Skagfirðingabók - 01.01.2015, Síða 104

SKAGFIRÐINGABÓK
104
einnig urðu mjög vel kunnir. Það voru
þeir Einar Hjörleifsson, sonur prestsins,
er síðar tók sér nafnið Kvaran, og Jónas
Jónasson frá Tunguhálsi, sá er síðar var
prestur á Hrafnagili og kenndi sig jafnan
við þann stað. Vafalaust mætti tína til
fleiri pilta sem tilsögn fengu í Goðdölum
og virðist það veganesti sem menn fengu
þar hafa reynst furðu heilladrjúgt.
Ættfaðirinn á Barði í Fljótum
LUNGANN ÚR 18. öld þjónuðu í Goð-
dölum þrír feðgar hver af öðrum, en
það voru þeir Páll Sveinsson, Sveinn
Pálsson og Jón Sveinsson. Voru þeir
miklir fremdarmenn, búhöldar góðir og
því mjög fyrir mönnum í dölum á sinni
tíð. Séra Páll í Goðdölum var sonur séra
Sveins Jónssonar, Guðmundssonar á
Siglunesi, Jónssonar „prinna“, Jónssonar,
sem prestur var á Bergsstöðum, Barði
og Felli í Sléttuhlíð á árunum 1556 til
1582 og drukknaði aldraður í Hrauna-
ósi árið 1609. Séra Sveinn Jónsson var
fæddur árið 1603, tekinn í Hólaskóla
1616, brautskráður 1625 og starfaði þá
sem sveinn Þorláks biskups Skúlasonar
til 1633. Fór til háskólanáms í Kaup-
mannahöfn 1634 og kom aftur til
landsins 1637. Þá starfaði hann um skeið
við útgáfu Þorláks biskups á Biblíunni
og var jafnframt heyrari í Hólaskóla
til 1639. Það ár tók hann vígslu og var
kirkjuprestur á Hólum til 1649. Þá
fékk hann Barð í Fljótum og þjónaði
því til æviloka 1687. Séra Sveinn var
lærður vel og þá einkum í fornfræðum.
Meðal annars átti hann í bréfaskiptum
við lærdómsmanninn Ole Worm í
Kaupmannahöfn. Eftir hann eru kvæði
á íslensku og latínu. Einnig samdi hann
rit um drauma og byrjaði að taka saman
íslenska orðabók.
Kona séra Sveins var Björg Ólafsdóttir
prests á Breiðabólstað í Vesturhópi.
Tveir sona þeirra urðu prestar, séra Jón
á Barði og séra Páll í Goðdölum. Einnig
áttu þau Guðmund sem var heyrari við
Hólaskóla, Krák stúdent í Stóra-Holti í
Fljótum, Jón, Hildi, Vilborgu, Steinvöru
og Sigríði. Krákur Sveinsson í Stóra-
Holti var lærður maður og gagnmerkur.
Meðal margra barna hans var Sveinn
stúdent, sá sem fórst af slysförum með
harla óvenjulegum hætti. Það var siður
á Öxarárþingi að heilsa amtmanni
með fallbyssuskotum um leið og hann
reið inn á þingstaðinn. Það skyldi líka
gert á þinginu árið 1720, en þá hljóp
skotið ekki úr byssunni, þótt tvívegis
hefði verið reynt. Á þingi var staddur
Benedikt varalögmaður Þorsteinsson og
í fylgdarliði hans var Sveinn Kráksson,
ungur stúdent úr Fljótum. Sveinn þessi
gekk fram fyrir fallbyssuna, þegar menn
voru árangurslaust að baksa við hana. En
í sömu andrá reið skotið af og á manninn.
Hlaut hann af þessu mikla áverka og
var fluttur að Görðum til græðslu. Það
tókst ekki og andaðist hann eftir miklar
þrautir. Með því að deyja þannig af
fallbyssuskoti má fullyrða að Sveinn
hafi hlotið dauðdaga sem var fágætur og
trúlega einsdæmi hér á landi.
Séra Páll í Goðdölum
PÁLL SVEINSSON var fæddur um 1650
og lifði til 1736. Hann lærði fyrst hjá
föður sínum, síðan í Hólaskóla og
brautskráðist sem stúdent árið 1673
með ágætum vitnisburði. Hann vígðist
og gerðist prestur í Kjalarnesþingum