Morgunblaðið - 08.12.2016, Blaðsíða 58

58 .
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2016
Fengitíminn
Þessi ferskeytla um lambhrútinn
kom þannig til að eldri herramaður
ljóðaði á mig bónorðsvísu á hagyrð-
ingamóti og fékk þetta á móti:
Ég var ekki í dag út úr vöggunni að
skríða.
Hef verið í búskap um sinn.
Sá léttasti á fóðrum og liprasti að ríða
er lambhrúturinn.
Hrútar eru afskaplega leiðinlegar
skepnur. Ég hef þurft að minnka
hrútakróna oftar en einu sinni þegar
nær dregur fengitíma svo þeir nái
ekki eins löngum tilhlaupum í slags-
málunum, þessir fávitar.
Hrútar verða yfirleitt ekki eldri
en þrevetra. Þeir eiga svo mörg af-
kvæmi og eru þá fullreyndir. Það er
betra að vera með yngri hrúta, sem
eiga þá að vera föðurbetrungar.
Ærnar verða miklu eldri en hrút-
arnir, níu ára gamlar eða svo.
Spakir hrútar eru alveg sérstakt
leiðindadæmi. Þeir verða svakalega
frekir. Vilja láta strjúka sér. Og
rjúka svo í mann til að fá blíðu.
Ógurlegir vitleysingar.
Svo er það djöfullegt þegar maður
rétt hangir í sjötíu kílóum, í vinnu-
gallanum og skónum, að rýja níð-
sterka hundrað kílóa hrúta … slepp-
ur ef þeir eru þægir, en ég hef
skutlast út í vegg bara ef þeir
ákveða að rétta úr hálsinum og
steinlegið í gólfinu, ef þeim dettur í
hug að standa upp óforvarandis. Ég
svitna sjaldan neitt að ráði við rún-
ing … en það hefur oft verið hægt að
vinda fötin mín eftir að hafa rúið
nokkra fullorðna hrúta.
Ég á eina gamla hrútarúningsvísu
sem er svona:
Þessir hrútar þoldu tap,
þeir misstu allir hárin.
Berst við að lægja brjálað skap
bóndinn, og sleikir sárin.
Ég ræð ekki við hrútana. Þeir eru
sterkari en ég. Það sem ég segi um
þá er best að skoða í ljósi þess.
Nú er ég loksins búin að læra að
gamlar konur eiga ekki að tjónka við
hrúta ef þar til gert yngra fólk er
innan seilingar. Í síðustu réttum
sagði ég við hann Ármann systurson
minn: Sjáðu Ármann minn, þarna er
hrútur! Og ljúfmennið sem hann er
fór af stað.
Búskapur hefst
Þegar ég byrjaði að byggja upp á
Ljótarstöðum var margt komið í
niðurníðslu, búskaparhættir að
mörgu leyti gamaldags. Að minnsta
kosti var bæjarbragurinn ekki eins
og ég vildi hafa. Ég var viðkvæm
fyrir því og vildi endilega bæta úr og
það hefur nú verið mitt stóra verk-
efni í fimmtán ár. Það sat líka í mér
að Ljótarstaðir höfðu orðið fyrir
leiðinlegu umtali.
Ég var í öllum framkvæmdum
sjálf, með margvíslegri aðstoð. Sig-
geir vinur minn er smiður, hann
hjálpaði mér mjög mikið og kenndi
mér líka. Ég hafði til dæmis aldrei
notað hjólsög.
Ég sneri fjárhúsinu við sumarið
2002 og breytti fjárhúshlöðunni líka
í fjárhús. Þessi stóraðgerð bætti
mjög aðstöðuna til gegninga, létti
okkur starfið, og var mikið hagræð-
ingarmál. Pabbi var á móti breyting-
unum fyrst í stað … en hann laum-
aðist nú til að hrósa þeim … svona
við aðra, frétti ég.
Við pabbi vorum yfirleitt ósam-
mála um flest það sem sneri að bú-
skapnum. Þannig að við rifumst mik-
ið, eftir að ég varð uppkomin og fór
að þora að standa fyrir máli mínu.
Ég er friðsöm í eðli mínu … hef ekki
gaman af rifrildi, svo þetta tók á. Þar
fyrir utan var pabbi frægur fyrir að
þagga alveg niður í fólki með sínu
mergjaða tungutaki. Það var nú ekki
alltaf fallegt orðbragðið á okkur,
þegar ég yfirleitt kom upp orði … ég
á það til að frjósa ef ég verð reið. Ég
reyndi þá að hafa hærra en hann –
sem var erfitt – maðurinn var mjög
rómsterkur.
