Náttúrufræðingurinn - 2015, Qupperneq 13

105
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
lág marksskilyrði til útreikninga,
og eru þeir flokkaðir eftir kyni.
Meðaltal skyldleikaræktarstuðuls
fyrir þann 961 grip í rannsókninni
sem uppfyllir lágmarksskilyrði um
ætternisupplýsingar er 0,0274.
Í 5. töflu eru sýndar til svarandi
fjölda- og meðaltalstölur skyld -
leika ræktarútreikninganna eftir
landsvæðum. Talsverður munur
er á svæðunum. Greinilegt er að
skyldleikarækt er einna mest þar sem
sæðingum er beitt hvað minnst, þ.e. á
norðausturhluta landsins. Í þessum
gögnum um 1422 einstakl-inga eiga
560 kindur sæðingahrút að föður
og eru afkvæmi Blesa 98-884 þar
langtum flest eða 138. Samtals eiga
11 stöðvarhrútar afkvæmi í þessum
gögnum. Fróðlegt er að skoða stærð
afkvæmahópa undan hrútum í
heimanotkun í tengslum við þróun
skyldleikaræktar. Á 10. mynd kemur í
ljós að yfirgnæfandi fjöldi heimahrúta
á aðeins eitt eða tvö lifandi afkvæmi.
Stórir afkvæmahópar, sem algengir
eru hjá öðru fé, eru ekki fyrir hendi
hjá forystufénu.
Erfðahlutdeildc einstakra gripa í
stofninum var einnig skoðuð. Hún
mælir hve hátt hlutfall af erfðavísum
kemur frá viðkomandi grip. Þar
eru það aðeins sæðingahrútarnir og
forfeður þeirra sem komast á blað.
Áhrif Blesa 98-884 eru yfirgnæfandi
hjá fénu í rannsókninni og sýnir 11.
mynd hvernig hlutdeild hans hefur
þróast í árgöngum fæddum 2003–
2008. Í byrjun eru nærri 20% allra
erfðavísa forystufjár í landinu frá
honum komnir og við lok tímabilsins
er hlutur hans enn yfir 10%. Er þetta
dæmi um óheppilega mikil áhrif
eins einstaklings á stofninn.
Á 12. mynd eru sýnd erfðaáhrif
frá öðrum sæðingahrútum, þeim
sem notaðir voru fyrir um áratug.
Þar má sjá að á allra síðustu árum
eru teknir í notkun sæðingahrútar
sem í hefur safnast óþarflega mikið
af genum frá einstökum forföður.
Í 6. töflu eru sýnd innbyrðis skyld -
leikatengsl sæðingahrútanna. Það
eru þessi tengsl sem öllu öðru
fremur skapa þá skyldleikarækt
sem nú kemur fram hjá forystufénu.
Í töflunni sést vel hvernig þessi
tengsl myndast milli sífellt fleiri
sæðingahrúta.
Umræður
Í tilrauninni sem gerð var til að
mæla forystuhæfni hjá forystu-
kindunum kom fram ótvíræð
hæfni gripanna til að fara fyrir
fjár rekstrinum og staðfestir sú
Kyn
Fjöldi
Fjöldi
Number
Meðaltal
Mean
Hlutfall (%) með
F=0
Ratio (%) with F=0
Hæsta gildi
Highest value
Hrútar – Rams 85 0,0402 33 0,3203
Ær – Ewes 798 0,0261 11 0,4531
Sauðir – Wethers 78 0,0275 37 0,2500
4. tafla. Reiknaður skyldleikaræktarstuðull (F) forystufjár sem uppfyllir skilyrði um
þéttleikastuðul (PEC)> 0,24 flokkað eftir kyni. – Calculated inbreeding coefficients (F) fulfilling
the criteria of the PEC-coefficient >0,24 classified by gender.
5. tafla. Reiknaður skyldleikaræktarstuðull (F) eftir landsvæðum. – Calculated inbreeding
coefficients (F) by districts.
Landsvæði
District
Fjöldi
Number
Meðaltal
Mean
Hlutfall (%) með
F=0
Ratio (%) with F=0
Hæsta gildi
Highest value
Vesturland 212 0,0250 40 0,3750
Húnavatnssýslur 112 0,0388 36 0,3750
Miðnorðurland 142 0,0264 44 0,3203
S.-Þingeyjarsýsla 113 0,0181 47 0,1546
N.-Þingeyjarsýsla 142 0,0317 22 0,2656
N.-Múlasýsla 64 0,0499 44 0,4531
Önnur landsvæði
- Other districts
175 0,0182 48 0,2500
10. mynd. Dreifing fjölda afkvæma undan heimahrútum. – Distribution of number of progeny
sired by non AI*-rams.
* AI= Artificial Insemination (stations).
c. Erfðahlutfall eða erfðaframlag (e. Gentetic contribution) er það hlutfall af erfðavísum einstaklings sem vænta má að komi frá tilgreindum einstaklingi.
NFr_3-4 2015_final.indd 105 30.11.2015 16:34