Frón - 01.01.1944, Blaðsíða 28

22
Jakob Benediktsson
flutningi, og á árunum 1931—35 aS meSaltali aSeins 9,2 %. VerS-
lagiS hækkaSi aS vísu smátt og smátt eftir 1932, en skuldir
bænda voru orSnar svo gífurlegar, aS sýnilegt þótti aS ekki
mætti viS svo búiS standa. MeS lögunum um kreppulánasjóS
var bætt úr verstu neySinni, og síSar voru sett lagafyrirmæli
um sölu kjöts og mjólkur innanlands, sem miSuSu aS því aS
jafna verSiS og koma betra skipulagi á innlenda markaSinn.
Fjárpestin sem geisaS hefur síSustu árin bætti viS þungum
búsifjum, og hefur kostaS bæSi ríkiS og einstaklinga of fjár.
Loks hefur verSbólga stríSsáranna skapaS ný vandamál og nýja
kreppu í landbúnaSinum. Þó aS afkoma landbúnaSarins færi
frekar batnandi eftir 1935, er þó sýnilegt, aS einmitt á sviSi
þessa atvinnuvegar bíSa framtíSarinnar mikil vandamál, sem
verSur aS leysa, ef þessi gamla meginstoS íslenzks þjóSlífs á
ekki aS líSa undir lok.
Af því sem nú hcfur veriS sagt, er ljóst aS ríkisbúskapurinn
átti viS mikla örSugleika aS etja á árunum eftir 1930. Árin 1931
—35 var halli ríkisreikninganna samtals um 6 milj. kr. Dtflutn-
ingur var á sömu árum aS meSaltali 47 milj. kr. eSa 19 milj. kr.
minni cn meSaltal næstu 5 ára á undan. VerzlunarjöfnuSur var
þó hagstæSur um samtals 10,1 milj. kr., en sá árangur náSist
eingöngu meS harSvítugum innflutnings- og gjaldeyrishömlum.
Pessi afgangur hrökk þó hvergi nærri fyrir þcim greiSslum sem
ekki koma fram í verzlunarskýrslum, »ósýnilegu« greiSslunum,
þ. e. a. s. vöxtum og afborgunum lána, ferSakostnaSi Islendinga
erlendis o. s. frv. AfleiSingin varS sú, aS gjaldeyrisskuldir
söfnuSust fyrir í öSrum löndum, og gengi krónunnar varS aSeins
haldiS uppi meS þvi aS ríkiS tók aS sér alla verzlun meS erlendan
gjaldeyri og skammtaSi atvinnuvegunum og öSrum úr hnefa.
AS tiltölu viS gullverS féll gengi krónunnar á þessum árum jafn-
mikiS og sterlingspund, því aS sterlingsgenginu 22,15 var haldiS
óbreyttu.
Á árunum 1936—39 var ástandiS nokkru betra. Verzlunarjöfn-
uSurinn var hagstæSur um samtals 30,9 milj. kr., og útflutningur
aS meSaltali 58,6 milj. kr. á ári (tölurnar frá síSustu árunum eru
þó aSeins bráSabirgSatölur). Pó tókst ekki aS losna úr gjald-
eyrisvandræSunum, og loks var krónan lækkuS í apríl 1939, svo
aS sterlingsgengiS varS 27 ísl. kr. ViS krónulækkunina hækkuSu
íslenzkar rikisskuldir erlendis á pappirnum upp í 53,1 milj. kr.
viS árslok 1939.