Morgunblaðið - 20.04.2016, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 2016
Fulltrúar vinstri
flokkanna sem mynda
meirihluta borgar-
stjórnar boðuðu til
málfundar síðastliðinn
laugardag í Iðnó að
frumkvæði Magnúsar
Orra Schram, sem
sækist eftir að verða
formaður Samfylking-
arinnar. Ræddir voru
möguleikar til „sam-
vinnu umbótaaflanna á næsta kjör-
tímabili,“ eins og sagði í fundar-
boði.
Reykvíkingar hafa kynnst „um-
bótaöflunum“ síðustu árin; gatna-
kerfið er í molum, fjárhagur borg-
arsjóðs ósjálfbær enda eytt um
efni fram, skorið er niður hjá leik-
og grunnskólum en ráðist í fjárfrek
gæluverkefni, stjórnkerfið þanið út,
þjónusta við eldri borgara skert,
götur eru skítugar og borgin sóða-
leg.
„Umbótaöflin“ í Reykjavík vilja
víkka út samvinnuna og láta hana
ná til landsins alls að loknum þing-
kosningum. Ríkisstjórn vinstri
flokkanna er í undirbúningi, pökk-
uð inn í umbúðir hljómfagurra
orða. Samkvæmt nýjustu skoðana-
könnunum eru líkur á að Reykja-
víkur-módel Samfylkingar, Vinstri
grænna, Pírata og Bjartrar fram-
tíðar verði flutt inn í stjórnarráðið
innan nokkurra missera.
Ný gerð af pólitík?
Í viðtali við mbl.is eftir fundinn í
Iðnó var Magnús Orri bjartsýnn.
Fundarmenn sagðir sammála um
að mikil tækifæri væru í núverandi
stöðu stjórnmálanna á Íslandi:
„Það eru öfl sem vilja nýja gerð
af pólitík og nýjar áherslur í stjórn
landsmála. Það er mikill áhugi á að
reka nýja gerð af pólitík, segja
skilið við þessa gömlu pólitík og
reka framtíðarpólitík.“
Það er merkilegt
hve sumir stjórn-
málamenn eru gjarnir
á að forðast málefni
og að brjóta þau til
mergjar eða takast á
með rökræðum við þá
sem eru annarrar
skoðunar. Þeim fellur
betur að nota klisjur
og innantóma frasa;
ný gerð af pólitík,
framtíðarpólitík, sam-
ræðupólitík, heiðar-
legri stjórnmál, lýð-
ræðislegur farvegur og öðruvísi
pólitík.
Orðskrúð veitir litla innsýn í
hugsjónir eða fyrir hvað viðkom-
andi stjórnmálamaður eða -flokkur
stendur. Aðeins sagan og reynslan
gefur kjósendum möguleika á því
að meta hvers megi vænta þegar
og ef ríkisstjórn „umbótaaflanna“
tekur við völdum.
Í Reykjavík er alvarleg staða
borgarsjóðs lítið áhyggjuefni þeirra
sem boða „nýja pólitík“. „Tekjur
hafa hækkað hægar en gjöldin,“
sagði Dagur B. Eggertsson
borgarstjóri um stöðu borgarsjóðs
í viðtali við DV um miðjan október.
Með svipuðu hugarfari verður tek-
ist á við ríkisfjármálin. Vandinn
verður alltaf skilgreindur þannig
að nauðsynlegt sé að auka tekjur,
þ.e. hækka skatta og álögur. Þetta
vita borgarbúar og þetta upplifðu
landsmenn í tíð síðustu ríkis-
stjórnar „umbótaaflanna“, sem
hækkaði skatta jafnt á almennt
launafólk sem á fyrirtæki. Á sama
tíma var þjónusta skorin niður.
Það eina sem kann að bjarga mál-
unum tímabundið er traust og góð
staða ríkissjóðs, en reynslan úr
höfuðborginni sýnir að hægt er að
klúðra góðri stöðu á stuttum tíma.
