Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.10.2015, Blaðsíða 16

Heilsa og
hreyfing
Þær bestu og þeir bestu
*Bækur á íslensku um erlendar knattspyrnuhetjur hafa notið vin-sælda hér á landi. Til eru bækur um Messi, Neymar og fleiri. Bæk-urnar eru skrifaðar af Illuga Jökulssyni og Birni Þór Sigurbjörns-syni en það er bókaútgáfan Sögur sem staðið hefur að útgáfunni.Út eru komnar tvær fótboltabækur til viðbótar. Önnur heitir Fót-bolti – Bestu konurnar og hin Fótbolti – Bestu karlarnir. Þær hafaað geyma ýmsan fróðleik og skemmtilegar staðreyndir um valda
leikmenn, þá og þær sem talin eru skara fram úr í heimi fótboltans
um þessar mundir.
E
ymundur Eymundsson,
ráðgjafi í Grófinni, geð-
verndarmiðstöð á Ak-
ureyri, glímdi við mikinn
kvíða frá því hann var í 1. bekk
grunnskóla. Nokkrum árum
seinna hafði kvíðinn þróast í fé-
lagsfælni en hann þorði ekki að
tala um það við nokkurn mann;
óttaðist að verða skammaður.
Eymundur glímir við slitgigt
og var þess vegna á endurhæf-
ingardeild Sjúkrahússins á Ak-
ureyri í Kristnesi árið 2005. Þar
sá hann fyrst bæklinga um
kvíða, félagsfælni og þunglyndi.
„Ég fór að grenja þegar ég las
um sjálfan mig í þremur bækl-
ingum. Þarna sé ég í fyrsta
skipti ástæðuna fyrir því hvern-
ig mér hafði liðið síðan ég var
krakki,“ segir hann við Morg-
unblaðið.
Eymundur segist hafa hugsað
um dauðann nánast daglega síð-
an hann var 12 ára og það hafi
alls ekki verið sjálfsagt mál að
hann var á lífi þegar þarna var
komið sögu. „Ég hafði bara ekki
kjarkinn til að taka eigið líf –
sem betur fer.“
Þennan dag í Kristnesi tók
lífið nýja stefnu. Eymundur
skynjaði að hann ætti von og
ákvað að leita sér aðstoðar.
„Það er ekki hægt að lýsa því
hve vonin er mikilvæg.“
Enginn áttaði sig á því hve
Eymundi leið illa. „Ég var góður
leikari og faldi vanlíðanina með
trúðslátum.“
Hann hóf samtalsmeðferð hjá
heimilislækni sínum. Vildi alls
ekki fara á geðdeild; segist hafa
verið haldinn fordómum um
þann stað. Eymundur hóf að
taka lyf en ekki leið á löngu
þar til hann fór að drekka ofan
í þau. „Frá 16 ára aldri hafði ég
notað áfengi til að geta verið
með félögunum; þorði það ekki
annars. En þarna áttaði ég mig
á því að þetta gekk ekki og fór
í áfengismeðferð á Vog. Þegar
þangað kom gerðist eitthvað;
Guð talaði til mín og sagði: Þú
getur eignast líf en verður að
vinna fyrir því. Nú hef ég ekki
snert áfengi í níu ár og það er
grunnurinn að því að ég eign-
aðist líf.“
Eymundur fór út á vinnumark-
aðinn strax að loknum grunn-
skóla. Sjálfsvirðingin var engin
og hann taldi sjálfum sér trú um
að hann hefði ekkert í fram-
haldsskóla að gera. Eftir að
hann fékk hjálp og lífið tók nýja
stefnu fór hann í almennt nám
hjá Starfsendurhæfingu Norður-
lands, síðar í Ráðgjafaskólann og
er nú í félagsliðanámi.
Þegar hann lagðist inn á geð-
deild í fyrsta skipti áttaði Ey-
mundur sig loks á því að engu
máli skiptir hvað aðrir halda, að-
eins það sem hver og einn gerir
sjálfur. „Þegar ég var í fé-
lagskvíðahópi á geðdeildinni þáði
ég alla leiðsögn sem var í boði.
Þá gerði ég t.d. þrennt sem ég
hafði ekki gert síðan ég var
krakki: fór niður í bæ, fór í
strætó og fór í bíó. Það var
stórmál fyrir mig en það tókst,“
segir hann.
Eymundur kynntist Hugarafli í
Reykjavík 2009. „Ég hafði lesið
um þá hugmyndafræði að hægt
væri að fá bata með valdeflingu,“
segir hann og hreifst af. Eftir
að Eymundur flutti aftur til Ak-
ureyrar tók hann þátt í stofnun
Grófarinnar, þangað sem koma
nú um 20 manns daglega og
starfið gengur afar vel, að sögn
Eymundar. Þar er einmitt unnið
með valdeflingu.
ALÞJÓÐA GEÐHEILBRIGÐISDAGURINN ER 10.OKTÓBER
Hva, þetta eru bæklingar um mig!
