Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.02.2016, Blaðsíða 48

Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.02.2016, Blaðsíða 48
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.2. 2016 LESBÓK Ég hika við að sýna inn á verk-stæðið, aðallega ef hlutirnireru á frumstigi. Ég er ekki einn af þeim sem hentar vel að kjafta snemma frá hugmyndum; þá vill vindurinn fara úr þeim. Mér finnst ég þurfa að halda í mér,“ seg- ir Þórarinn Eldjárn þegar hann er spurður að því hvort hann hiki við að segja fólki frá því hvað hann sé að skrifa hverju sinni. Hann er því orðvar ef hann er að byrja á nýju verki en segir að þegar hann sé kominn vel á veg geti hann hiklaust sagt hvað hann sé að fást við. „Ég get því alveg upplýst að næst geri ég ráð fyrir að gefa út smásagna- safn. Og á nú þegar góða bjóra í ljóðabók. Svo er ég með skáldsögu í deiglu – en segi að sjálfsögðu ekki um hvað hún er,“ segir hann. Rithöfundarferill Þórarins er orð- inn langur og verkin sem hann hef- ur sent frá sér síðan snemma á átt- unda áratugnum eru furðumörg: kvæðasöfn, smásagnasöfn, skáld- sögur, þýðingar á skáldsögum, ljóð- um og leikritum, svo ekki sé minnst á ljóðabækurnar vinsælu fyrir börn sem hann hefur unnið margar með myndlistarkonunni Sigrúnu systur sinni. Og er þá ekki allt upp talið. Ef nafn Þórarins er slegið inn á leitar- vél bókasafna, Gegnir.is, birtist listi upp á 46 síður. Auk bóka Þórarins eru það ýmsar útgáfur ljóða og söngtexta, greinar, erindi og önnur skrif. Hann gerðist ungur atvinnu- höfundur og hefur síðan setið við og skapað. Flakkar hann á milli ljóða, smásagna og skáldsögunnar? „Ég flakka sífellt á milli. Sér- staklega í öllum aðdraganda að verkunum,“ svarar hann. „Það er tengt því að ég er alltaf að krota hjá mér hugmyndir og gera atrennur og áhlaup að hinu og þessu. Það er allt í belg og biðu og fer líka eftir því í hvaða form hugmyndir leita. Þær geta verið allt frá einu eða tveimur orðum sem ég rekst á og sé að ljóð getur spunnist út frá, að flóknari hugmynd, sem gæti orðið smásaga eða kjörið efni í skáldsögu. En þeg- ar nær dregur útgáfu breytir vinn- an um eðli. Þá eru loturnar lengri og ég veit hvert ég stefni. Listamönnum þykir misgott að vinna undir pressu, ég get það ekki ef ég er of stutt kominn. En um leið og mér finnst ég ná utan um verkin og þykist hafa alla þræði í hendi mér, þá vil ég gjarnan pressu. Þá er fínt að maður sjálfur eða helst út- gefandinn gefi skýr fyrirmæli um hinstu skil. Í kjölfarið verð ég lús- iðinn, allt að því þrælslundaður.“ Þegar spurt er hvort hann sé með niðurnjörvaðan vinnutíma, segir Þórarinn að það sé mismunandi. „Ég leitast samt við að vinna í föst- um lotum, og svo er það misjafnt ef ég sit við frá klukkan átta til tólf á morgnana, eða eitthvað þar um bil, hvort tíminn fari allur í eitt verkefni eða hvort ég flakki á milli fleiri verka. Það fer eftir því hvar hlut- irnir eru staddir. En slímusetur dag hvern eru mjög mikilvægar.