Kjánaskapur
Sú spurning er áleitin hvort
„framtíðarpólitíkin“ felist í því að
forðast fjölmiðla þegar leiðindamál
koma upp. Borgarstjóri fór í felur
þegar fjölmiðlar vildu upplýsingar
um hvað ætti að gera til að lagfæra
götur borgarinnar. Embættis-
maður var látinn svara. En að lok-
um náðu fjölmiðlar í borgarstjóra
sem sagðist hafa sett sig í sam-
band við „vegamálastjóra og bæj-
arstjórana á höfuðborgarsvæðinu“
og menn hefðu „miklar áhyggjur af
stöðu gatnakerfisins“. Nokkrum
vikum síðar hafði borgarstjórinn
samband við fjölmiðla og lét þá
vita að hann yrði á dekkjaverk-
stæði. Fjölmiðlar mættu, tóku
myndir og hugguleg viðtöl við
borgarstjórann í vinnugalla með
loftpressulykil að vopni.
Eiður Svanberg Guðnason, fyrr-
verandi ráðherra og samherji Dags
B. Eggertssonar, gefur lítið fyrir
þennan kjánaskap og skrifar á
bloggsíðu sína:
„Borgarstjóri lét sem hann væri
starfsmaður á dekkjaverkstæði og
fór að umfelga. Það er varla verk
fyrir viðvaninga. Svo mæta emb-
ættismennirnir í sjónvarpsfrétt-
irnar, þegar verja þarf holótt og
hættulegt gatnakerfi höfuðborg-
arinnar.“
Kaldhæðnislegt grín
Hin „nýja gerð“ af pólitík hefur
birst í sölum Alþingis. Þar vinna
þingmenn „umbótaaflanna“ sér inn
prik með gífuryrðum og með því
að fella dóma yfir andstæðingum,
kalla þáverandi forsætisráðherra
„frægasta fjárglæframann heims-
byggðarinnar“ og saka 38 þing-
menn stjórnarmeirihlutans um
„valdarán“. Framtíðarpólitíkin hef-
ur endaskipti á hlutunum og þing-
ræðisreglan er hundsuð þegar það
hentar.
Í þættinum Eyjan á Stöð 2 síð-
astliðinn sunnudag lýsti Magnús
Orri áðurnefndum fundi:
„Maður fann að fullt fullt af fólki
úr ólíkum áttum, ekki alltaf sam-
mála, en það var sammála um ein-
hver grunngildi, einhverja nálgun
og það var líka sammála um það að
ef við erum ósammála þá förum við
með deiluefnið í lýðræðislegan far-
veg, eins og til dæmis ESB-málið.“
Líklega var þetta kaldhæðnislegt
grín hjá formannsefninu. Magnús
Orri greiddi atkvæði gegn því að
aðildarumsókn að Evrópusamband-
inu vinstri stjórnarinnar yrði sett í
„lýðræðislegan farveg“ í júlí 2009.
Þannig var almenningur aldrei
spurður álits um hvort rétt væri að
óska eftir aðild. Hið sama gerðist
nokkrum mánuðum síðar. Þá tók
Magnús Orri þátt í því að fella til-
lögu Péturs heitins Blöndal um
þjóðaratkvæðagreiðslu um rík-
isábyrgð á Icesave-skuldum Lands-
bankans.
Forseti Íslands – Ólafur Ragnar
Grímsson – greip inn í atburða-
rásina og tryggði þjóðaratkvæða-
greiðslu um Icesave í mars 2010.
Liðlega 98% kjósenda höfnuðu fyr-
irætlun um ríkisábyrgð – aðeins
1,9% kjósenda studdu ríkisstjórn
sem kenndi sig við norræna vel-
ferð. Í desember 2011 endurtók
sagan sig. Um 60% höfnuðu nýjum
Icesave-samningum. „Umbótaöflin“
í samsteypustjórn Samfylkingar og
Vinstri grænna töldu ekki ástæðu
til að segja af sér og boða til kosn-
inga, ekki frekar en þegar stjórnin
missti þingmeirihluta. Þannig hef-
ur „opnari pólitík“ og „meiri auð-
mýkt“, sem Magnús Orri talar fyr-
ir, birst kjósendum á síðustu árum.
Lítt sannfærandi
Barátta Magnúsar Orra og sam-
herja fyrir „heiðarlegri“ stjórn-
málum er lítt sannfærandi í ljósi
sögunnar. Magnús Orri sat í meiri-
hluta þingmannanefndar sem vildi
draga fjóra ráðherra fyrir Lands-
dóm, en hann vildi þó undanskilja
ráðherra bankamála. Eftir hannaða
atkvæðagreiðslu var niðurstaðan
sú að Geir H. Haarde stóð einn
frammi fyrir Landsdómi.
