Morgunblaðið - 17.08.2016, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 2016
flísar fyrir vandláta
PORCELANOSA
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Vöxt í fjárfestingu má nær eingöngu
rekja til aukinna umsvifa í ferða-
þjónustu á síðustu árum en á sama
tíma hafa aðrar greinar lítið tekið
við sér í þeim efnum. Þetta kemur
fram í nýrri skýrslu Viðskiptaráðs
Íslands sem út kemur í dag. Ber hún
yfirskriftina: Leiðin að aukinni hag-
sæld. Katrín Olga Jóhannesdóttir,
formaður VÍ, segir að ráðið hafi ráð-
ist í útgáfu skýrslunnar til að varpa
ljósi á þróun efnahagsmála og fram-
vindu úrbóta í kjölfar útgáfu hinnar
svokölluðu Íslandsskýrslu sem ráð-
gjafarfyrirtækið McKinsey gaf út í
samstarfi við ráðið árið 2012.
Einhæf fjárfesting
Líkt og meðfylgjandi skýringar-
mynd varpar ljósi á hefur vöxtur
fjárfestingar frá árinu 2012 nær ein-
vörðungu komið fram í ferðaþjón-
ustunni en aðrar atvinnugreinar
hafa ekki náð sér á strik frá árinu
2008. Í tölunum er fjárfestingu í
flugvélum og skipum sleppt en það
eru afar sveiflukenndir liðir sem
skekkt gætu möguleikann til sam-
anburðar milli ára.
Frosti Ólafsson, framkvæmda-
stjóri VÍ segir tölurnar draga upp
forvitnilega mynd.
„Við fögnum því að atvinnuvega-
fjárfesting er loksins farin að tosast
upp eftir ládeyðu í langan tíma. Þó
myndum við vilja að hún væri fjöl-
breyttari en verið hefur. Það á við um
flesta þætti efnahagslífsins og fram-
leiðslunnar í landinu. Til lengri tíma
litið skiptir miklu máli að vera með
eins breiða flóru af útflutningsfyrir-
tækjum í landinu og mögulegt er.“
Alþjóðageirinn hefur setið eftir
Hann bendir á að meðan fjárfest-
ingin í ferðaþjónustunni sé mikil og
haldist í hendur við stórauknar út-
flutningstekjur af greininni, hafi hinn
svokallaði alþjóðageiri vaxið lítið sem
ekki neitt. Þannig hafi McKinsey í
skýrslu sinni gert ráð fyrir því að
auknar útflutningstekjur af alþjóða-
geiranum myndu nema 125 milljörð-
um króna en rauntölur sýni að sá vöxt-
ur sé aðeins 4 milljarðar. Á sama tíma
hafi auðlindageirinn, sem ferðaþjón-
ustan tilheyrir, vaxið um 90 milljarða
króna en áætlanir McKinsey gert ráð
fyrir 58 milljarða vexti.
„Aðstæður til að alþjóðleg fyrirtæki
geti þrifist hér eru ekki eins og best
verður á kosið. Þar vísum við til fyrir-
tækja sem ekki byggja grundvöll sinn
á íslenskum náttúruauðlindum og geta
því flutt sig með tiltölulega lítilli fyr-
irhöfn í önnur hagkerfi,“ segir Frosti.
Hann bendir þó á að alþjóðageirinn
hafi í mörgu tilliti notið góðs af auð-
lindageiranum hér á landi í formi ný-
sköpunar og þekkingar.
„Við þekkjum mörg dæmi um að út
frá auðlindatengdri starfsemi verði til
alþjóðleg fyrirtæki sem byggjast á
hugviti. Á undanförnum átta eða níu
árum hefur þessi hluti hagkerfisins
barist í bökkum og þar vega gjaldeyr-
ishöftin auðvitað langþyngst. Það væri
margt sem hægt væri að gera til að
skapa þeim betri aðstæður,“ segir
Frosti.
Grípa þarf til aðgerða
Viðskiptaráð telur að hægt sé að
grípa til aðgerða til að örva vöxt ann-
arra greina en ferðaþjónustunnar, og
að slíkar aðgerðir muni ekki aðeins
koma alþjóðageiranum vel.
„Fyrsta skrefið er afnám hafta á
fyrirtæki sem starfa frá Íslandi. Það
er ótvírætt fyrsta skrefið. Fyrirtæki
geta auðvitað vaxið og dafnað upp að
vissu marki innan hafta en þegar þau
ná ákveðnu þroskastigi þá fer það að
vera mikilvægt að geta stækkað í
gegnum yfirtökur, samstarf og sam-
runa og eftir öðrum leiðum sem höftin
setja verulegar skorður á í dag.
Þá eru það aðrir þættir sem styrkja
hagkerfið í heild, samhliða. Þar vil ég
nefna efnahagslegan stöðugleika, lágt
vaxtastig, hagfellt skattaumhverfi,
stöðugleika í regluverki og sterkan
mannauð. Þetta þarf að styðja við,“
segir Frosti.
Fjárfesting mest í ferðaþjónustu
 Viðskiptaráð segir áhyggjuefni að alþjóðageirinn hefur nær ekkert vaxið á síðastliðnum fimm árum
 Útflutningsvöxtur nær eingöngu í ferðaþjónustu en samdráttur í orkufrekum iðnaði og sjávarútvegi
Breytt sviðsmynd
» Frá árinu 2011 hefur hlutdeild
ferðaþjónustu í útflutningi vaxið
úr 21% í 31%.
