Frón - 01.01.1944, Side 24

18
Jakob Benediktsson
höfðu sameinazt um lögfestingu gerðardóms í vinnudeilu
sjómanna. Haraldur Guðmundsson sagði af sér, en Framsóknar-
menn settu í hans stað Skúla Guðmundsson. Stjórnin sat síðan
áfram sem minni hluta stjórn, þangað til »þjóðstjórn« var
mynduð vorið 1939 með 5 ráðherrum úr þremur stærstu flokk-
unum undir forustu Hermanns Jónassonar.
Kommúnistar leituðu lengi vel samvinnu við Alþýðuflokkinn,
en hægri armur hans vildi fyrir engan mun verða við þeim
tilmælum, enda var þá útséð um stjórnarsamvinnu ef vinstri
samfylking kæmist á. Þessar samfylkingartilraunir og óánægja
margra Alþýðuflokksmanna yfir athöfnum flokksforingjanna
urðu að lokum til þess að flokkurinn klofnaði (1938), og nokkur
hluti hans gekk í lið með kommúnistum. Kommúnistaflokkurinn
gekk nú úr Alþjóðasambandi kommúnista og stofnaði með
liðsaukanum nýjan flokk, sem fékk nafnið Sósíalistaflokkur.
Flokknum óx mjög fiskur um hrygg við þessar aðgerðir, eins og
kom i ljós við fyrri kosningarnar 1942, en þá hafði hann tvö-
faldað atkvæðatölu sína og fékk jafnmarga þingmenn og Al-
þýðuflokkurinn, og við siðari kosningarnar sama ár fór hann
fram úr Alþýðuflokknum bæði að atkvæðamagni og þingsætum.
Hér er ekki ástæða til að fjölyrða um stjórnmálaviðburði
síðustu ára. Þeir eru mönnum í fersku minni, og auk þess hefur
nokkur grein verið gerð fyrir þeim áður í Fróni. Þess skal að-
eins getið að kosningaúrslitin haustið 1942 urðu þau, að Sjálf-
stæðisflokkurinn er nú eini júngflokkurinn sem myndað getur
stjórn með aðeins einum flokki öðrum. Að öðrum kosti verða
hinir þrír flokkarnir að standa saman. Hvorug þessara aðferða
hefur tekizt hingað til, svo að landið hefur nú í heilt ár haft
ráðuneyti án flokksstuðnings, og er ekki hægt að segja að slik
neyðarúrræði séu Alþingi til sóma. Eina afsökunin er dýrtíðin
og nauðsyn þess að gera skjótar og virkar ráðstafanir til að
stöðva verðbólguna.
Afkoman.
Fjárhagur ríkisins var allt annað en glæsilegur á fyrstu
árunum eftir 1918. Ríkisskuldir voru í kringum 1918 komnar
upp í 20 milj. kr. Að vísu var verulegur hluti þessa fjár bund-
inn í landsverzluninni, sem komiö var á fót á síðustu stríðs-
árunum til þess að sjá landinu fyrir nægilegum vörubirgðum.
Eegar landsverzlunin var lögð niður losnaði því töluvert fé, en