Dagblaðið Vísir - DV - 10.04.2015, Blaðsíða 39

Helgarblað 10.–13. apríl 2015 Fólk Viðtal 35
ur lagt inn umsóknir um að skrifa
kvikmyndahandrit, en engin svör
hafa borist enn. Hann hefur selt kvik-
myndaréttinn að mörgum af eigin
bókum, Baltasar Kormákur er með
réttindin að Húsinu, Grimmd og fleiri
bókum og kvikmyndarétturinn að
Úlfshjartaþríleiknum er seldur til eins
af höfundum Svartur á leik.
„Hlutirnir gerast hægt í bíó-
bransanum og því minna sem mað-
ur spyr því betra,“ segir Stefán Máni.
Hann segir bækur sínar allar frekar
kvikmyndavænar, þær séu byggðar
þannig upp eins og allar góðar bæk-
ur. „Það verða að vera átök, hvort sem
það er ástarsaga eða spennusaga, ef
það eru ekki átök, þá er ekki hægt að
gera bíómynd. Leiðinlegar bækur og
bíómyndir eru ekki gott mál.“
Fagurbókmenntir eru leiðinlegar
bókmenntir
Þrátt fyrir að vera afkastamikill rit-
höfundur þá les Stefán Máni mikið,
að jafnaði þrjár bækur á viku og hann
les allt, bæði skáldskap og „non-fict-
ion“, segist alæta á bækur. „Paul Coel-
ho er á náttborðinu núna og The
Circle eftir Dave Eggers. Síðasta bók
sem ég kláraði var æskuminningar
Rich ard Dawkins,“ segir Stefán Máni.
Hann segir Skipið, Hótel Kaliforníu
og Myrkraverk vera uppáhaldsbækur
sínar af eigin bókum.
Ian McEwan, Raymond Chandler,
Charles Bukowski, Gyrðir Elíasson,
Knut Hamsun eru uppáhaldsrithöf-
undar Stefáns Mána. Guðrún Helga-
dóttir var stór hluti af landslaginu
þegar Stefán Máni ólst upp og segir
hann hana skemmtilegan höfund og
Íslendinga eiga marga fína barna-
bókahöfunda, hins vegar vanti rithöf-
unda fyrir unglinga, sem þurfi eitt-
hvað almennilegt og krassandi. Hann
segir unglingabækur alltof barnalegar
og höfundana slappa, en nefnir þó
rithöfundana Emil Hjörvar Petersen
og Alexander Dan sem séu að gera
fína hluti sem hins vegar fari lítið fyrir.
„Íslenskar bókmenntir eru svo
saklausar alltaf, þetta er svo þreyt-
andi,“ segir Stefán Máni. Hann seg-
ir barnabækurnar saklausar og góð-
ar: „Þórarinn Leifsson stendur upp
úr, hann er svo mikill pönkari, og
fullt af fullorðinsbókum eru leiðin-
legar og snobbaðar og það er verið að
verðlauna leiðinlegar bækur.“ Fólk sé
platað til að kaupa og lesa leiðinlegar
bækur, sé svo að rembast við að lesa
þær og gefist upp. Hann segir bók-
menntir ekki eiga að vera fínt hug-
tak. „Við horfum á sjónvarp, förum í
bíó og við lesum bækur, þetta á bara
allt að vera svipað, við nennum ekki
að horfa á leiðinlegt sjónvarpsefni, sjá
leiðinlegar bíómyndir eða lesa leiðin-
legar bækur.
Ef það á að fara að halda áfram
að gefa út leiðinlegar bækur og verð-
launa þær og troða þeim inn á fólk,
þá missir fólk áhugann og hættir að
lesa bækur og hvað ætla útgefendur
þá að gefa út?“ spyr Stefán Máni hlæj-
andi og segir að blaðamaður megi
prenta þetta. „Fagurbókmenntir eru
fínt orð yfir leiðinlegar bækur, og þú
mátt prenta það líka,“ segir hann og
hlær aftur. „Hætta að gefa þetta út.“
Hann segist þó lesa mikið af erlend-
um fagurbókmenntum sem standi
undir nafni og nefnir Ian McEwan
sem dæmi.
Hugmyndin að Úlfshjarta
byrjaði sem brandari
Blaðamaður spyr hann hvort von-
leysið og atvinnuleysið hafi kveikt
myrka hlið í honum sem kemur fram
í bókum hans. „Nei ég er þannig af
guði gerður,“ svarar Stefán Máni.
