Skagfirðingabók - 01.01.2015, Page 108

SKAGFIRÐINGABÓK
108
kvaðst það gerla séð hafa, að víst hefði
blóðslitur á verið, en ógjörla að gáð, hvort
skyrtukragi prests væri nitnúinn eða ekki.
Þótti mörgum þá von, að prestur reiddist
honum, en vanaleg þóttu slík meinyrði
Hjálms, og var því minna til orða tekið,
en aðrir hefðu svo mælt.
Sveinn prestur baðst þess, er hann
messaði í Ábæ um sláttinn, að sér væri
fylgt aftur vestur yfir árnar, því jafnan
lét hann fylgdarmann sinn heim fara
laugardaginn, en fór sjálfur heim mánu-
daginn; þótti Hjálmi leitt að taka til þess
mann frá slætti, þá presti væri að fullu
goldið fyrir messuna. Hjálmur átti tíkur
tvær, er hann kallaði Gúnst og Ógúnst.
Var það eitt sinn, að prestur bað hann
að ljá sér fylgdarmann heim. Hjálmur
bað hann þá segja sér satt og rétt, hvort
hann vildi heldur vera í Gúnst sinni eða
Ógúnst. Prestur lést heldur vilja vera
í Gúnst hans. Hjálmur mælti: „Farið
þér þá í flekkóttu tíkina!“ Bað prestur
fjandann fara í tík hans og honum hæfa
það sjálfum, fór reiður á braut, og er sagt
að hann beiddist aldrei fylgdar af Hjálmi
síðan.“
Séra Jón í Goðdölum
JÓN VAR elstur barna séra Sveins í
Goðdölum og Guðrúnar, konu hans, og
var fæddur 11. ágúst 1723. Hann hefur
að öllum líkum lært undir skóla hjá
föður sínum og í Hólaskóla kom hann
um haustið 1739, þá 16 ára að aldri, þar
sem hann lauk stúdentsprófi vorið 1745.
Hann tók vígslu árið 1748, þá 25 ára
gamall, og gerðist síðan aðstoðarprestur
föður síns. Vorið 1748 kvæntist hann
Steinunni Ólafsdóttur stúdents og
lögréttumanns í Héraðsdal, Þorlákssonar.
Það sama vor hófu ungu hjónin búskap
að Hofi í Vesturdal sem var fornt
höfuðból og fyrrum kirkjustaður. Þar
bjuggu þau í tvö ár, en fluttust í Goðdali
vorið 1750 og bjuggu síðan í sambýli
við foreldra séra Jóns. Goðdalaprestakall
fékk séra Jón hinn 29. mars 1758 og tók
við staðnum að öllu leyti vorið 1759.
Séra Jón var mikilhæfur maður, lærður
vel, ráðdeildarsamur, skáldmæltur og
verkmaður ágætur. Svo mikils álits naut
hann þegar á unga aldri, að jafnvel kom
Kort Jóns Sveinssonar af bæ, kirkju og peningshúsum í Goðdölum ásamt túni og umhverfi.
Varnargarðarnir til beggja handa út frá gilsmynninu eru sýndir með rauðleitu striki. „Fiallið
fyrer ofann Goðdali“ er alsett gilskorum en Bæjarlækjargilið þeirra mest. Skriðurnar sem hlupu
úr fjallinu eru táknaðar með þéttum punktum sem gefa ljósa mynd af hversu stóran hluta túns
þær hafa flætt yfir. Er sums staðar skrifað þar inn á til skýringar „skr“. Prestur skammstafar
víða og slettir latínu, eins og löngum hefur verið lærðra manna háttur. Áttatáknanir hefur
hann á þvísa máli: Meridies = suður, Occidens = vestur, Septentrio = norður, Oriens = austur.
Á miðju korti er skrifaður Bærinn og Kyrkjan og 3 daga sl(áttur) túns neðan við. Neðst til hægri
Grundarvöllurinn og Lambhúsit. Þverstrikið yfir allt kortið, milli kirkju og bæjar er merkt
sem Tröðinn (vegarslóðinn). Upp frá bænum liggur Kvíagata, og efst í túni eru Kvíarnar.
Strikið þar fyrir ofan táknar Gilið úr hvöriu skriðann hlióp. Til suðausturs úr gilinu fellur
Bæjarlækurinn og sunnan við hann er Fjósið en Hesth(úsið) nær bænum. Milli þeirra er
Lautinn v(ið) lækinn. Við hægri vænginn stendur skrifað: Skriðann fyrer norðann Túnið og
Bæinn. Heimild: Biskupsskjalasafn.