Fréttatíminn - 01.10.2016, Blaðsíða 26

26 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 1. október 2016
Vinnustaða menningin á Alþingi
Fyrirtækja- og vinnustaðamenn-
ing er mikið rædd og oft veltir fólk
henni fyrir sér varðandi Alþingi,
einkum þegar hávaðinn úr ræðu-
stólnum og hörð átök milli þing-
manna rata í fjölmiðla. En ætli sé
hægt að beita tólum þeirra stjórn-
unarfræða á Alþingi?
Aðalheiður Sigursveins-
dóttir, hjá ráðgjafafyrirtækinu
Expectus, segir að þær aðferðir sem
beitt er til að laga fyrirtækjamenn-
ingu ættu að geta virkað á Alþingi
eins og annars staðar.
„Vandamálagreiningar, úrbóta-
hugsun í starfi og að temja sér lær-
dóm í verklagi koma upp í hugann,“
segir Aðalheiður. „Í fyrirtækjum og
stofnunum er mikilvægt að vinna
með virka mælikvarða sem endur-
spegla áhrif ákvarðanatöku stjórn-
enda og starfsmanna. Það er mikið
unnið með auknum gæðum gagna
og upplýsinga, en rauntímagögn í
opinberum rekstri eru því miður
sjaldnast tiltæk, ólík því sem gerist
í mörgum fyrirtækjum.
Ef við hugsum Alþingi sem fyr-
irtæki væri augljós krafa stjórn-
enda að vita hvert virði lagasetn-
ingar væri fyrir borgarana og með
hvaða kostnaði. Alþingismenn bera
sameiginlega ábyrgð að komast að
niðurstöðu um útfærslu lagasetn-
ingar. Lykilatriði í framgangi allr-
ar samræðu er gagnkvæm virðing.
Komi upp vandamál þarf einfald-
lega að greina vandamálið, hverj-
ar birtingarmyndir þess eru og
hvaða áhrif það hefur. Ef um
samskiptavanda er að ræða
hefur orðið rof á trausti og
virðingu milli aðila.
Það væri spennandi að
sjá útkomuna ef sett væru
upp svokölluð 4DX mark-
mið sem allur þingheimur
kæmi sér saman um. En sú
aðferðafræði er nýtt til að inn-
leiða hegðunarbreytingu
innan fyrirtækja
með góðum
árangri.
Þegar
nálg-
ast þarf
stærri
vanda-
mál er
gott að
búa til
sátt-
mála um tilhögun greiningar og
úrbótavinnu. Sáttmálar taka á al-
mennum leikreglum í samskiptum,
virðingu, varkárni, viðveru (and-
legri og líkamlegri) og ekki síst víð-
sýni.
Við þyrftum að greina
eðli vandamálsins til
að finna réttar leiðir
en við ættum alltaf
að geta það. Víð-
sýni, útsjónarsemi
og frjóa hugsun
þarf til að leita sátta
í einstökum mál-
um. Það væri mikið
unnið með sameig-
inlegri og aðferða-
f ræði va nda-
málagreiningar
á þingi.“
Vilja skortir til að takast á við gagnrýni
Umræða um siðferði og spillingu í
íslenskum stjórnmálum blossar af
og til upp hér á landi og fellur nið-
ur þess á milli. Hagsmunaskráning
og siðareglur eru tiltölulega nýleg
fyrirbæri í stjórnmálalífinu.
Jón Ólafsson, pró-
fessor við íslensku- og
menningardeild Há-
skóla Íslands, hefur
nokkuð velt fyrir sér
siðferði og stjórn-
málum. Hann segir
útlendinga oft nokk-
uð hissa á umræðu um
spillingu hér á landi og
vantrúa á að hún geti ver-
ið mikið vandamál.
Jafnframt telji
sumir fræði-
menn að
sú um-
ræða sé
ýkt og
æst upp
af ein-
hverj-
um sem
hafi áhrif
á u m -
ræðuna.
„Það er
alveg rétt að
það er ekki
nein brjálæðisleg spilling á Íslandi
í samanburði við mörg önnur lönd,
eins og til dæmis í Austur- og Suður
Evrópu. Þar þurfa menn að kljást
við rótgróna spillingu djúpt í stjórn-
kerfi og samfélaginu.
Hins vegar er sérstakt
hér hvað stjórnvöld
bregðast seint og illa
við umkvörtunum al-
mennings um spillingu.
Það er enn mjög óljóst
hvað gerist þegar stjórn-
málamaður klúðrar ein-
hverju. Hér hafa kom-
ið upp mál sem víðast
annars staðar myndu hafa
skýrar afleiðingar
og kalla á að
viðkomandi
stigi til hlið-
ar, um ein-
hvern
tíma að
minnsta kosti. Stjórnmálamenn-
ingin hér er enn á þeim stað að það
er mjög óljóst hvað gerist þegar
spillingarmál koma upp svart á
hvítu. Það þarf ennþá allt að verða
brjálað í samfélaginu til að viðbrögð
fáist í málum sem annars staðar
væru sögð byggjast á réttmætum
fullyrðingum og ábendingum.
Það er eitthvað brotið í samskipt-
um og tenglsum stjórnvalda og al-
mennings og þar eru fjölmiðlar
líka eflaust hluti af jöfnunni. Þetta
samskiptaleysi skapar þá miklu tor-
tryggni og oft óljósu og ómótuðu
óánægju sem maður finnur víða í
samfélaginu á síðustu árum.
Það er trúverðugt samtal við al-
menning og fjölmiðla sem stjórn-
málin þurfa að byggja upp á næstu
árum, það hefur ekki enn tekist.
Það ríkir enn viljaleysi í stjórn-
málum til að takast á við gagnrýni
á eðlilegum forsendum. Margir
stjórnmálamenn geta þetta alveg,
en þeir vilja bara ekki alltaf takast
á við gagnrýni á málefnalegan hátt.
Þetta er kannski að einhverju leyti
tengt innri menningu stjórnmála-
flokka sem þurfa að rækta samtalið
út á við, en ekki bara inn í hópinn.“
Stjórnmálin og samtalið við þjóðina
Páll Skúlason heimspekingur var á sínum tíma flestum öðrum duglegri við að
ræða hvernig íslenskir stjórnmálamenn tala saman og hvernig þeir ná til al-
mennings. Í ræðu sem hann flutti árið 1991 og var vitnað til í ritinu Ríkið og rök-
vísi stjórnmálanna frá 2013, sagði Páll meðal annars:
„Mælskulist og kappræðustíll kolspilla allri skynsamlegri stjórnmálaumræðu
á Íslandi. Sá sem gerir minnstar kröfur um skilning og rök, en flytur mál sitt
með sleggjudómum um menn og málefni, helst með viðeigandi bröndurum,
honum virðist takast að fá athygli fjölmiðla og ná í gegnum þá til kjósenda.
Kjósendurnir, íslenskur almenningur, er líka orðinn svo sinnulaus um eiginleg
stjórnmál að það er eins og fólk geri sér enga grein fyrir ábyrgð sinni á stjórn
landsins.“
Talar þú
hundamál?
„Ég fagna því að loksins komi bók um hunda
fyrir börn þar sem lögð er áhersla á að
þekkja merki hundsins og að geta séð hvernig
honum líður. Bókin er góð leið til að opna
umræðu foreldra við börnin um hvernig á
að umgangast hunda.“
Heiðrún Klara, Hundaþjálfari Hjá HundaaKademíunni
w w w.forlagid. i s | Bókabúð Forlags in s | F i sk i s lóð 39