Félagsbréf - 01.12.1963, Side 52

H A N N A H A K E N 1) T
Eichmann í Jerúsalem
Hannah Arendt er þýzkur Gyðingur, banda-
rískur borgari, heimspekingur og ritböf-
undur. Einkum hefur Hannab Arendl
fjallað um stjórnmálaheimspeki; hefur hún
verið kölluð einhver skarpskyggnasti stjóni-
mála-hugsuður samtímans. Hún var viðstödd
réttarhöldin yfir Adolf Eiohmann í Jerú-
salem, og hefur skrifað hók um málið,
Eichmann in Jerusalem, sem í haust hefur
vakið mikla athygli og deilur í Bandarikjun-
um. Hér á eftir fara sjö stuttir þættir úr
bókinni sem gefa nokkra hugmynd um
viðhorf og vinnubrögð Hannah Arendts, og
kunna að skýra hvílíka andúð og deilur bók
hennar hefur valdið.
Greinin birtist fyrst í þessu formi í The
Observer, en verulegur hluti af efni bókar
innar birtist áður í The Neiv Yorker.
1 „Lexíur" Ben-Gurions.
Hafi áhorfendur að réttarhaldinu yfir
Eichmann upphaflega átt að vera
heimurinn allur og sjónarspilið allur
þjáningaferill Gyðinga, brást það
vonum manna og fór út um þúfur.
Blaðamennirnir voru ekki málinu
hollir nema í tvær vikur, og síðan
tóku áhorfendur stakkaskiptum.
Nú var til þess ætlazt, að áhorf-
endur væru einungis lsraelar, svo ung-
ir, að saga Gyðinga væri þeim ókunn,
eða þá þeir, svo sem Austurlanda-
Gyðingar, sem aldrei hefðu heyrt
hana. Réttarhaldið átti að sýna þeim
líf Gyðingsins í fjandsamlegum heimi:
að einungis í ísrael gæti Gyðingur
verið óhultur og lifað mannsæmandi
lífi. En fæstir áhorfenda voru ungir,
og þetta voru ekki ísraelar heldur
Gyðingar. Áhorfendur voru ekki ann-
að en „eftirlegukindur“, mið'aldra og
aldrað fólk, innflytjendur frá Evrópu,
eins og ég sjálf, sem vissu reiprenn-
andi allt, sem þeir áttu að vita og
ekki voru í neinu skapi til að læra
neinar lexíur og þurftu sannarlega
ekki þetta réttarhald til að komast
að eigin niðurstöðum.
Vitni kom nú á fætur vitni, ein
hrollvekjan bættist annarri, og þarna
sat fólkið og lilýddi opinberlega á
sögur, sem það hefði naumast um-
borið augliti til auglitis við sögumann.
Og því hetur sem afhjúpaðar voru
„hörmungar Gyðinga af okkar kyn-
sló8“ og ræðuskrúð Hausners sak-
sóknara gerðist tilkomumeira, þeini
mun fölari og draugslegri varð manns-
myndin í glerklefanum, og ekkert
fingrapat: „Þarna situr ófreskjan, sem
á sök á öllu þessu,“ gat kallað liann
aftur til þessa lífs.
Sem sjónleikur missti réttarhaldið
marks beinlínis vegna ofurmagns
grimmdarverkanna. En leikurinn sem
Ben-Gurion hafði í huga í upphafi
var settur á svið, eða öllu heldur
„lexíurnar“ sem hann vildi kenna
Gyðingum og kristnum mönnum,.
48 FÉLAGSBRÉF