» Á sama tíma hefur hlutdeild
sjávarútvegs farið úr 26% í 23%,
orkufreks iðnaðar úr 27% í 22%
og alþjóðageirans úr 25% í 23%.
Þróunar fjárfestingar 2008 til 2015
Vísitölur 2008 = 100
180
140
160
120
100
80 79
162
60
50
60
40
20
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Heimildir: Hagstofa Íslands, Viðskiptaráð Íslands
Ferðaþjónusta
Aðrar atvinnugreinar
Íbúðarhúsnæði
Hið opinbera
Sú fyrri lýtur að erlendum ferða-
mönnum sem hingað koma og verja
stærstum hluta verslunarkaupa sinna
í matvöruverslunum. Sú síðari að
verslunarmenn telja að vaxandi kaup-
máttur almennings skili sér meðal
annars í auknum matarinnkaupum.
Minna selt af fötum og skóm
Sömu sögu er að segja um sölu
áfengis, en velta áfengisverslana í júlí
jókst um 17% milli ára.
Ein tegund verslana sker sig úr í
þessum efnum. Velta fata- og skó-
verslana var minni í júlí í ár en í
fyrra. Nemur samdrátturinn 3,3% í
fatasölu og 3,1% í skóm.
Eins og fyrr segir jókst velta í
áfengisverslunum um 17% miðað við
breytilegt verðlag, en verð á áfengi
hefur hins vegar hækkað um aðeins
0,9% á sama tíma.
Verslun með byggingavörur jókst
um 4,6% í júlí frá sama mánuði árið
áður og hækkaði verðlag bygginga-
vara um 0,6% á síðastliðnum 12 mán-
uðum. Þá jókst sala svonefndra
hvítra raftækja, sem eru að jafnaði
stærri raftæki til heimilisnota, um
9,4% milli tímabila. Sala brúnna raf-
tækja, sem eru smærri raftæki til
heimilishalds, jókst minna, eða um
6,2%
Sala á farsímum jókst um 16% en
tölvusala dróst saman um 18,5%. Er
sá varnagli sleginn að skil milli snjall-
síma og tölvu geta reynst ógreinileg.
jonth@mbl.is
Í júlímánuði jókst sala húsgagna um
34,7% miðað við sama mánuð í fyrra,
samkvæmt nýjum tölum frá Rann-
sóknarsetri verslunarinnar.
Þar kemur jafnframt fram að velta
sérverslana með rúm hafi aukist um
58,3% í júlí frá sama mánuði í fyrra.
Þá jókst velta sérverslana með skrif-
stofuhúsgögn um tæplega 60% í mán-
uðinum. Samkvæmt gögnunum hefur
verð á húsgögnum hækkað um 0,4%
á síðastliðnum 12 mánuðum.
Velta dagvöruverslana jókst um
8,6% í júlí miðað við sama mánuð í
fyrra. Telst það mikil aukning í þess-
ari tegund verslunar þar sem sveiflur
eru alla jafna litlar. Einkum eru tald-
ar tvær ástæður fyrir þessu, að því er
fram kemur hjá Rannsóknarsetrinu.
Vaxandi sala á rúmum og húsgögnum
 Velmegun og straumur erlendra ferðamanna sögð auka veltu dagvöruverslana
Morgunblaðið/Eggert
Verslun Misjafnt er hver aukningin
er í júlí frá sama mánuði í fyrra.
17. ágúst 2016
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 116.85 117.41 117.13
Sterlingspund 151.56 152.3 151.93
Kanadadalur 91.12 91.66 91.39
Dönsk króna 17.7 17.804 17.752
Norsk króna 14.317 14.401 14.359
Sænsk króna 13.933 14.015 13.974
Svissn. franki 121.42 122.1 121.76
Japanskt jen 1.1693 1.1761 1.1727
SDR 163.74 164.72 164.23
Evra 131.71 132.45 132.08
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 164.6124
Hrávöruverð
Gull 1349.1 ($/únsa)
Ál 1644.5 ($/tonn) LME
Hráolía 47.14 ($/fatið) Brent
● Seðlabankinn
mun halda stýrivöxt-
um óbreyttum en
kveða mun við nýjan
tón í inngripum hans
á gjaldeyrismark-
aði, samkvæmt spá
greiningardeildar Ar-
ion banka. Á bank-
inn von á því að peningastefnunefnd boði
breytta stefnu í gjaldeyrisinngripum sem
miði að því að úr þeim verði dregið.
Í ljósi þess hvernig verðbólga hefur
þróast það sem af er ári segir Arion banki
að líkurnar á að auka þurfi aðhald séu
umtalsvert minni en áður sökum hag-
stæðrar verðbólguþróunar sem byggist á
lítilli innfluttri verðbólgu og gengis-
styrkingu krónunnar. Svo virðist sem
þessir þættir hafi meira en vegið upp á
móti launahækkunum síðustu mánaða.
Segir í spá bankans að verði dregið úr
gjaldeyrisinngripum muni gengi krón-
unnar styrkjast enn frekar, sem hafi góð
áhrif á verðbólguhorfur.
Arion spáir minni gjald-
eyrisinngripum hjá SÍ
STUTT