Fréttablaðið - 10.09.2016, Blaðsíða 28

maður hefur látið glepjast af alls
konar gylliboðum.
„Stöðugt bætast fleiri við, sem
vilja gefa sig út fyrir að vera með
töfralausnir fyrir okkur hina feitu.
Aðilar sem gera út á veikleika þess-
ara einstaklinga með gylliboðum
og gervilausnum og hagnast á því.
Þetta hefur ekkert breyst, ef eitt-
hvað er tel ég að þetta hafi versnað.
Og ástæðan er náttúrlega sú að við
neitum að horfast í augu við vand-
ann. Sem er andleg líðan. Það er
bara miklu erfiðara og flóknara að
takast á við það. Ekki eins einfalt og
að gefa mér eina pillu til lausnar á
þessu vandamáli.“
Fíknin fóðruð
Gaui tekur nýlegt dæmi um læknis-
meðferð í boði fyrir of feita.  „Það
var til dæmis í sjónvarpinu nú um
daginn; skurðlæknir að kynna eitt-
hvert utanáliggjandi tæki þannig að
þú borðaðir fulla máltíð en gætir
dælt af maganum einum þriðja þess
sem þú settir ofan í þig. Mér finnst
mikið nær en að ganga í gegnum þá
þolraun, með öllum þeim fylgikvill-
um sem augljóslega fylgja slíkum
hrossalækningum, að hvetja fólk til
að borða frekar annan hvern bita.
Hvaða bull er þetta? Þarna er verið
að fóðra fíknina með brjálæðislega
hættulegu, að mínu mati, inngripi.“
Gaui hefur í sjálfu sér engar hug-
myndir um hvernig hægt er að taka
á slíku, nema þá með bráðnauðsyn-
legri viðhorfsbreytingu.
Ofneysla matar er fíkn
Gaui litli segir málið einfaldlega
þannig að þeir sem eru of feitir séu
fíklar.
„Þetta er sama hlutfall og hlutfall
alkóhólista. Þetta er í það minnsta
mjög há tala. Nú sjáum við reglu-
lega fréttir: Missti 50 kíló! Sjáið
myndirnar! En, því miður segja
staðreyndirnar okkur það að fólk
verði komið á sama stað og það var
á, vel flest. Auðvitað frábært ef fólk
er að ná mjög góðum árangri. Það
er auðvitað æðislegt. En, sigurinn er
ekki unninn við það að missa þessi
kíló.“
Og það er jafnvel ekki æski-
legt að ná þeim af sér með svo
bröttum hætti sem sagt er frá
m e ð r e g l u b u n d n u m h æ tt i ?
„Nei. Það er hið besta mál að lifa
heilbrigðu lífi, hreyfa sig og breyta
um mataræði. En hreyfingin ein, ef
þú ert að missa kíló, hefur lítið að
segja og mataræðið eitt hefur lítið
að segja. Þú þarft að breyta mat-
aræðinu og stunda samhliða hreyf-
ingu ef þú ætlar að ná árangri. En
fyrst og síðast: Til þess að ná varan-
legum árangri þarftu að vinna með
hausinn á þér. Þú þarft að spyrja
þig: Hvers vegna ertu að misnota
mat? Aðrir misnota aðra hluti, fjár-
hættuspil, áfengi, sem tengjast ein-
hverju sem er fíkn. Við höfum ekki
stjórn, við borðum í sorg og í gleði.“
Fer að síga á ógæfuhliðina
Gaui getur trútt um talað. Hann
hefur reynsluna og hann hefur velt
þessu fyrir sér nú í tuttugu ár. Mark-
visst.
„Ég tók af mér 52 kíló á sjö mán-
uðum. Hélt því lengi vel eftir að
ég byrjaði að kenna og halda mér
vel við. Síðan fór að halla undan
fæti. Bættist á mig hægt og rólega.
Maður gefur eftir. Telur sér trú um
að maður þoli einn bjór, geti alveg
tekið einn kleinuhring, ég hjóla
bara og brenni honum. Byrja að
rökræða við mig þar til komið er í
óefni. Ég fór að telja mér trú um að
þessi hlutir séu í lagi.“
„Þetta rokkaði. En, ég fór aldrei á
núllpunkt aftur. Þyngstur var ég 175
kíló. Ég var 108 kíló þegar ég er hvað
grennstur eftir sjónvarpið. Ef þú ert
sáttur ertu í góðum málum. Ég get
verið í góðu formi feitur, og í betra
formi en grannur og í lélegu formi.
Fitan kemur þar málinu ekkert við.
Við eigum að bera virðingu fyrir
líkama okkar, ekki refsa honum
eða tala hann niður. Um leið og
þú ert orðinn sáttur í eigin skinni
er eftirleikurinn alltaf auðveldari.
Hins vegar finnst mér ekki verið að
taka vandann alveg réttum tökum.“
Meðvirkni samfélagsins
Og þá komum við að því atriði sem
er Þrándur í Götu, að mati Gauja,
stækri meðvirkninni sem gegnsýrir
alla þessa umræðu. Meðvirkni er
reyndar nokkuð sem hefur látið
Gauja ósnortinn, og hugsanlega
ástæðan fyrir því hversu opinskátt
honum tókst að ræða þennan vanda
sem fólk vill fara í kringum eins og
köttur í kringum heitan graut.
