Fréttatíminn - 01.10.2016, Blaðsíða 24

24 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016
Það er munur milli fólks, meðal
annars í því hve innhverft eða út-
hverft það er, eins og stundum er
sagt. Þeir innhverfu vilja íhuga sín
mál í friði en þeir úthverfu nærast
á opnari samskiptum og eru oft til-
búnari til að bera skoðanir sínar á
torg. En hvor týpan á betur heima í
stjórnmálum?
„Þetta er ágæt spurning, en
þarna erum við samt að tala um
einhvers konar skala frá einum
öfgum til annarra,“ segir Hauk-
ur Ingi Jónasson, sálgreinir og
lektor við Háskólann í Reykjavík.
„Það er ólíklegt að þeir sem eru yst
á þessum skala myndu virka vel í
stjórnmálum. Góður stjórnmála-
maður þarf að vera skemmtileg
blanda af hvoru tveggja, nægi-
lega úthverfur til að hafa áhuga
fyrir öðru fólki og sækja í það
stuðning og leiðsögn, jafnvel
undir álagi. Hins vegar þarf
hann líka að vera tilbú-
inn að íhuga málin á eig-
in forsendum og hugsa
fyrir sjálfan sig. Það
eru mörg dæmi um
mikla stjórnmála-
leiðtoga sem voru vel heppnuð
blanda af þessu tvennu.
Það er veikt í stjórnmálum þegar
menn eru fyrst og fremst að hugsa
um atkvæði og vinsældir, þá verð-
ur stjórnmálamaðurinn einhvers
konar rekald. Ákvarðanir þurfa líka
að byggjast á innsæi, ígrundun og
innri staðfestu.
Það er líka nauðsynlegt að velta
fyrir sér öðrum hliðum á stjórn-
málaþátttöku. Er fólk í stjórnmál-
um til að skara eld að eigin köku
eða til að komast í huggulegt starf?
Mér finnst vanta eins konar al-
mannaþjóna í stjórnmál, verðuga
stjórnmálamenn sem að hafa al-
mannahagsmuni að leiðarljósi.
Maður þarf að skynja að þeim
gengur það eitt til að taka þátt í
að byggja upp gott og kröftugt
samfélag. Við þurfum fyrst og
fremst fólk í stjórnmál sem er
tilbúið að nota á sér kollinn
og er líka ríkt af tilfinn-
ingu og umhyggju fyr-
ir þörfum annars fólks
og samfélagsins sem
heildar,“ segir Hauk-
ur Ingi.
Samtalið við þjóðina
Það líð-
ur að alþingiskosn-
ingum og þá er okkur sagt að
umræðan skipti öllu máli. Við eigum að taka
eftir því hvað stjórnmálamenn segja og hvernig þeir segja
það. Í lýðræði er ætlast til að kjósendur leggi mat á það sem sagt er, móti
sér skoðun og nýti síðan atkvæðisrétt sinn eftir bestu sannfæringu. En hvernig er
samtalið milli stjórnmálamanna og almennings að virka? Fréttatíminn veltir fyrir sér með góðu
fólki nokkrum hliðum stjórnmálanna og því hvernig umræða stjórnmálanna nær út í samfélagið.
Guðni Tómasson
gudni@frettatiminn.is
Þurfum við innhverfa eða
úthverfa stjórnmálamenn?
Stjórnmálamenn eins misjafnir í
samskiptum við fjölmiðla og þeir
eru margir
Samskipti stjórnmála- og fjölmiðla-
manna eru mikilvægur þáttur í því
að koma réttum upplýsingum til al-
mennings. Þó nokkuð er kvartað
yfir að þar sé pottur brotinn, þeir
sem hafi hæst fái mesta athygli í
fjölmiðlum og jafnvel að í litlu sam-
félagi sé erfitt að halda faglegri
fjarlægð milli þeirra sem spyrja og
þeirra sem svara í umfjöllun um
stjórnmál.
Anna Kristín Jónsdótt-
ir, fréttamaður hjá RÚV, segir að
samband stjórnmálamanna og fjöl-
miðlamanna sé að hluta þess eðl-
is að hóparnir nærist hvor á
öðrum. Málið snúist um
traust og aðgang að
upplýsingum, en samt
þurfi fjölmiðlamenn
að halda ákveðinni
fjarlægð á menn og
málefni.
„Fjölmiðla-
menn eru oft
gagnrýndir
fyrir að hafa
meiri áhuga á
mönnum en
málefnum
og stundum
er nokkuð til
í þessu,“ seg-
ir Anna Kristín.
„Það er hins vegar í mannlegu eðli
að dragast að átökum þegar mað-
ur finnur þef af þeim. Þá verður
oft einhver saga til sem hægt er að
segja, á meðan snúnara er að miðla
til dæmis fínlegum eða tæknileg-
um blæbrigðamun milli manna í
áherslum í velferðarmálum.“
Anna Kristín telur að oft séu fjöl-
miðlamenn að einhverju leyti fastir
í einhverri ákveðinni forskrift um
samskipti við stjórnmálamenn.
Þannig er það til dæmis að þeir
sem séu duglegastir við að tjá sig,
fái jafnframt til þess flest tækifæri.
