Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.10.2015, Blaðsíða 45

4.10. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 45
B lýsir góðri hæfni. Í aðal-
námskrá er sagt að þorri
nemenda eigi að geta fengið
einkunnina B miðað við
markmið með aðalnámskrá.
B
Ekki eru sett viðmið fyrir D, því
sá vitnisburður er notaður þegar
nemandi uppfyllir ekki kröfur
sem gerðar eru í C-viðmiðum.
Skóli gerir þá sérstaka grein fyr-
ir hæfni viðkomandi nemanda.
D
NÝTT
EINKUNNA-
KERFI GRUNN-
SKÓLANNA
A
Yfirskrift yfir bókstafina:
Ekki er lengur stuðst við
hinn hefðbundna einkunna-
skala í tölustöfunum 1-10 við
lokamat grunnskólans. Hugs-
unin er ekki að hægt verði að
umreikna gamla skalann yfir á
þann nýja með því til dæmis
að hugsa sér að B jafngildi 6-8,
C samsvari 4-6 og svo fram-
vegis.
Hvert matsviðmið er al-
menn lýsing á hæfni nemanda.
Við lokamat skiptir mestu að
kennarar meti það sem til var
ætlast samkvæmt hæfni-
viðmiðum og fullvissi sig um
að matsniðurstöður séu
byggðar á traustum gögnum.
A fá þeir sem sýna fram-
úrskarandi hæfni. Nemandi
hefur getað leyst þau verkefni
eða prófhluta sem kölluðu á
flóknari hæfni en hin. Sumir
kennarar hafa talað um þetta
sem einkunnina 11-12. Einn
skólastjóri segir að það
mætti hugsa sér B sem ein-
kunn yfir 9,4 í gamla kerfinu.
Ekki eru sérstök matsviðmið
fyrir þessa viðbót heldur
gildir það að sá sem hefur
náð meginþorra B-mats-
viðmiða og náð einstökum
þáttum í A getur fengið B+.
B+
Sá sem hefur náð meginþorra
C-matsviðmiða og einstökum
þáttum í B getur fengið C+.
C+
C lýsir sæmilegri hæfni og
þeir sem standast ekki fylli-
lega þær kröfur sem gerðar
eru í B-viðmiðum.
C
Gagnrýni á að meiri tíma hefði þurft í inn-leiðingu á nýju námsmati að baki nýrrieinkunnagjöf við lok grunnskóla kemur
mér satt að segja mjög á óvart. Þetta hefur legið
fyrir í fjögur ár, þegar grunnurinn að breytingum
á námsmati, bókstafseinkunnum og nýju mats-
kerfi var lagður með nýrri aðalnámskrá grunn-
skóla árið 2011. Innleiðingarferlið hófst þá strax
með kynningum og fundum um allt land fyrir for-
eldra, kennara og skólastjórnendur og hefur stað-
ið síðan,“ segir Illugi Gunnarsson mennta-
málaráðherra. „Ég verð að segja að það kemur
mér á óvart að menn séu að vakna núna upp við
það að þetta sé raunveruleikinn þegar þetta hefur
legið lengi fyrir og verið kynnt á alla kanta og
með margvíslegu móti.“
Í bókun Félags grunnskólakennara, Kennara-
félags Reykjavíkur og Skólastjórafélags Reykja-
víkur á fundi skóla- og frístundaráðs Reykjavíkur
fyrir um viku stendur meðal annars að það sé
áhyggjuefni að verið sé að innleiða allt á sama
tíma; nýja námskrá í skólum landsins, nýtt vinnu-
mat grunnskólakennara og einnig breyta ein-
kunnagjöf nemenda. Illugi segir að hann muni
skoða og kalla til forsvarsmenn félaganna til að
fara yfir málið. „Það er óumflýjanlegt að þessir
þættir séu samofnir. Það er ekki hægt að aðskilja
einstaka þætti í þessu ferli, þetta helst allt í hend-
ur því nýtt einkunnakerfi byggist á nýjum hæfni-
viðmiðum og þarf því að liggja til grundvallar í
allri kennslu. Einhvern tímann þarf að taka þetta
skref og jafnvel hef ég verið gagnrýndur fyrir að
fresta þessari innleiðingu um eitt ár eins og
ákveðið var en upphaflega var stefnt að því að
þetta yrði að veruleika á síðasta skólaári.“
Illugi segir að víða sé starf þetta vel á veg kom-
ið. Það sé mikilvægt að horfast í augu við nýjan
veruleika og ný námskrá sé tæki sem verið sé að
nota í fremstu menntakerfum heims til að skila
nemendum hæfari í frekara framhaldsnám og
fjölbreyttari störf nútímans, með meiri áherslu á
hæfni en eldri námskrár sem byggðust fyrst og
fremst á þekkingu gerðu. Búa þurfi nemendur
undir það að geta nýtt þekkinguna.