„Við erum eins og hverjir aðrir
fíklar og heimtum meðvirkni sam-
félagsins. Við erum ekkert að fetta
fingur út í það þó einhver sé ekki
að ná einhverjum brjálæðislegum
árangri. Ekki að tala hann niður
rétt á meðan en við hrósum honum
þegar menn ná árangri. Undir eðli-
legum kringumstæðum kemur þessi
meðvirkni inn í dæmið. En þegjum
þegar illa gengur. Ekki að ég sé að
kjósa að menn séu alltaf að tala um
að það þegar maður er að fitna og
menn að fetta fingur út í það, það
getur verið mjög hvimleitt. Og hrós
er jákvætt. Það sem rífur mann
áfram í að standa sig í því sem
maður er að gera. En við erum mjög
meðvirk í öllu sem við gerum. Það
er okkar vandamál. Og það að við
sitjum uppi með frjálsan vilja til að
velja og hafna er erfitt.“
Feitir orðnir að sirkusdýrum
En Biggest Loser-þættirnir; nú
virðist sem að í stað þess að nálgast
þennan vanda af einhverju viti sé
vilji samfélagsins að sætta sig við
hann með því að gera hann að ein-
hvers konar skemmtiefni. Eru feitir
orðnir að einhvers konar sirkus-
dýrum?
„Já, það hefur komið í ljós að
þeir sem hafa tekið þátt eru ekki
alls kostar ánægðir. Að þetta hafi
verið of erfitt og bratt. Menn eru
pískaðir áfram, þetta er einkum
keppni þjálfaranna meðan hinir
feitu eru eins og viðföng. Það kemur
stundum fram að þjálfarinn er veru-
lega óánægður, eins og sá feiti hafi
brugðist honum. Mér finnst þetta
neikvæðir þættir.“
Baráttunni við aukakílóin lýkur
aldrei
Undanfarin ár hefur Gaui litli
haldið til í Hvalfirði þar sem hann
rekur Hernámssetur í félags-
heimilinu Hlöðum á Hvalfjarðar-
strönd. „Ég er þar með tjaldsvæði
og veitinga aðstöðu. Er með dag-
skrá hér fyrir fyrirtæki, stofnanir
og hópefli. Námskeið og fyrirlestra,
brúðkaup, ættarmót og þetta hefur
gengið ágætlega. Höfum verið að
byggja þetta upp síðustu árin og
alltaf er aukning. Stórt og mikið
safn sem segir sögu hernámsins á
Íslandi; söguna sem gerðist hér í
Hvalfirði sem er stórmerk. Þetta er
að vísu einkasafn en metnaðurinn
er mikill. Hér fæ ég útrás fyrir það
sem mér finnst skemmtilegt sem er
leikmyndagerð og söfnunaráráttan,
sem ég hef verið haldinn alla tíða.“
En, baráttan við aukakílóin, hún
er vart að baki? „Nei, ég glími við
þetta eins og hver annar einstakl-
ingur, sem á við þetta vandamál
að stríða, að fitna. Og þarf að vera
meðvitaður um það alla daga. Eitt
af því sem ég þarf að passa mjög vel
upp á er að borða og borða reglu-
lega. Sá sem borðar reglulega og
ekki eftir átta á kvöldin er í góðum
málum. Þetta er eins og hver önnur
brennsluvél og þú þarft að moka
kolum á hana til að halda henni
gangandi. Þeim mun betur sem þú
hugsar um líkamann, þeim mun
auðveldari er eftirleikurinn. Við
eigum við það vandamál að stríða
að við hugsum ekki um okkur sem
einstaklinga, alltaf svo upptekin af
því að vera einhvers staðar annars
staðar með hugann. Þetta er flótti.“
Feitir orðnir fleiri
Í dag líður Gauja litla vel, hann er í
góðu jafnvægi og lítur alltof vel út.
„Sko, ég myndi samt sem áður flokk-
ast sem of feitur, en ekki þannig að
ég þjáist af offitu.
Viðmiðin hafa breyst sökum
aukinnar umræðu um líkamsvirð-
ingu. Menn eigi að vera sáttir í eigin
skinni. Og að andlega hliðin leiki
stórt hlutverk í líkamlegu atgervi.
Andlegt jafnvægi hjálpar til við að
menn nái tökum á matarfíkn.
Þyngd er ekki aðalatriðið, eins og
við sjáum alltaf slegið upp, heldur
ummálið. Og andleg líðan.“
Hvaða bull er þetta?
þarna er verið að
fóðra fíknina með
brjálæðislega
Hættulegu, að mínu
mati, inngripi
við eigum við það
vandamál að stríða
að við Hugsum ekki
um okkur sem
einstaklinga, alltaf
svo upptekin að því að
vera einHvers staðar
annars staðar með
Hugann. þetta er flótti
visir.is Viðtalið má lesa
í lengri útgáfu inni á Vísi.
Í sviðsljósinu Úr úrklippubókinni. Fjölmiðlarnir elskuðu Gauja litla og hann var lengi vel fastagestur á síðum Séð og heyrt. Hér má sjá hann í ýmsum hlutverkum.
1 0 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 L A U G A r D A G U r28 h e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
1
0
-0
9
-2
0
1
6

0
4
:2
1
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
6
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
A
8
7
-D
2
1
0
1
A
8
7
-D
0
D
4
1
A
8
7
-C
F
9
8
1
A
8
7
-C
E
5
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
9
6
s
_
9
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K