Síðar reyndi formannsframbjóð-
andinn að réttlæra ákæruna á
hendur fyrrverandi forsætisráð-
herra og skrifaði í Fréttablaðið 14.
maí 2011:
„Með því er ekki sagt fyrir um
sekt eða sakleysi, enda er það
landsdóms að komast að efnislegri
niðurstöðu og ber ég fullt traust til
þess að þar njóti Geir sanngjarn-
rar og réttlátrar málsmeðferðar og
að málinu ljúki með efnislega réttri
niðurstöðu.“
Í Kastljósi Ríkissjónvarpsins 16.
desember sama ár gekk Magnús
Orri lengra og spurði hvort ekki
væri farsælast fyrir Geir H.
Haarde, væri hann saklaus, „að fá
stimpil á það frá Landsdómi um að
svo sé“.
Þannig er „heiðarlegri“ pólitík
fólgin í því að hafa endaskipti á
hlutunum og ganga gegn megin-
reglu réttarríkisins um að enginn
sæti ákæru, nema því aðeins að
meiri líkur en minni séu taldar á
sakfellingu. Dómstólar eru ekki til-
raunastofur eða afgreiðslustofnanir
sem gefa „stimpla“.
Fundurinn í Iðnó síðasta laugar-
dag kann að reynast fyrsta skrefið
í samvinnu og jafnvel kosninga-
bandalagi fjögurra stjórnarand-
stöðuflokka á Alþingi sem mynda
einnig meirihluta í borgarstjórn.
Þannig skýrast línurnar í íslensk-
um stjórnmálum, þótt kjósendur
séu lítt fróðari um stefnu „umbóta-
aflanna“ sem hafa tileinkað sér
frasa og fagurgala; umbúðastjórn-
mál án innihalds.
Eftir Óla Björn
Kárason » Aðeins sagan og
reynslan gefur kjós-
endum möguleika á því
að meta hvers megi
vænta þegar og ef ríkis-
stjórn „umbótaaflanna“
tekur við völdum.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks.
Klisjur, frasar og umbúðastjórnmál „umbótaaflanna“
Aftur hefur umræð-
an um það hvar ætti að
reisa nýtt hús yfir
Landspítalann fengið
byr undir báða vængi.
Viðskiptablaðið lét
kanna hvort lands-
menn vildu frekar hús-
ið að Vífilsstöðum eða
við Hringbraut og birti
niðurstöður í síðustu
viku. Spurningin sýnist
mér að hafi verið hvort menn vildu
frekar nýjan Landspítala við Vífils-
staði eða Hringbraut. Það er spurn-
ing sem gefur í skyn að spítalinn sé
bygging og að staðsetning hennar
skipti miklu máli fyrir heilbrigðis-
þjónustu í landinu. Þetta er spurning
sem gæti átt rætur sínar hjá tengda-
föður ritstjóra Viðskiptablaðsins, sem
er arkitekt og hefur barist ötullega
fyrir samtök sem kalla sig Betri spít-
ali á betri stað og vilja nýtt hús yfir
spítalann annars staðar en við Hring-
braut. Þetta eru samtök fólks sem er
ekki sama um þá borg sem það býr í
og vill leggja töluvert á sig til þess að
hún þróist á sem bestan máta. Ég er
sammála mörgum af þeim röksemd-
um sem þau hafa fært fyrir því að það
væri betra að hafa spítalann annars
staðar, þótt mér finnist flestar þeirra
blikna við hliðina á nauðsyn þess að
reisa húsið yfir spítalann sem allra
fyrst. Ég held því fram að ástandið í
heilbrigðisþjónustu landsins kalli á að
við reisum nýtt hús yfir Landspít-
alann þar sem við getum gert það
sem fyrst. En það er ekki nóg því að
byggingin er bara einn af mörgum
vanræktum þáttum heilbrigðisþjón-
ustunnar.
Spítali er ekki bygging heldur allt
sem þarf til þess að
annast þá sem eru
sjúkir og meiddir að því
marki að það þyki ekki
réttlætanlegt að hafa
þá heima hjá sér.
