fallhlífahermenn svífandi til jarðar.
Á þeirri stundu vissi ég að stríð mundi
skella á. En svo gleymdist það aftur
og ég var algerlega grunlaus þegar
hildarleikurinn hófst. Núna finnst
manni óhugsandi að ný heimsstyrjöld
skelli á. Slíkt væri brjálæði. En var
ekki síðari heimsstyrjöldin líka brjál-
æði? Samt gerðist hún.“
Já, vissulega hefur margt breytzt á
FÉLAGSBRÉF 9