Frón - 01.01.1944, Side 43

Islenzk skólamál
37
þrátt fyrir ónóga skólamenntun í bernsku hafa brotizt áfram
upp á hæstu menntunartinda.
HvaS á þá aS gera til þess aS bæta úr þessu fyrirkomulagi?
A5 mínu áliti á fyrst og fremst aS athuga hvar skilyrSi eru
fyrir heimangönguskóla. Heimangönguskólarnir eru framtíSar-
skólar sveitanna, því aS þeir geta meS bættum útbúnaSi fullnægt
nútíma þekkingarkröfum, án þess aS taka börnin frá heimilunum
eina einustu nótt. En þaS getur dregizt nokkur hundruS ár, aS
skilyrSi verSi fyrir þá um allt land. ASeins tiltölulega þéttbýlar
sveitir geta notiS góSs af slíkum skólum. Yfirvöldin verSa aS
hafa þaS hugfast, aS engan möguleika má láta ónotaSan til
byggingar heimangönguskóla. Yfirvöldin verSa einnig aS gera sér
þaS ljóst í sambandi viS byggingu sveitaskóla yfirlcitt, aS
sómasamlegir kennarabústaSir eru bráSnauSsynlegir, og stærS
þeirra má ekki miSa viS hinar ófrjóu greinar þjóSfélagsins einar.
í fjölmörgum sveitum, einkum austan og vestan lands, hagar
þannig til, aS heimangönguskólar koma alls ekki til greina. Á
slíkum stöSum er heimavistarskólinn eina úrræSiS. Ég dreg ekki
dulur á, aS ég tel heimavistarskólana neySarúrræSi, þar sem þeir
verö'a aS taka börnin frá heimilunum svo mánuSum skiptir. »En
nýta flest í nauSum skal, og nú er ekki á betra val«. íslenzk
sveitabörn verSa aS njóta kennslu, sem sé í samræmi viS kröfur
20. aldar; þá kennslu geta farskólarnir ekki látiS í té, og þjóS-
félagiS verSur því aS sjá um byggingu nægilega margra heima-
vistarskóla. Sú reynsla sem enn hefur fengizt á slíkum skólum
er aSeins 20 ára, því aS fyrsti heimavistarskóli á íslandi var
byggSur 1923. En þaS er gleSilegt, aS alls staSar þar sem ég hef
haft spurnir af, hafa skólarnir gefizt vel, og ekkert héraS, sem
hefur byggt heimavistarskóla, gæti hugsaS sér aS hverfa aftur til
farkennslunnar. Til aS tryggja heimavistarskólunum sem allra
bezta starfskrafta, væri heppilegt aS stjórn þeirra yrSi ekki falin
yngri kennurum en 25—30 ára, enda hafi þeir þegar sýnt góSa
uppeldishæfileika í kennslustarfi.
Þegar skólabyggingum sveitanna er komiS í þaS horf, sem hér
hefur veriS minnzt á, getur þjóSfélagiS gert sömu þekkingar-
kröfur til bæja- og sveitabarna.
Gamla fyrirkomulagiS meS heimakennslu á sér enga lífsvon
lengur. BæSi er fólkseklan í sveitunum nú svo tilfinnanleg, aS
fullorSnu fólki vinnst eigi tími til aS sinna kennslustörfum, og