Einn Helsingi - 01.03.1946, Blaðsíða 4

EINN HELSINGI

ske muna, horfðu þau mál þannig við
þá, að andvirði pantaðra eintaka
mundi koma til með að nema því, sem
svaraði beinum kostnaði við útgáfu 3
—4 arka rits, en heldur ekki, meira. Til
sjóðstofnunar yrði ekki afgangur af
þeirri upphæð.
Eg tók þar fram, að óg hefði talið
vonum mínum um auglýsingar í ritið
mjög i hóf stillt, samkvæmt allri
reynslu — minnar og annarra — á
þessu sviði, en jafnframt að þær hefðu
algerlega brugðizt, og í því lægju nr-
sakirnar til þessarar tafar á útgáfunni.
En með þessari greinargerð vonaði óg
svo fastlega, að nokkuð ynnist á, svo
að einhver breyting gæti orðið þar á,
og jafnvel svo, að ritinu yrði gert
kleift að koma út með haustinu, þann-
ig að heiman búnu, að með því næðist
fyrsti áfanginn að markmiði þess, sá,
að öðlast stærri tilgang og þar með
aukinn samfólagslegan tilverurétt, —
meiri og víðtækari tilverurétt en að
vera aðeins málflytjandi eins einasta
einstaklings — míns lítilmótlega per-
sónuleika.
En þær hóflegu vonir þar um hafa
nú hlotið sömu afdrif og hinar fyrri —
hafa sýnt sig, þrátt fyrir fátæklega
smæð sína — að vera hreint og beint
glæsidraumar i samanburði við skol-
gráan og kviknakinn veruleikann, —
hafa sýnt sig að hafa aðeins verið eins
konar sólglitaðar sumarflugur hugans,
— cða þó öllu heldur óskahyllingar,
hverfilegar „Fata Morgana" sýnir i
auðn staðreyndanna — hverfiinyndir,
sem 'þó eiga ef til vill staðfestu sína
i einhverri óvissri, hulinni framtíð.
Já, svo fór það og „þar fór það". Og
þvi flytur nú þetta síðbúna rit minnst-
an hluta þess, sem því var ætlað, — en
mörg lík í lestinni — lík góðra vona
og góðs vilja.
Allar aðstæður og fjárhagshorfur
þess eru nákvæmlega þær sömu og
þær voru við útkomu blaðsins sl. sum-
ar, og þar má sjá.
Engar auglýsingar hafa borizt því til
viðbótar, sem þá var fyrir, og sami á-
skrifendafjöldi, enda gerði óg mér litl-
ar eða engar vonir um aukningu hans
eftir þann tíma.
Eintök, pöntuð til kaups, munu nú
vera um 1284, þegar þetta er skrifað,
og engin líkindi til að við þá tölu
bætist, meðan ritið er í prentun. Af
þeim voru þegar pöntuð fyrir árslok
1944 1030, cins og þeir kannske muna,
sem blað mitt barst á síðasta sumri.
I>á var líka tala fólksins, sem stóð að
baki þeirra pantana — tala þeirra
þjóðarsystkina minna, sem svöruðu
áitalli helsingjans, 183, en nú 207 alls.
Verður ekki rætt hér frekar um gildi
og glæsileik þessara talna fyrir íslenzkt
víðsýni, fordómaleysi í þjóðarhugsun-
inni, samfélagslegan skilning og rétt-
lætiskennd. Mun það verða nokkuð
nánar athugað, að öllu forfallalausu,
síðar í þessu riti eða annars staðar.
En stærðarhlutföllin á milli þessara
tveggja talna i niðurstöðum þessar.tr
líklega einstæðu atkvæðagreiðslu,
hljóta að tala allskýrt sínu máli, svo
engar getgátur þurfi um það, hver
hugur bjó að baki þeirra svara, sem
mér bárust við ákalli mínu, sem sak-
borningi heildarinnar, haustið 1944.
Eg býst við, að engum dyljist það, að
ef forvitni, meinfýsni eða aðrar slíkar
kenndir hefðu verið þar að verki,
mundu þær tölur, eða stærðarhlutföll
þeirra, hafa orðið mjög á annan veg.
Ekkert nema réttlætiskennd og samfé-
lagsleg ábyrgðartilfinning hefði getað
skapað þessar niðurstöðúr.
Rúmið fyrir þessi inngangsorð verð-
ur að skera mjög við neglur sér, sem
og öllu öðru efni ritsins, eins og nú er
komið máltim. — En þar sem mér
þótti fullreynt, að ekki yrði bætt úr
því, að öllu óbreyttu, og óverjandi