Á einhverju stigi málsins, áður en
ég tók við búinu, sprakk allt í loft
upp og ég tók föggur mínar … alfar-
in. Þau voru að rifja það upp um
daginn Jónas og Droplaug í Norður-
Hvammi að ég hefði verið í ham þeg-
ar ég lýsti málinu fyrir þeim. Ég átti
að hafa klykkt út með þessu: „Svo
las ég helvítinu lokapistilinn.“
Ég var í burtu í hálft ár. Svo
fannst mér pabbi hafa sloppið of vel!
Ég hafði ætlað mér að búa á Ljótar-
stöðum. Svo ég fór aftur heim. Mér
var ekki vel tekið … en það lagaðist.
Ég líkist pabba mjög mikið í útliti.
Að hugsa sér þetta – tvö alveg eins
sem standa hvort framan í öðru og
hnakkrífast. Bæði löng og mjó.
Sama nefið. Sömu bláu augun. Takt-
ar og hreyfingar svipað, og ekki síst
talandinn og tilsvörin.
Andlega óráðsían
Hjá flestum mun að mestu líkt
þó misjafnlega þvælið.
Það er eitthvað kynnst og kíkt
og kysst og svo í bælið.
Ég geng græn að því hvað karl-
mönnum finnst um mig, hvort þeir
eru skotnir í mér.
Ég pæli ekki í því,
tek ekki eftir því
nema það sé sagt
beint við mig. En
ég er ekki ein af
því ég hafi setið og
grátið í vasaklút
og svuntuhorn yfir
skorti á von-
biðlum. Ég hef fengið allrahanda
skilaboð gegnum tíðina. Menn bjóða
fram sjálfa sig, syni sína … feður,
hringja stundum fullir: „Vantar þig
ekki vinnumann?“ „Ég get lyft bögg-
unum.“ „Ég get gert við traktor-
ana.“ Stundum koma bréf í pósti,
skartgripir og alls konar dótarí.
Best var þó þegar frændi minn sendi
mér einn á biðilsbuxunum … þekkj-
andi frænku sína sendi hann mann-
inn ekki með blóm og konfekt heldur
með hamar og startkapla að gjöf. Ég
fattaði samt ekki fyrr en löngu
seinna að hann átti erindi við mig …
þakkaði bara fyrir gjafirnar, sótti
pabba gamla og bað hann að spjalla
við þennan gest … dreif mig svo út.
Jú, ég verð vör við það að menn
hafi minnimáttarkennd gagnvart
mér, segi til dæmis: „Þú ert svo
sjálfstæð.“ Ég hef líka heyrt eitt-
hvað á þessa leið frá fólki sem endi-
lega vill gefa góð ráð … að ég þurfi
að gefa eftir, setja upp undirleit
bambaaugu … og megi alls ekki
vera svona sjálfstæð … allt að því
ógnandi, því þá fái karlmennirnir
minnimáttarkennd og ég nái mér
aldrei í mann svoleiðis. Einmitt af
því að það er jú eini tilgangurinn
með lífinu …
Fyrir utan sjálfstæðisvandamálið
er ég hávaxin og hefðin svo sterk
fyrir því að karlmaðurinn eigi að
vera hærri í loftinu. Það er barasta
enginn endir á mótlætinu í þessum
heimi!!
Ef mönnum stendur ógn af mér er
það leiðinlegt fyrir þá … mér gæti
ekki verið meira sama. Kannski er
ég orðin svo teflonhúðuð að það
næst ekki viðloðun.
Ég heyrði einu sinni skilgreiningu
á rómantík sem féll í kramið hjá
mér. Hún kemur víst austan af fjörð-
um. Málið afgreitt í tveimur orðum:
Andleg óráðsía.
Lambhrútar og vonbiðlar
Heiða Ásgeirsdóttir er einyrki á Ljótarstöðum sem eru efsti bær í Skaftártungu. Jafnframt því að sinna fimm hundruð fjár hefur
hún barist fyrir tilveru sinni og sveitarinnar fyrir austan – varið landið – svo öllu verði ekki fórnað fyrir fáein megavött; gljúfri,
besta beitarlandinu – þar sem fyrst grær á vorin. Steinunn Sigurðardóttir ritaði sögu Heiðu í bókinni Heiða - fjalldalabóndinn.
Ljósmynd/Bjartur
Sauðburður Heiða
Ásgeirsdóttir á
Ljótarstöðum sinn-
ir vorverkum.
BÆKUR