Frón - 01.01.1944, Side 51

Rannsóknir á náttúru íslands
45
Með auknu sjálfstæði færðist sú skylda yfir á Islendinga
sjálfa að sjá um framhald náttúrurannsókna á íslandi. Pað fórst
að miklu leyti fyrir vegna fjárskorts og skilningsleysis vald-
hafanna, en vísindamennirnir unnu fyrir hrauði sínu á annan
hátt. Nú er komin ný kynslóð náttúrufræðinga eftir þá, sem
þegar hafa verið nefndir, og þeir virðast heldur ekki vera neinir
ættlerar. Nú veltur á því, hvort þeir eiga að þræða sömu götur
og fyrirrennarar þeirra, eða hvort bætf verður fyrir syndir for-
feðranna í þeim kjörum, sem þeim verða búin af hálfu ríkis og
þjóðar. En áður en ég fer nánar út í þá sálma, ætla ég að
minnast á afskipti Dana af þessum málum síðari árin.
Síðan 1912 hafa þeir gefið út syrpu af ritgerðum grasafræði-
legs efnis, sem heitir »Botany of Iceland«. Carlsbergsjóður hefur
kostað útgáfuna og ritstjórarnir eru danskir. Fyrsta ritgerðin
var eftir dr. Helga Jónsson, en síðan hafa eingöngu Danir skrifað
í það og gert tilheyrandi rannsóknir. Reyndar hefur Steindór
Steindórsson grasafræðingur samið ritgerð fyrir löngu, sem
stóð til að birtist þar, en ekkert hefur orðið úr því ennþá, að
mestu leyti fyrir handvömm ritstjóranna. I’etta rit er í stíl við
»Botany of the Faeroes«, sem var komið út áður, og »Meddelel-
ser om Grönland«, sem stöðugt birtir flestar ritgerðir danskra
vísindamanna frá Grænlandi.
Svipað safn af ritgerðum um dýrafræði íslands, »Zoology of
Iceland«, var byrjað að gefa út 1937 með styrk úr Carlsberg-
sjóði, Rask-örstedsjóði og Sáttmálasjóði. Ritnefndin er skipuð 6
mönnum, íslendingum og Dönum að jöfnu. Hafa þegar birzt þar
nærri 40 ritgerðir um ýmsa dýraflokka, flestar stuttar, en sumar
þó alldigrar. Af þeim eru 32 eftir danska höfunda, ein eftir dr.
Bjarna Sæmundsson, en hinar hafa Svíar og Þjóðverjar skrifað.
Óneitanlega virðast íslendingar skipa þarna lágan sess, en styrj-
öldin mun eiga sinn þátt i því. Pað er kunnugt, að allir dýra-
fræðingarnir heima hafa haft ritgerðir í smíðum, sem eiga að
birtast í þessu riti. Bæði þessi ritsöfn eru birt á heimsmálum og
verða til um allan heirn, þar sem náttúrufræði er stunduð.
1 jarðfræði var fyrir nokkurum árum byrjað á stórfelldum
rannsóknum fyrir danskt og íslenzkt fé. Dr. Lauge Koch var for-
stjóri þeirra, og með honum erlendir og íslenzkir vísindamenn.
Af ýmsum ástæðum fór þetta fyrirtæki samt fljótlega allt út um
þúfur. Margir munu kannast við dr. Niels Nielsen, sem nú er
prófessor í landafræði við Hafnarháskóla. Hann hefur farið