Sjúkrahúsið er fyrst og
fremst starfsfólkið,
læknar, hjúkrunar-
fræðingar, lífeinda-
fræðingar, röntgen-
tæknar, sjúkraliðar,
ræstitæknar og per-
sónan sem smyr sam-
lokurnar í sjálfsalann
sem nærir þá sem vinna á vöktum. Ef
við ætlum að bæta Landspítalann
þannig að hann standist samjöfnuð
við það besta í heiminum verðum við
að manna hann betur. Við verðum að
vera í stakk búin til þess að ráða
bestu sérfræðinga á öllum sviðum og
halda þeim ánægðum í starfi. Ég finn
mig samt knúinn til þess að bæta því
við hér að starfsfólk spítalans í dag er
einstakt fyrir margra hluta sakir en
þó sérstaklega þeirrar hlýju og feg-
urðar í framkomu sem það sýnir
sjúklingum og aðstandendum, en það
er fáliðað og það vantar ákveðna
þekkingu og getu. Spítali er þau tæki
sem starfsmennirnir nota til þess að
greina og lækna og það vantar mikið
á að Landspítalinn búi að þeim tækj-
um sem hann þarf. Við verðum að út-
vega Landspítalanum bestu fáanleg
tæki og megum þar ekkert til spara.
Spítali er lyfin sem eru gefin sjúk-
lingum. Við verðum að sjá til þess að
Landspítalinn geti keypt sjúklingum
sínum bestu fáanleg lyf án tafa. Spít-
ali er einnig skipulag á starfseminni
allri. Og síðan þarf spítali að vera í
húsi sem fellur að starfseminni og
skipulagi hennar. Húsnæði Landspít-
alans er of lítið og óhentugt; það verð-
ur að bæta úr því sem fyrst og þar
skiptir hraðinn meira máli en stað-
urinn. Okkur bráðvantar nýtt hús-
næði yfir spítalann og til þess að fá
það sem fyrst þurfum við örugglega
að fórna ýmsu, eins og framgangi
annarra verkefna sem ekki verður til
fé fyrir vegna þess sem fer í bygg-
inguna og jafnvel borgarskipulags-
hagsmunum vegna þess að spítalinn
fljótt á næstbesta stað er æskilegri en
spítalinn seinna á besta stað. Það er
einfaldlega ekki ásættanlegt að sjúkir
og meiddir á Íslandi séu á vergangi.
Þess vegna held ég að þótt það væri
gagnlegt að svara spurningunni um
það hvar nýju húsi yfir spítalann væri
best komið fyrir sé það miklu mikil-
vægara að ákvarða hvar væri hægt
að reisa það sem fyrst. Þess vegna
held ég að í stað þess að eyða miklu
púðri í deiluna um hvar væri best að
reisa nýtt hús yfir spítalann ef við
værum að byrja hönnunarferlið ætt-
um við að fá landsins bestu sérfræð-
inga til að meta hvort það mætti reisa
húsið fljótar við Hringbraut vegna
þeirrar vinnu sem búið er að vinna nú
þegar og nýtingar á því húsnæði sem
er þar til staðar. Ef svarið er nei, þá
höfum við frelsi til þess að velja ann-
an og betri stað, annars ekki. Það er
mikilvægt í þessu samhengi að gera
sér grein fyrir því að aðrar röksemdir
en hraðinn, sem hafa verið notaðar til
stuðnings við Hringbrautarstaðsetn-
inguna eins og nánd við Háskólann,
eru í besta falli hlægilegar. Bestu há-
skólar í heimi eru miklu fjær sjúkra-
húsum sínum en Ártúnsbrekkan er
Háskóla Íslands og sá háskóli sem
metinn var bestur í heiminum um
daginn er engum spítala tengdur,
þannig að ekki ætti svolítið meiri fjar-
lægð milli Landspítala og Háskóla Ís-
lands að skaða háskólann. Og eitt er
víst að ekki myndi spítalinn þjást þótt
Háskóli Íslands yrði fluttur norður á
Melrakkasléttu.
Það sem skiptir máli er að leysa hús-
næðisvanda Landspítalans hratt og
vel og gera sér grein fyrir því að hús-
næðið er bara lítill hluti vandans. Hitt
getum við byrjað að laga á meðan
grunnurinn að húsinu er enn ógraf-
inn.
Það liggur lífið við
Eftir Kára
Stefánsson
» Það sem skiptir máli
er að leysa
húsnæðisvanda Land-
spítalans hratt og vel og
gera sér grein fyrir því
að húsnæðið er bara lít-
ill hluti vandans.
Kári Stefánsson
Höfundur er forstjóri Íslenskrar
erfðagreiningar.
Morgunblaðið/Ómar
Landspítalinn við Hringbraut Húsnæðið er of lítið og óhentugt; úr því þarf að bæta sem fyrst, segir höfundur.