Félagsbréf - 01.12.1963, Page 34

er hún enn ekki fullnuð. Fólk hans
hlýtur að standa föstum fótum á jörð-
inni til að' öðlast líf og lit í verki
hans; í raunskynjuðu samhengi mann-
legs félags, í áþreifanlegu landslagi
undir stirndum himni er vandi þess
fyrst verulegur.
„Orðið öðlast ekki líf fyrr en blóðið
verður blek og blekið blóð,“ segir í
Vikivaka; raunskynjun skáldskapar-
ins, veruleikastaðfesta hugarspunans
er uppistaðan í umræðu verksins um
stöðu, og ábyrgð, listar og listamanns;
í söguhættinum sjálfum hrósar þessi
samspuni sigri. Hin heita sýn Jaka
Sonarsonar til landsins og hin ná-
kvæma skynjun þess eru í framhaldi
af skynjunarhætti Ugga í Fjallkirkj-
unni; nema í Vikivaka er landið séð
og skynjað í miklu persónulegra ná-
vígi; þar er einræktuð og mögnuð af
ástríðu sýnin til landsins sem í Fjall-
kirkjunni er í senn sjálfgefinn þáttur
í lífsmynd verksins og afurð hennar,
tilkomin í minningunni. Eftir Viki-
vaka hefst Gunnar Gunnarsson handa
af kappi um landnámsbálk sinn, flokk
12 sjálfstæðra sagna „som samlet
gerne skulde give llilledet af et
Folks Vorden og Liv“.* í Jörð, þeirri
sögunni sem hæst ber í Landnámi, er
ímynd íslands hafin í goðsöguveldi:
Jörð er helgisaga um land sem er
numið, jörð sem maðurinn vinnur sér
og binzt skyldum við, um hátíðlegt
* Eftirmáll viB frumútgáfu Jarðar þar
sem gerð er grein íyrir Landnámi. Þar eru
Fóstbræður taldir fyrsta bindi flokksins.
Jörð annað og Jón Arason sjöunda; Svart-
fugl og Vikivaki hafa orðið til ,,á leiðlnni".
samhengi manns og lífs og lands. En
forsenda þessarar sýnar er hin ná-
komna, þjáningarfulla skynjun lands-
ins í Vikivaka. Hinir hraðfleygu dag-
ar, hið fallvalta líf sem hverfist hjá
í stundarvikivaka milli myrkrar mold-
ar og uppheima, ástríðuheit angist Jaka
Sonarsonar í þessari lífskynjun er
samstæð andhverfa hinnar goðbornu
tignar jarðnesks lífs sem lýst er í
Jörð, frómlundaðrar undirgefni manns-
ins undir ásköpuð örlög sín, auð-
mjúkrar samstöðu, og samruna, allr-
ar jarðneskrar tilveru.
Einn þeirra angistardrauma minna, sem
morgunbirtan splundraði af mildi sinni, líkt
og æðandi skýjabólstrum, var sá. aS ég riSi
á náttarþeli á vængjuSu málmhjóli, svörtu,
sem hrökk í tvennt undir mér, og ég gripi
sinn hlutann meS hvorri hendi til aS verjast,
því lítill maSur var á sveimi í nánd viS mig
og hafSi illt í hyggju.
Þetta er draumur Jaka Sonarsonar; í
Jörð dreymir Þorstein Ingólfsson að
hann ríði til þings:
En ég reiS ekki á hesti. Eg reiS gamla,
staka vagnhjólinu, sem liggur og hefur
veriS á flækingi niSur viS naustin. Ég var
ekki svipstund aS komast þangaS uppeftir!
Og þó var niSamyrkur. Þegar ég kom í
áfangastaS, hrast hjóIiS undir mér, sundr-
aðist í tvo hluta. Menn mínir, sem höfSu
komiS upp hlóSum og sett pott á þær, tóku
hrotin og hjuggu til eldiviSar. Þegar þeir
tóku aS leggja viSinn úr hjólinu á eldinn,
hlossaSi hann upp. Hann lýsti viSa vegu !
næturmyrkrinu.
í Jörð eru fólgin svörin við öllum
lífsvanda Vikivaka; þar er fullnuð sú
30 FÉLAGSBRÉF