„Það er mismunandi hvað stjórn-
málamenn hafa sig mikið í frammi
og telja sig hafa mikið fram að
færa við almenning. Stjórnmála-
menn þurfa líka að vera með-
vitaðir um það að koma skila-
boðum sínum á framfæri, fyrir
hverju þeir vilja berjast,
hvar og hvernig. Það
er ekkert óbilgjörn
krafa á stjórnmála-
menn að þeir séu
í stjórnmálum
af ástríðu og
viti hvert þeir
vilja fara, í að
minnsta kosti
einhverjum
málum.“
Vekja þarf áhuga ungs fólks og
almennings
Að hluta til snúast stjórnmál um að
koma orðum að hugðarefnum sín-
um og í íslenskum framhaldsskól-
um á slík þjálfun sér til dæmis stað
í Morfís ræðukeppnum þar sem rök
eru færð með og á móti ákveðnu
umfjöllunarefni. Ræðumaður Ís-
lands í lokakeppninni síðasta vor
var Bára Lind Þórarinsdótt-
ir, úr Menntaskólanum í Reykja-
vík sem þá sigraði Verzlunarskóla
Íslands. Hvað skyldi Báru, sem nú
starfar í Ingunnarskóla, finnast um
umræðuna á Alþingi og ímynd
Alþingis?
„Stjórnmál geta ver-
ið rosalega áhugaverð en
alltof mörgum finnst þau
átakanlega leiðinleg. Það
snýst mikið um það hvernig
þeim er komið á framfæri,
ekki síst við yngra
fólk. Þetta virkar
allt of mikið blað-
ur. Maður verður
fyrst og fremst
var við skot
á þen na n
ræðumann
eða hinn.
Þetta heyrir
maður og sér, en minna fer fyrir
samvinnu.
Mér finnst vanta að fólk fái betur
á hreint hvað er eiginlega í gangi á
Alþingi, að hvaða málum er verið
að vinna og hvað þau þýða fyrir al-
menning. Mér finnst þær framfarir
sem þingið er að vinna að alls ekki
nægilega vel kynntar. Það hlýtur
að vera hægt að draga störf Alþing-
is betur saman frá degi til dags, á
meira lifandi hátt til að maður fái
einhvern áhuga á störfunum. Ég vil
vita hvað ákvarðanir Alþingis
þýða fyrir venjulegt fólk.
Svo sýnist manni líka að
þingmennirnir hafi ekki
mjög mikinn áhuga sjálfir á
því sem fer fram í þinginu,
og hvað eigum við þá að
segja? Svo þarf að tala
þarna meira á manna-
máli og minnka allt
þetta formlega.
Þetta er um hags-
muni okkar allra
og maður ætti
að hafa áhuga á
þessu, en maður
einhvern veginn
hefur það ekki.“
Hugsjónir gegn
hagsmunum
Stundum er horft á stjórnmál sem
einhvers konar baráttu á milli hug-
sjóna og hagsmuna. Fólk lítur að
mismiklu leyti svo á að heimurinn
stjórnist fyrst og fremst af hags-
munum hópa og einstaklinga og
stundum eru hugsjónir talaðar nið-
ur í umræðu um stjórnmál, jafnvel
litið svo á að þær þvælist fyrir.
Vilhjálmur Árnason, pró-
fessor í Heimspeki við Háskóla Ís-
lands, segir að tengslin milli hags-
muna og hugsjóna í stjórnmálum
séu vandmeðfarin og eitt meginver-
kefni stjórnmálamanna að vinna úr
þeim.
„Hugsjónir í stjórnmálum varða
almannahagsmuni og viðleitni til
þess að halda sérhagsmunaöflum í
skefjum. Stjórnmál án hugsjóna eru
ekki annað en auðsveip þjónkun við
ráðandi öfl, en stjórnmál sem halda
fram hugsjónum án þess að tengja
þær við raunhæf viðfangsefni
stjórnmálanna eru líka innantóm-
ar klisjur. Vandinn er að láta hug-
sjónir og athafnir í stjórnmálum
vinna saman þannig að togstreitan
milli þeirra verði aflvaki breyting-
anna sem stjórnmálahreyfing vill
koma á.“
Vilhjálmur tekur dæmi út frá
réttlæti sem hann kallar höfuð-
hugsjón stjórnmálanna: „Almennt
séð er það réttlæti að hver fái það
sem hann á sanngjarnt tilkall til.
Heilbrigðisþjónusta er réttlætismál
því að hún á að tryggja að enginn
fari á mis við tækifæri lífsins af
heilsufarsástæðum. Hana á því að
greiða úr sameiginlegum sjóðum
en ekki úr vasa þeirra sem þarfnast
hennar hverju sinni.
Fiskveiðistjórnun er annað rétt-
lætismál og fólki hefur lengi sviðið
ranglætið í að nýtingarréttur á sam-
eiginlegri auðlind hafi færst á fárra
manna hendur án þess að ríkar
skyldur komi á móti. Fólk í sjávar-
plássum, þar sem þessi atvinnuveg-
ur byggðist upp, er háð duttlungum
kvótaveldisins. Vænlegasta leiðin
fyrir stjórnmál til að þoka samfé-
lagi í réttlætisátt er að draga úr því
ranglæti sem við blasir í tilvikum
eins og þessum.“
Síðumúla 30 - Reykjavík | Sími 533 3500
Hofsbót 4 - Akureyri | Sími 462 3504
Skern sófi
Verð: 93.675VIOLINO
20%
AFSLÁTTUR
Tomcat - hvíldarstóll
20-50%
AFSLÁTTUR