Morgunblaðið - 17.12.2015, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 2015
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Íslensku gæsastofnarnir eru al-
mennt í góðu ástandi og sama er að
segja um helsingjastofninn. Eini
gæsastofninn sem hefur hér viðdvöl
og stendur höllum fæti er blesgæsin.
Dr. Arnór Þ. Sigfússon, dýravist-
fræðingur hjá Verkís, gerði grein
fyrir ástandi gæsastofnanna á
fræðslufundi í gær. Þangað var þeim
boðið sem hafa aðstoðað hann við
gæsa- og andaathuganir.
Nýtt met hjá heiðagæs
„Heiðagæsastofninn setur nýtt
met á hverju ári. Fyrir ári voru
heiðagæsirnar orðnar um 393.000,“
sagði Arnór. „Stofninn hefur aldrei
verið stærri og það sér ekki fyrir
endann á þessari hröðu fjölgun sem
hefur staðið frá aldamótum.“
Arnór segir að þetta bendi til þess
að heiðagæsin hafi nóg að éta sumar
og vetur. Heiðagæsastofninn stóð í
stað á 10. áratug 20. aldar og taldi
um 230.000 fugla áður en vöxturinn
hófst. „Það er líkt og stofninn hafi
brotið einhverjar hömlur. Heiða-
gæsin er að auka varpútbreiðslu og
er farin að verpa víðar, meðal annars
á láglendi,“ sagði Arnór. Hann taldi
að hlýnandi loftslag hefði hugs-
anlega komið heiðagæsinni til góða.
Grágæsin dvelur hér lengur
Grágæsastofninn stóð í stað á
milli ára þrátt fyrir gríðarlega mikla
veiði. Stofninn taldi um 90.000 fugla
samkvæmt talningu. Árið 2014 voru
veiddar hér tæplega 43.000 grágæsir
samkvæmt veiðiskýrslum.
Arnór sagði að stærð stofnsins
gæti mögulega verið vanáætluð.
Grágæsum sem verpa á Bretlandi
hefur fjölgað mikið en ekki er hægt
að þekkja þær frá íslensku grágæs-
unum. Bresku gæsirnar eru því tald-
ar áður en þær íslensku koma. Svo
er talið aftur í nóvember og bresku
gæsirnar dregnar frá til að reyna að
átta sig á fjölda íslensku gæsanna.
Grágæsir sitja hér eftir í vaxandi
mæli. Þegar gæsirnar voru taldar
um miðjan nóvember í fyrra og eins í
haust var áætlað að rúmlega 30.000
grágæsir hefðu verið hér á landi.
Líklega má þakka lengri viðveru
gæsanna hér hlýnandi loftslagi og
stóraukinni kornrækt. Haustið 2012
var talið að um 45.000 grágæsir
hefðu verið hér um miðjan nóvem-
ber. Til að vega upp á móti mögu-
legri talningaskekkju er tekið fimm
ára meðaltal til að meta stærð
stofnsins.
Helsingi upp, blesa niður
Helsingjastofninn er á stöðugri
uppleið og taldi haustið 2013 um
80.000 fugla. Megnið af honum verp-
ir á Grænlandi en hefur vetursetu á
Bretlandseyjum og kemur hér við
vor og haust.
Blesgæsin virðist ekki ætla að ná
sér á strik. Síðasta vor fór stofninn á
vetrarstöðvunum undir 20.000 fugla
og hefur ekki verið jafn lítill síðan
1985.
Blesgæsin sem kemur hér við á
leið sinni frá varpstöðvunum á
Grænlandi skiptist gróflega í tvo
hópa. Annar hefur viðdvöl á Vest-
urlandi og vetrardvöl á Írlandi. Hinn
stoppar á Suðurlandi og dvelur svo í
Skotlandi yfir veturinn. Viðkoma
írsku gæsanna hefur verið léleg í
þrjú sumur. Í haust var ungahlut-
fallið í hópunum ekki nema 7% en
hjá þeim skosku var það mun betra
eða 19%. Gríðarlega mikill munur er
því á viðkomu þessara tveggja hópa.
Blesgæsin hefur verið friðuð fyrir
veiðum frá árinu 2006.