“ Þýðingar sérstök deild Á ferlinum hefur Þórarinn reglu- lega tekist á við þýðingarverkefni. Hann hefur til að mynda þýtt skáld- verk úr sænsku og öðrum Norður- landamálum og nýverið leikrit Shakespeare, Lé konung og Mac- beth. Veita þýðingarnar hvíld frá eigin skrifum eða bætast einfaldlega í stabbann? „Þýðingar eru eiginlega sérstök deild – eru allt annars eðlis en mín skrif,“ segir hann og að það geti þó verið býsna snúið að þýða, sér- staklega á bundnu formi eins og verk Shakespeare. „En þó þetta sé erfið vinna sem útheimtir mikla um- hugsun og útsjónarsemi í sambandi við tungumálið, þá þarf ég ekki að skálda verkið upp sjálfur og ábyrgð- in á því hvort verkið er gott eða vont hvílir ekki á mér. Ég þykist hafa það mikið sjálfsöryggi að ég get alveg þýtt svona hluti boðlega. Ég er fyrst og fremst að vinna í því að halda trúnað við frumhöfundinn. Þýðingarvinna getur stundum verið allt að því líkamleg, og að- allega ef maður er að þýða prósa eða leikverk sem er á tiltölulega eðlilegu, daglegu máli. Þá þarf ekki innblástur, bara nóg af útblæstri. Bundna málið er erfiðara. Þegar þýtt er á íslensku bætast við þær skorður sem stuðlarnir setja og bragskemað. Það er til dæmis mikill munur á ensku og íslensku þó málin séu skyld um margt. Enska er mik- ið eins atkvæðis mál, en íslenskan er beygingarmál og aftan við orðin bætast svo og svo mörg atkvæði, eftir því í hvaða falli þau standa og hvort það er greinir eða ekki. Þetta getur verið mikil þraut, til dæmis við að þýða Shakespeare þar sem atkvæðafjöldi í línu er fastsettur. Annars hef ég gert tilraunir og ort ljóð á íslensku með tómum eins- atkvæðisorðum.“ Þanþol ljóðstílsins – Þú hefur verið tilraunaglaður með formið og hefur reynt að beygja það og sveigja. „Já, ég hef áráttu til orðaleikja og eins þess að kanna möguleika ís- lenskunnar á alla enda og kanta. Það hefur alltaf fylgt mér.“ – Íslenskan hefur ögrað þér og þú henni? „Já. Halldór Laxness notar mjög gott orð í formála að Kvæðakverinu, þanþol. Hann talar um rannsóknir sínar á þanþoli ljóðstílsins. Ég hef reynt að fylgja áfram þeirri rann- sóknarhefð.“ – Í samtali í Tímariti Máls & menningar fyrir aldarfjórðungi seg- ist þú vinna hægt þegar þú skrifar bundið mál. Er sú enn raunin? „Já, og reyndar með allt. Til dæmis smásögurnar. Ef ég hef gert mér grein fyrir því hvert ég ætla með sögu, þá reyni ég að vísu að rusla henni upp sem hraðast. Til að ná utan um efnið. Svo fer ég að nostra. Þetta eru kannski áhrif frá því að hafa verið svona mikið í ljóðagerð og hefðbundnum brag. Því ef þú ætlar að yrkja sonettu þá veistu hvernig ramminn er: fjórtán línur og ákveðnar meginreglur gilda um það hvernig efnið er sett fram og svo klykkt út með ein- hverju í endinn. Í bundnum ljóðum vinn ég eins, útbý druslulínur og jafnvel heilar druslur sem ég breyti svo. Það er ekki eins og þetta stökkvi út úr hausnum á manni fullmótað. Ég hef stundum lent á hagyrðingamótum og öfunda þessa snillinga sem geta kastað fram stökum á staðnum. Ég er meira í því að kasta þeim upp. En oft er svo sem heilmikið svindl í gangi á þessum samkomum …,“ segir hann íbygginn og þagnar. – Kvæðin þín hafa bæði verið bundin og óbundin, hvað stýrir því? „Það getur farið eftir því hver grunnhugmyndin er, eða út frá orðafari. Kannski er ég á hlaupum einhvers staðar og sé allt í einu eitt- hvað sem kveikir hugmynd eða verður að mynd sem passar í ljóð. Hika við að sýna inn á verkstæðið „Ég hef áráttu til orðaleikja og eins þess að kanna möguleika íslenskunnar á alla enda og kanta. Það hefur alltaf fylgt mér,“ segir Þórarinn Eldjárn. Hann er mikilvirkur höfundur í hinum ýmsu formum bókmennta og ræðir hér um starfið og nálgun við skrifin. Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.