En er ekki of mikið hopað frá þekkingunni í
hæfniviðmiðum námskrár?
„Það tel ég ekki. Vissulega er þekkingin mikil-
væg og kröfur um hana eru líka hluti af námskrá.
En fagfólk eins og kennarar þarf ekki nákvæma
upptalningu á einstökum þekkingaratriðum sem
nemendur eigi að kunna. Námskráin eins og hún
er núna gefur þeim meira frelsi til að þróa
kennsluna með sínum áherslum til að koma til
móts við einstaklinginn og skila honum þannig
áfram að hann sé tilbúinn til að taka næstu skref í
lífinu. Nemendur verða metnir á fjölbreyttari hátt
en áður. Og tilgangurinn með þessum breytingum
er að koma til móts við breyttan veruleika sem
ungt fólk stendur frammi fyrir. Það er staðreynd
að 30 prósent grunnskólanemenda hafa ekki verið
hæf til að takast á við framhaldsnám þegar úr
grunnskóla er komið. Gagnrýni á einstök hæfni-
viðmið er alveg réttmæt, sumt er orðað þannig að
það má setja spurningarmerki við það, en skólar
hafa líka frelsi til að aðlaga aðalnámskrána að sín-
um þörfum.
Ég hef ekki áhyggjur af því að kennarar lands-
ins geti ekki metið nemendur eftir námskránni á
sanngjarnan og huglægan hátt. Þetta er ný hugs-
un en þetta er það sem er að gerast um allan
heim og íslenska skólakerfið þarf að aðlaga sig að
breyttum veruleika, margir segja að það sé ekki
seinna vænna.“
Er það áhyggjuefni að skólameistarar nokk-
urra framhaldsskóla, þar sem samkeppni er með-
al nemenda um námspláss, telji sig ekki hafa
nægilegar upplýsingar um námsstöðu nemenda til
að gæta jafnræðis við inntöku og vilji því nýta sér
forprófun við inntöku nemenda næsta vor?
„Nei, það tel ég ekki vera því slíku prófi, ef að
því yrði, yrði stýrt af hálfu Menntamálastofnunar
og þau myndu líka aldrei byggjast á öðru en þeim
sömu hæfniviðmiðum og eru til grundvallar í
lokaprófum 10. bekkjar. En eins og ég segi; það
hefur ekkert verið ákveðið um það og það er bara
í skoðun.“
ILLUGI GUNNARSSON MENNTAMÁLARÁÐHERRA
Það sem er að gerast um allan heim
* Ég verð að segja að þaðkemur mér á óvart aðmenn séu að vakna núna upp
við það að þetta sé raun-
veruleikinn þegar þetta hefur
legið lengi fyrir og verið kynnt
á alla kanta og með marg-
víslegu móti.
* Gagnrýni á einstökhæfniviðmið er alvegréttmæt, sumt er orðað
þannig að það má setja
spurningarmerki við það, en
skólar hafa líka frelsi til að að-
laga aðalnámskrána að sínum
þörfum.
* Ég hef ekki áhyggjur afþví að kennarar landsinsgeti ekki metið nemendur
eftir námskránni á sann-
gjarnan og huglægan hátt.