Gæsirnar hafa það almennt gott
 Heiðagæsastofninn taldi um 393.000 fugla í fyrra sem er nýtt met  Grágæsastofninn stóð í stað
þrátt fyrir mikið veiðiálag  Helsingjastofninn er á uppleið  Blesgæsum heldur áfram að fækka
Ljósmynd/Arnór Þórir Sigfússon
Á uppleið Helsingi (t.v.) og heiðagæs (t.h.) eru af stofnum sem hafa verið í stöðugum vexti. Heiðagæsin verpir hér í
stórum stíl og helsingjavarp fer vaxandi hér. Helsingjar koma hér við á leið til og frá varpstöðvum á Grænlandi.
Ekki er ólíklegt að heiðagæsin sem
fylgir fjárhópi á Ytri-Ey í Skagabyggð,
og sagt var frá í Morgunblaðinu í gær,
haldi að hún sé kind. Dr. Arnór Þ. Sig-
fússon sagði að austurríski dýra-
fræðingurinn Konrad Lorenz hefði
m.a. rannsakað atferli gæsa.
„Hann komst að því að gæsir inn-
prentast á það fyrsta sem þær sjá
þegar þær klekjast. Það er ekkert
ólíklegt að þessi gæs hafi séð kindur þegar hún kom úr egginu og hafi fylgt
þeim. Hún bítur sjálf og þarf ekki mömmu til að passa sig,“ sagði Arnór.
Heldur að hún sé kind
KINDARLEGA HEIÐAGÆSIN Í SKAGABYGGÐ
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Varp helsingja
í Austur-
Skaftafells-
sýslu jókst
mikið á ár-
unum 2009 til
2014. Talning
á liðnu sumri
sýndi að hels-
ingjahreiðrin
þar voru að
minnsta kosti
509 talsins en sumarið 2009
fundust um 40 helsingjahreiður
í sýslunni. Aukningin var því um
1.200% á fimm árum. Frá þessu
er greint á heimasíðu Náttúru-
stofu Suðausturlands.
Fjölgun hreiðranna er langt
umfram fjölgunina í stofninum í
heild. Helsingjahreiðrin voru
nánast öll staðsett mjög nálægt
vatni, svo sem í eyjum og hólm-
um.
1.200%
aukning
HELSINGJAVARP
Helsingi Vaxandi
varp undanfarið.
Samtök verslunar og þjónustu (SVÞ)
hafa sent kvörtun til Samkeppniseft-
irlitsins vegna starfsemi Fríhafn-
arverslunarinnar ehf. í Flugstöð
Leif Eiríkssonar. Í tilkynningu frá
SVÞ er vakin athygli á því að sam-
keppnisleg röskun felist í versl-
unarrekstri ríkisins í flugstöðinni,
en ríkið rekur m.a. verslanirnar Vic-
toria’s Secret og Iceland Dutyfree.
Hafa þessar ríkisreknu verslanir
haldið úti verðkönnunum og verið í
beinni samkeppni við verslanir og
fyrirtæki á hinum almenna markaði.
SVÞ krefst þess að Samkeppniseft-
irlitið taki málið til skoðunar og
grípi til viðeigandi ráðstafana þann-
ig að tryggt verði að verslanir rík-
isins raski ekki samkeppni á mark-
aði.
SVÞ kvartar yfir ríkisreknum verslunum
Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími 534 9600 · heyrn.is
Aldrei hefur
verið
auðveldara
að heyra
Enn er bætt um betur með nýju
ReSound heyrnartækjunum
sem gefa eðlilega og
áreynslulausa heyrn.
Taktu þátt í framþróuninni og
prófaðu þessa hágæða tækni.
GOLDEN
LOBE
AWARDS
2014
ASSOCIATION OF
INDEPENDENT
HEARING HEALTHCARE
PROFESSIONALS
Most Innovative
Concept 2014
presented to:
Resound - LiNX
made for iPhone holar@holabok.is — www.holabok.is
Hersetan á Ströndum
og Norðurlandi vestra
Friðþór Eydal
Hér er greint frá liðsveitum,
dvalarstöðum, varnarviðbúnaði
og öðrum umsvifum breska
og síðar bandaríska herliðsins
ásamt samskiptum þeirra við
heimamenn, loftárásum og
öðrum athyglisverðum atburðum.
Fjöldi mynda, sem hvergi hafa
áður birst, prýða bókina.