Morgunblaðið - 12.09.2016, Síða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. SEPTEMBER 2016
» Elektra Ensemblehélt fyrstu tón-
leika starfsárs síns í
Norðurljósum Hörpu
í gærdag við góðar
undirtektir.
Kammerhópurinn
frumflutti nýtt verk
eftir Þuríði Jóns-
dóttur ásamt því að
flytja Vox balaenae
eftir George Crumb,
Svítu fyrir fiðlu, klar-
ínett og píanó op.
157b eftir Darius
Milhaud og
Kammersinfóníu nr.
1, op. 9 eftir Arnold
Schönberg í útsetn-
ingu A. Webern.
Védís Kjartansdóttir
dansaði í tveikum
verkunum ný verk
eftir Sögu Sigurðar-
dóttur. Tónleikarnir
voru hluti af tónleika-
röð Hörpu sem ber
heitið Sígildir
sunnudagar.
Elektra Ensemble frumflutti nýtt verk eftir Þuríði Jónsdóttur í Norðurljósum Hörpu
VIÐTAL
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Bókin Heiður og huggun. Erfiljóð,
harmljóð og huggunarkvæði á 17.
öld eftir Þórunni Sigurðardóttur,
rannsóknarlektor á Árnastofnun,
kom út haustið 2015 og hefur unnið
til tveggja verðlauna en í henni birt-
ast niðurstöður margra ára rann-
sókna Þórunnar um sama efni.
„Ég vann á þessum árum einnig
að ýmsum verkefnum fyrir Árna-
stofnun, svo sem handritaskráningu,
rannsóknir á bókmenntum og hand-
ritamenningu og sinnti einnig texta-
útgáfu, en rannsóknarstyrkir úr
ýmsum sjóðum gerðu mér kleift að
vinna að verkefninu nokkra mánuði í
senn flest árin. Sumarið 2013 lagði
ég ritgerðina fram til doktorsvarnar
og varði hana í mars 2014. Ég tók
mér þá um sex mánuði til að endur-
skoða hana fyrir útgáfu hjá Árna-
stofnun og varð bókin að veruleika í
haust.“
Áhuginn á bókmenntum 17. aldar
kom á kandídatsstigi í miðaldabók-
menntum í námi Þórunnar en tíma-
bilið kemur kannski ekki fyrst upp í
huga margra þegar rætt er um ís-
lenskar bókmenntir.
„Það kemur svo margt nýtt inn í
íslenskar bókmenntir með siðaskipt-
unum og þeim menningarstraumum
sem bárust með þeim frá Evrópu.
Mest áberandi, og það sem ég féll
fyrir, er hið samfélagslega eðli þess-
ara bókmennta. Þær voru samdar til
að gegna ákveðnu hlutverki og þóttu
þess vegna síðarmeir ómerkilegur
skáldskapur vegna skorts á frum-
leika og sköpunarkrafti.“
Þórunn segir það hafi því vakað
fyrir sér í rannsóknarstarfi sínu að
nálgast raunverulegt fólk í fjar-
lægum tíma í anda nýsöguhyggju í
bókmenntafræði.
„Mér fannst áhugavert að skoða
hvernig fólk á 17. öld brást við at-
burðum eins og ástvinamissi og
hvernig það vann úr áföllum í lífinu.
Það getum við að einhverju leyti les-
ið út úr bókmenntunum með stuðn-
ingi annars konar texta, eins og
sögulegra heimilda.“
Vanrækti tíminn
Aldirnar eftir siðaskiptin hafa
verið vanræktar í íslenskri bók-
menntasögu að sögn Þórunnar og
sjónum manna einkum verið beint
að miðaldabókmenntum, hinu róm-
antíska og þjóðernislega tímabili
19. aldar og svo nútímabók-
menntum.
„Skýringin kann að vera sú að af-
ar lítið hefur verið prentað af text-
um frá þessum tíma en þeir sem
skrifuðu bókmenntasöguna á 20.
öld studdust nánast eingöngu við
prentuð rit. Þessar bókmenntir
féllu ekki að þeim smekk sem varð
til með rómantíkinni á 19. öld og við
erum alin upp við. Á 17. öld eru
bókmenntirnar nytjalist, ef svo má
að orði komast, en þær eru áhuga-
verðar sem slíkar og reyndar má
finna mörg áhrifamikil og stór-
fengleg kvæði frá 17. öld, eins og
Passíusálmar Hallgríms Péturs-
sonar eru dæmi um.Trúarlegt inn-
tak texta frá 17. öld hefur sjálfsagt
sitt að segja um að ýmsum hefur
þótt þeir miður merkilegir,“ segir
Þórunn, en hún telur sjálf bæði
mikilvægt og áhugavert að skoða
trúarlegar bókmenntir frá þessum
tíma.
„Trúin skipti svo miklu máli í dag-
legu lífi fólks. Bókmenntir frá þess-
um tíma segja svo mikla sögu um
hugarfar og tíðaranda; hverju var
haldið að fólki, hvað fólk las og til-
einkaði sér í lífsins amstri. Bók-
menntirnar opna glufu inn í heim
sem okkur er framandi og einmitt
þess vegna spennandi.“
Sálfræðimeðferð fyrri tíma
Margir klóra sér eflaust í koll-
inum og spyrja sig hvað eru erfiljóð?
Hvernig eru þau frábrugðin öðrum
ljóðum?
„Erfiljóð eru þriðju persónu frá-
sögn þar sem lesendum eða áheyr-
endum er sagt frá hinum látna, ætt
hans og uppruna, menntun og starfi,
dyggðum, einkum samfélagslegum
dyggðum og trúrækni. Þolinmæði í
Innsýn í hugarheim fólks
 Þórunn Sigurðardóttir hefur fengið
tvenn verðlaun fyrir bók sína um kveð-
skap á 17. öld  Skyggnist inn í heim
erfi- og harmljóða og huggunarkvæða
Breyting „Það kemur svo
margt nýtt inn í íslenskar bók-
menntir með siðaskiptunum og
þeim menningarstraumum sem
bárust með þeim frá Evrópu,“
segir Þórunn Sigurðardóttir.