Ljóðormur - 01.11.1986, Page 39

þýðingar. í þessu starfi hefur orðið til hugtakið „ethnopoetics“ (á ísl.
„þjóðflokkaskáldskapur" eða eitthvað þ.h.) og um það fræðasvið hafa
þegar verið haldnar ráðstefnur.
- Það leiðir hugann að öðru mikiu riti, SYMPOSIUM OF THE
WHOLE, sem þú ritstýrir ásamt konu þinni (1983). Sú bók geymirsafn
greina eftir fjölmarga höfunda sem nálgast skáldskapinn frá þessu
sjónarmiði. í þessari bók, en þó einkum í þínum eigin skrifum, er oft
minnst á „orai poetry“ (sem á ísl. mætti etv. kalla kveðinn skáldskap eða
munnlega fram settan). Finnstþér að þessháttar skáldskapur hafi verið
vanræktur?
- Já, alltof oft mótast umræða um skáldskap af því sem skráð er.
Ritlistinni fylgdi því miður sá ókostur að víða var tekið að vanrækja
munnlegan flutning kvæða. Mér er í mun að svipta hulunni og helgi-
hjúpnum af hinu ritaða orði vegna þess að ég held að hættan á staðn-
aðri hugsun, á forræðishyggju, hafi verið nátengd því. Með skrifum
mínum og sýnisbókum er ég að bregðast við stirðnuðum viðhorfum
sem ekki telja „oral poetry" til Ijóðlistar eða gera lítið úr slíkum skáld-
skap. Ég legg áherslu á að Ijóðlistin eigi sér bæði ritað form og munn-
legt (oral) enda alkunna að hún var iðkuð löngu fyrir ritöld, og hún
myndi lifa af þótt mannkynið glataði ritkunnáttunni. Þetta þarf víst ekki
að segja íslendingum sem hafa varðveitt ríkan arf Ijóða sem ort voru og
flutt öldum saman í samfélagi án ritiðkunar.
- Hvernig varþessi munnlegi flutningurí framkvæmd?
- Hann var ekki bara; sem betur fer er hann víða enn við lýði og til
þess að lýsa honum þarf auðvitað að flytja hann munnlega og þá fyrst
mætti heyra og skynja hversu margbreytilegur hann er og hversu aðrir
þættir en ritmálið eitt eru mikilvægir í Ijóðlist. En þetta er semsagt
kveðskapur sem fluttur er af munni fram og er órjúfanlega tengdur söng
af ýmsu tagi eða raddfylgd (stemmum), öndun og svo líkamlegri tján-
ingu. Þetta er kveðskapur sem borist hefur frá kynslóð til kynslóðar í
lifandi tjáningu kvæðamanna, hvort sem textinn hefur verið til skráður
eða ekki. Slíkur kveðskapur er jafngamall allri menningu og form hans
er afar margvíslegt eins og menningin á hinum ýmsu svæðum jarðar-
innar: allt frá orðlausum söngvum, söngli og bænaþulum til flókinnar
kvæðasamsetningar, myndrænnar og táknrænnar, í margbrotnum,
raddstyrktum frásagnarkvæðum. Stundum var kveðskapurinn fluttur af
seiðmönnum, trúarforingjum eða skáldum sem stigu fram fyrir áheyr-
endur, eða hann var fluttur af einhverskonar kór eða söfnuði, gjarnan í
tengslum við dans og trúarathafnir. Mannlegt mál er nær óþrjótandi
brunnur Ijóðforma og í rauninni hefur á öllum tímum verið meira um
munnlegan kveðskap en skrifaðan. Fólk iðkar allskonar yrkingar án
UÓÐQRMURINN_____ ___________ 37