„Þetta er voða mikið svona að vera
einn og pæla og hugsa, það er afar
erfitt að útskýra þetta.“
Stefán Máni segir hugmyndirn-
ar koma úr öllum áttum: „Eitthvað
sem einhver segir, eitthvað sem ég sé,
einhver frábær týpa, ég sé fyrirsögn
eða frétt, þetta er svona „snowball-
effect“, það er eitthvað sem kveikir í
mér. Stundum hleður það utan á sig,
stundum verður það að engu, stund-
um fer það ofan í skúffu, stundum fer
það niður á blað sem glósa.“ Hann
nefnir sem dæmi tvær frægar sög-
ur: handritshöfundur Saturday Night
Fever hafi keyrt framhjá diskóteki og
séð töffaratýpu í hvítum fötum fyrir
utan, síðan hafi hugmyndin hlaðið
utan á sig og úr varð sagan sem all-
ir þekkja af töffaranum sem John
Travolta túlkaði svo eftirminnilega.
Svo var það Erich Maria Remarque
sem skrifaði Tíðindalaust á vestur-
vígstöðvunum, hann hafi heyrt þessa
setningu og úr því spannst sagan.
Stefán Máni segir hugmyndirn-
ar koma í hollum, stundum sé ekkert
að gerast, stundum komi þrjár hug-
myndir í einu. Hugmyndin að Úlfs-
hjartaþríleiknum byrjaði í raun sem
brandari: „Hei, 12 spora samtök fyr-
ir varúlfa, ógeðslega fyndið.“ Hann
hafi þó séð að hann þurfti að láta bók
verða úr hugmyndinni áður en annar
gerði það. „Ég varð að gera þetta, áður
en annar myndi gera það og þá yrði ég
brjálaður.“ Hann segir að það sé mjög
erfitt að finna eitthvað nýtt en ef hann
sé nógu skotinn í hugmynd, þá láti
hann hana verða að veruleika.
Bækur Stefáns Mána fjalla frekar
um dekkri hliðar mannkynsins og að-
spurður hvort hann hafi ekki velt fyr-
ir sér að skrifa aðra tegund bóka, hlær
hann og segist vera með hugmynd að
hálfgerðri ástarsögu, ekkert vont sé til
í aðalpersónunum og þær alveg flekk-
lausar, en bókin yrði þó frekar í dekkri
kantinum. Hann segist hafa áhuga á
því sem er bannað, hættulegt og klikk-
að og það komi fram í bókunum hans:
„Ég hef bara áhuga á þessu, ég veit
bara ekkert af þessu, finnst það bara
skemmtilegt.“ Hann segir að persón-
an Alexander sé líkust honum af öll-
um persónunum hans og það hafi
margir bent honum á það.
Börnin þekkja bara
rithöfundarstarfið
Börn Stefáns Mána eru vön því að fað-
ir þeirra sé rithöfundur og þekkja ekk-
ert annað enda var ferillinn hafinn
áður en þau fæddust. Dóttirin hefur
lesið Úlfshjartabækurnar, en ekki son-
urinn sem er 10 ára. „Ég er nú ekkert
hrifinn af því að þau séu að lesa hitt,“
segir hann og hlær. „Kannski hafa þau
engan áhuga á því eftir nokkur ár.“
Sjálfur las hann allt bókasafnið fyrir
vestan þegar hann ólst upp eða alla-
vega þær sem spönnuðu áhugasvið
hans.
„Ég vil frekar lesa góða bók á
vondri íslensku, en leiðinlega sögu á
góðri íslensku hvenær sem er,“ segir
Stefán Máni, en hann segir að ís-
lenskufræðingar séu í raun valdameiri
en bókmenntafræðingar. Ef einhver
hefur ekkert að segja en gefur út bók
eftir bók þá sé talað um að hann sé
góður stílisti þó að hann hafi ekkert að
segja: „Sem er bara dulmál yfir að bók-
in sé leiðinleg.“
Ekkert plan B
Stefán Máni býr enn yfir fjölda
spennandi hugmynda og segist ekki
vera með plan B yfir hvað annað hann
ætti að gera að ævistarfi, en aðspurð-
ur, ef hann gæti valið óháð menntun
og fjárhag, segir hann að á tímabili
hafi hann verið farinn í garðyrkju-
skóla. „Það blundar í mér grænn karl.“
Hann segist verja heilu vikunum á
sumrin við Ólafsvík í að gróður setja
tré og blóm. Að vinna við trjárækt seg-
ir hann vera góða tilhugsun. „Bestu
störfin eru þau sem skilja eitthvað eftir
sig, að þú sérð hvað þú varst að gera,“
segir Stefán Máni og segir að hann
yrði afskaplega lélegur í því að sitja við
skrifstofustörf að millifæra milli reikn-
inga. Hann hefur alltaf verið dugleg-
ur að vinna, honum finnst líkamleg,
heilbrigð vinna skemmtileg og nefnir
sem dæmi að fyrir 15 árum hafi hann
unnið í heilt sumar á Hólmsheiði með
unglingum í unglingavinnunni og
fundist það æðislegt.