Ég hef ekki fengið fullnægjandi skýringar áog rök fyrir því hvers vegna það var taliðnauðsynlegt að skipta út tölustöfum fyrir
bókstafi. Og ég held raunar að ef menn vilji þá sé
auðvelt að snúa því við. Ég sé raunar ekki hvaða
máli það skiptir – hvaða tákn er notað sem loka-
niðurstaða. Og mér finnst skipta máli að það sé
ekki hyldýpi skapað milli einkunnakerfis í grunn-
og framhaldsskóla eins og nú á að gera. Nú á að
gefa einkunnir í bókstöfum í grunnskólum ef
þetta gengur eftir en tölustafi aftur í framhalds-
skólum og háskólum. Það er einfaldara fyrir alla,
almenning og foreldra, til að skilja hvað hlutirnir
tákna að það sé ekki verið að hafa viðmið eitt á
einu stigi og allt annað á öðru,“ segir Ingvar Sig-
urgeirsson, prófessor við kennaradeild Háskóla
Íslands.
„Það er raunar mjög auðvelt að breyta þessu
bókstafakerfi í tölur. A getur merkt einkunnina 10
og B+ 9 og B 8 og þannig áfram niður. Það skipt-
ir ekki máli hvaða tákn eða tölustafur er notaður
til að tákna lokaniðurstöðuna og þess vegna skil
ég ekki af hverju þetta máttu ekki vera tölustafir
áfram. Ég veit af reynslunni af öðrum einkunna-
kerfum að þetta ruglar til dæmis foreldra mjög í
ríminu. Námsmat er svo miklu meira en lokanið-
urstaðan – og það sem mestu skiptir er allt ferlið,
ekki síst uppbyggjandi endurgjöf.“
Ingvar tekur fram að hann sé hins vegar
ánægður með margt í nýrri aðalnámskrá, þar sé
margar góðar meginhugmyndir að finna þó þær
séu oft settar í óþarfa orðskrúð.
„En það sem hefur mistekist er
framsetning á þessum hæfni-
viðmiðum. Kröfur í mörgum
námsviðum eru í allt of mörgum
atriðum fullkomlega óraunhæfar.
Og ef það á að leggja þetta til
grundvallar sé ég ekki hvernig
þetta gengur upp. Þetta eru einfaldlega of háleit
markmið í allt of mörgum tilvikum. Ég hef stund-
um gantast með það að þetta séu markmið sem
eðlilegt væri að setja í háskólanámi.“
Ingvar segir að óraunhæfar kröfur eigi ekki síð-
ur við þau hæfniviðmið sem sett eru fram í nám-
skrá fyrir 4. og 7. bekk og segist sakna þess að
það hafi ekki farið fram gagnrýnin umræða um
þetta.
„Meðan markmiðin eru skilgreind svona háleit
– svona abstrakt – þá mun þetta aldrei skila okk-
ur neinni frjórri niðurstöðu. En þetta er ekki
fyrsta námskráin sem gerir óraunhæfar kröfur,
þær hafa fylgt flestum námskrám sem hafa verið
gefnar út en ég hef fylgst með skólamálum í 45 ár
og hef kynnst fimm námskrám. En ég held að
þessi verði að fá þá einkunn að vera sú þar sem
óraunhæfustu markmiðin eru sett fram, því mið-
ur. Það eru vissulega dæmi um raunsæ markmið –
en allt of mörg eru nánast eins og upp í skýjunum.
Mörg verða vissulega að teljast göfug – en það er
óraunsæi að telja að þeim verði náð í grunnskóla.
Þau eru óraunhæfur grundvöllur námsmats.“
INGVAR SIGURGEIRSSON, PRÓFESSOR VIÐ KENNARADEILD HÁSKÓLA ÍSLANDS
* Ég hef stundum gantastmeð það að þetta séumarkmið sem eðlilegt væri að
setja í háskólanámi.
* Það er raunar mjög auð-velt að breyta þessu bók-stafakerfi í tölur. A getur merkt
einkunnina 10 og B+ 9 og B 8
og þannig áfram niður. Það
skiptir ekki máli hvaða tákn
eða tölustafur er notaður til að
tákna lokaniðurstöðuna og
þess vegna skil ég ekki af
hverju þetta máttu ekki vera
tölustafir áfram. Ég veit af
reynslunni af öðrum einkunna-
kerfum að þetta ruglar til
dæmis foreldra mjög í ríminu.
Framsetning hæfnimarkmiða mistekist