Félagsbréf - 01.12.1963, Blaðsíða 17

GUNNAR GUNNARSSON
* • O
Orlög Norðurlanda
Hver þjóð á sín örlög, örlög, sem
djúpt og óhagganlega ákvarðast af
innri styrkleika hennar. Um þjóð-
irnar á það við, engu síður en um
einstaklingana, að hver er sinnar
gæfu smiður. Örlagafárið, hið óverð-
skuldaða hamingjutjón, er ekki jafn-
títt og flestir víst ætla, hvorki í lífi
manna né þjóða. Engin þjóð lætur
þýlundast fyrir ytra ofbeldi, up])lausn
hennar á uj)ptök sín í sjálfum þjóðar-
stofninum, ósigurinn ógnar innanfrá,
það er í hjartanu, að dauðinn liggur
í Iaunsátri. Gagnvart þjóðum sem
mönnum eru jafnvel stærstu ytri hættur
smávægilegar í samanburði við innri
háskasemdir. í langan aldur bjó Dan-
mörk í úrsvölum skugga frá Þýzka-
landi hins prússneska herveldis, en
hver varð raunin: Þýzkaland Prússa-
veldis reyndist ekki sá voldugi risi,
sem það áleit sig sjálft og Danmörk
óttaðist: það reyndist ekki annað en
beljaki á leirfótum — og liggur nú í
duftinu. Því þessi risi á leirfótum var
ekki liið sanna Þýzkaland: í duftinu
liggur einungis hamur af stálhreistr-
uðu skrímsli — hið sanna Þýzkaland
grær og blómgast í kyrrþey. Kjarnu-
þjóð, slík sem Þjóðverjar, getur ekki
tortímzt. Hún getur villzt af réttri
RæSa flutt í Hertudal 15. júní 1926.
braut, og þá verður hún að taka ósigr-
inum, sem af því hlýzt, og gerir það.
En ósigur höfðar ekki heilbrigðri þjóð
til tortímingar, þvert á móti lá mér
við að segja, því fyrir heilbrigða þjóð
getur ósigur haft ófyrirsjáanlegt gildi,
ef hún kann að taka honum réttilega:
sem hollri kenningu og því dýrmætari
sem hún er biturri. Já, hinn haldbezti
sigur, sem þjóð ber úr býtum, er
ósjaldan sá sigur, sársaukafullur, en
raunsannur og karlmannlegur, sem hún
sækir í ósigurinn. Og á hinn bóginn:
háskalegasti ósigur, sem þjóð getur
beðið, er tíðum hin innantóma og
þóttafulla hrakför sigursins. Vér þekkj-
um til hvorstveggja af eigin sjón.
Vér höfum séð, hvernig drembilátir
sigurvegarar bafa flutt heim sína
Pyrrhosarsigra undir hvellbláum himni
ofstojians — og vér höfum séð, hvern-
ig fyrir þeim fór eins og manninum
í æfintýrinu: þegar þeir opnuðu kist-
una, þar sem öll auðæfin áttu að vera
geymd, reyndist hún tóm, nema livað
á botninum lá lag af visnuðu laufi,
hinu skammlífa og skjótvisnaða lauf-
skrúði sigursins. Og vér höfum séð
hinn undirokaða, hinn auðmýkta,
hinn sigraða rísa upp úr tortímandi
harmkvælum hungurs og smánar og
FÉI.AGSBRÉF 13