Fæðingargalli að halda
með fótboltafélagi
Hann flutti úr Ólafsvík til Reykjavíkur
eingöngu í því skyni að gefa út bæk-
ur, en þá fyrstu gaf hann út sjálfur. Þó
að hann búi í Vesturbænum er hann
ekki KR-ingur, hann heldur með Vík-
ingi Ólafsvík og segir það ákveðinn
fæðingargalla, að halda með ákveðnu
fótboltafélagi alla ævi. Hann er löngu
orðinn algjör Reykvíkingur og segir
smábæjarlífið ekki lengur eiga við sig:
„Ég fer ekki út á land aftur, ekki í smá-
bæ. Smáborgaraháttur, allir að fylgjast
með öllum, allir á eins jeppa. Í Reykja-
vík er menning, bókasöfn og kaffihús,“
og segist Stefán Máni ekki mundu þrí-
fast í smábæ, frekar vildi hann hrein-
lega búa í sveit. „Það er erfitt að vera
öðruvísi,“ segir Stefán Máni.
Líkaði ekki Tinder
Stefán Máni roðnar og glottir þegar
blaðamaður segist verða að spyrja
hann að einu svona í lokin og segist
hann alveg vita í hvaða deild spurn-
ingin verði. „Uss maður, ég entist í 48
tíma og var kominn með nóg eftir 24,“
segir Stefán Máni um veru sína á Tind-
er, hann segir þó lítið um hvort eitt-
hvað hafi verið að gerast eða ekkert.
„Ég bara fílaði þetta ekki,“ segir hann.
Eru þetta ekki samskiptin í dag?
spyr blaðamaður. „Bara einn hluti af
þeim,“ svarar Stefán Máni og segist
vera svo rólegur í þessum málum og
ekki tengja við þessa miklu leit. Ertu
þessi „góðir hlutir gerast hægt“-týpan?
spyr blaðamaður. „Algjörlega og þetta
skiptir mig engu máli, bara orðinn full-
orðinn og á tvö börn, ekkert stress, ég
var ekki að fíla þetta,“ segir hann og
hlær.
Hjálpar unglingum í
verkefnavinnu
Stefán Máni notar þó samskiptamiðl-
ana mikið, bara til að hafa gaman.
„Það er gaman að vera í samskiptum
við lesendur og koma skilaboðum á
framfæri beint. Það skiptir máli að vera
virkur á netinu, það skiptir ekkert öllu
máli, en ég nenni þó að eyða smátíma
í það,“ segir Stefán Máni. Hann segir til
að mynda að erfitt sé að koma skila-
boðum til unglinga, þar sem að þau
lesi ekki blöðin, en séu á samskipta-
miðlunum. Bækur hans eru á kjör-
bókalistum fjölda skóla um allt land
og segist hann oft hjálpa krökkum sem
eru að vinna verk efni, þau sendi hon-
um spurningar og hann svari.
Ein bók í einu
„Bara ein bók í einu, sko,“ svarar Stef-
án Máni aðspurður um næstu bók
og segist stefna á að gefa út bók fyr-
ir næstu jól. Sögur útgáfa gefur bæk-
ur Stefáns Mána út og segir hann að
vel sé haldið utan um hann þar og
fólk tali saman. „Svona allt í allt níu
mánuðir,“ segir Stefán Máni um hvað
ný bók sé lengi í smíðum og segir
hann að lokaferillinn taki oft langan
tíma. Það er því ljóst að hugmyndin
að jólabókinni í ár hlýtur að vera við
það að kvikna, þó að Stefán Máni vilji
ekki gefa neitt upp um það að svo
stöddu. „Ég er bara alveg tómur,“ seg-
ir hann brosandi, aðspurður hvort að
hann vilji bæta einhverju við svona í
lokin. n
„Það er
ofsalega
gaman að skrifa,
en þetta er rosa-
legt hark og ég
mæli bara ekkert
með þessu.
„Fagurbókmennt-
ir eru fínt orð yfir
leiðinlegar bækur, og þú
mátt prenta það líka.
M
y
n
d
s
ig
Tr
y
g
g
u
r
a
r
i