Frá 12 ára aldri hugsaði ég nánast daglega um dauðann en hafði ekki kjark til að taka eigið líf, segir Eymundur.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
EYMUNDUR EYMUNDSSON VAR ORÐINN 38 ÁRA ÞEGAR HONUM VAR FÆRT LESEFNI ÞAR SEM HANN VAR TIL MEÐHÖNDLUNAR Á KRISTNESI VEGNA
SLITGIGTAR. ÞÁ ÁTTAÐI AKUREYRINGURINN SIG LOKS Á ÞVÍ HVERS VEGNA HONUM HAFÐI LIÐIÐ JAFN ILLA OG RAUN BAR VITNI FRÁ ÞVÍ HANN VAR
BARN. EYMUNDUR ÁTTAÐI SIG LOKSINS Á ÞVÍ AÐ HANN ÁTTI VON: „ÞAÐ ER EKKI HÆGT AÐ LÝSA ÞVÍ HVE VONIN ER MIKILVÆG,“ SEGIR HANN.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Eymundur og hans fólk í Grófinni,
geðverndarmiðstöð á Akureyri,
hefur upp á síðkastið heimsótt alla
grunnskóla bæjarins og frætt
kennara og annað starfsfólk um
geðraskanir. Það mun í fyrsta
skipti sem starfsfólk skóla hér á
landi fær slíka fræðslu. Eymundur
segist hafa fengið mjög góð við-
brögð; skólafólkið skynji hve gríð-
arlega mikilvægt er að geta áttað
sig á einkennum vanlíðunar
barnanna.
Hugarafl í Reykjavík hefur lengi
frætt grunnskólanema um geðrask-
anir og það hafa þau Eymundur
einnig gert nyrðra. Hefja einmitt
slíkt ferðalag enn á ný í vikunni og
sækja heim alla 9. bekki bæjarins.
Eymundur segir viðbrögð kenn-
ara og annars starfsfólks skólanna
sérlega gleðileg. „Fólkið er mjög
ánægt að heyra sögur okkar sem
höfum glímt við geðraskanir og hve
mikil áhrif það hefur haft á okkar
líf. Sumum finnst við kjörkuð en
geðraskanir mega ekki vera laun-
ungarmál. Ég er óhræddur við að
segja sögu mína ef það getur komið
öðrum til góða. Þessi fræðsla auð-
veldar vonandi starfsmönnum skól-
anna að átta sig á því hvaða börn
þurfa hjálp.“
Seinna í vetur verður foreldrum
grunnskólabarna boðin fræðsla og
vonast hann til að sem flestir nýti
sér tækifærið. „Við getum ekki
skyldað neinn til að mæta en það er
mjög mikilvægt að foreldrar komi.“
Eymundur segir Akureyrarbæ
að mörgu leyti standa sig vel við í
að aðstoða fólk með geðraskanir.
Nefnir Lautina, sem er athvarf op-
ið yfir daginn, Búsetudeild bæj-
arins sem vinni mjög þarft verk;
Fjölsmiðjan, þar sem ungt fólk
með geðraskanir getur unnið, sé
einnig mikilvæg svo og Virk,
starfsendurhæfing.
Eymundur bendir líka á mjög
ánægjulegt samstarf Grófarinnar
og Háskólans á Akureyri. „Nemar
í iðjuþjálfun koma til okkar og eru
með hópastarf. Það er mjög gott
fyrir okkur og mikilvæg reynsla
fyrir nemendurna sjálfa.“
Dagdeild geðdeildar Sjúrakhúss-
ins á Akureyri var hins vegar lögð
niður fyrir nokkrum árum vegna
niðurskurðar. „Við reynum að fylla
upp í það skarð sem þá myndaðist
en félögin fyrir sunnan fá meiri
peninga en við. Okkur finnst við á
landsbyggðinni vera svolítið út
undan hjá ríkinu, sem er slæmt
mál. Geðraskanir eru nefnilega líka
úti á landi, þó stundum mætti
halda að fólk átti sig ekki á því.“
Eymundur segist vita að góðir
hlutir gerist hægt, en starfsemin í
Grófinni sanni hve mikilvægt er að
fólk fái aðstoð. „Til dæmis finnst
mér mjög nauðsynlegt að sálfræð-
ingar komi til starfa í skólum. Það
kostar eins og allt annað en ég veit
að það getur sparað mikla peninga
til framtíðar.“
Eymundi líst frábærlega á það
sem yfirvöld heilbrigðismála stefna
að, að allir unglingar á landinu
verði skimaðir fyrir þunglyndi og
kvíða. „Ef ég væri í 9. bekk í dag
og heyrði það sem við höfum verið
að segja í skólunum myndi það
örugglega skipta sköpum. Það
munar miklu að átta sig á því 15
ára eða 38 ára hvað amar að, eins
og í mínu tilfelli; að tækifæri sé til
að eignast framtíð!“
Kennurum finnst gott að heyra reynslusögur okkar sem höfum glímt við geð-
raskanir, segir Eymundur Eymundsson. um heimsóknir í skóla á Akureyri.
Morgunblaðið/Kristinn
Geðraskanir úti
á landi líka ...
MIKILVÆGT ER AÐ STARFSFÓLK SKÓLA ÞEKKI EINKENNI
VANLÍÐUNAR BARNANNA. FRÆÐSLA FYRIR STARFSMENN
GRUNNSKÓLANNA FELLUR Í GÓÐAN JARÐVEG