Fréttatíminn - 12.11.2016, Blaðsíða 2

2 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 15. júlí 2016
Viðskipti Panamaskjölin varpa
ljósi á af hverju íslenskir lífeyr-
issjóðir þurftu að hætta rekstri
togarans Blue Wave í Afríku.
Kröfuhafar Tortólafélagsins, sem
hélt utan um útgerðina, þurftu
að afskrifa nærri tvær milljónir
dollara. Blue Wave gat ekki lengur
veitt í Máritaníu af því að Ísland er
ekki í Evrópusambandinu.
Ingi F. Vilhjálmsson
ingi@frettatiminn.is
Fiskveiðar íslenskra lífeyrissjóða
í Afríku í gegnum tvö skattaskjól
enduðu með því að hætta þurfti
veiðunum og gefa Tortólafélagið,
sem hélt utan um útgerðina, upp
til gjaldþrotaskipta. Lífeyrissjóðirn-
ir áttu togarann Blue Wave, ásamt
öðrum íslenskum fjárfestum eins
og Straumi og Nýsköpunarsjóði at-
vinnulífsins, en árið 2014 var rekstr-
arfélagi togarans á Tortólu, Wave
Operation Ltd., slitið. Þetta kemur
fram í Panamaskjölunum, gagnaleka
frá panamaísku lögmannsstofunni
Mossack Fonseca. Fréttin er unnin í
samstarfi við Reykjavík Media.
Meðal eigenda Blue Wave voru
Gildi, Lífeyrissjóður starfsmanna
ríkisins, Lífeyrissjóður verslunar-
manna, Stapi, Stafir og Sameinaði
lífeyrissjóðurinn.
Í Panamaskjölunum er að finna
gögn um gjaldþrot Wave Operation
Ltd. þar sem meðal annars kemur
fram að togari lífeyrissjóðanna fékk
ekki leyfi frá yfirvöldum í Márit-
aníu til að stunda veiðar í fiskveiði-
lögsögu þess lands árið 2012. Á því
ári gerði Máritanía samning við
Evrópusambandið um fiskveiðar í
landinu og gat Blue Wave í kjölfarið
ekki veitt í landinu þar sem togarinn
var ekki í eigu aðila sem tilheyrðu
Evrópusambandinu. Skiptastjóri fé-
lagsins, Matthew Richardsson, segir
að þess vegna hafi verið ákveðið að
reyna að veiða utan fiskveiðilögsögu
einstakra ríkja í Afríku, úti á opnu
hafi eins og það er orðað, en að það
hafi ekki gengið sem skyldi.
Í kjölfarið seldi móðurfélag
Tortólafélagsins, Blue Wave Ltd. í
skattaskjólinu Jersey á Ermarsundi,
Blue Wave til félags í eigu Samherja
sem heitir Saga. Svo var ákveðið að
gefa félagið upp til gjaldþrotaskipta.
Í gögnunum kemur fram að sam-
þykktar kröfur í bú Wave Operation
hafi numið rúmum tveimur milljón-
um dollara. Félagið átti hins vegar
bara eignir upp á tæplega 200 þús-
und dollara. Tap kröfuhafa Tortóla-
félagsins nam því um 1800 þúsund
dollurum. Í gögnum slitastjórans
kemur fram að birgjar og þjónustu-
aðilar, sem Wave Operation skuld-
aði peninga, hafi ekki fengið þá til
baka. Stærstur hluti krafna á hendur
Wave Operation voru hins vegar frá
móðurfélagi þess á Jersey, 11 millj-
ónir dollara.
Fjárfestingunni var stýrt af fé-
laginu Thule Investments og voru
tveir af stjórnendum Tortólafé-
lagsins starfsmenn þess, þau Gísli
Hjálmtýsson og Herdís Dröfn Fjeld-
sted, sem í dag er framkvæmdastjóri
Framtakssjóðs Íslands en hann er í
eigu lífeyrissjóða. Herdís var stjórn-
arformaður bæði félagsins á Jersey
og einnig á Tortólu.
Herdís Fjeldsted segir að aldrei
hafi verið tekinn arður út úr fyrir-
tækinu áður en það varð gjaldþrota
og að starfsemin hafi aldrei staðið
undir væntingum. „Þetta fór nátt-
úrulega ekki eins og ég vildi. Auð-
vitað vildi enginn að hlutaðeigandi
töpuðu sínum fjármunum. En þetta
fór sem fór. Þetta voru utanaðkom-
andi aðstæður sem enginn réði við.“
Stórfellt tap á veiðum
lífeyrissjóðanna í Afríku
Tekjur Afríkuútgerðar lífeyrissjóðanna námu rúmum tveimur milljörðum króna
árið 2011 en eftir það byrjaði að síga á ógæfuhliðina eftir að regluverkið í Márít-
aníu breyttist og einungis erlend skip frá Evrópusambandslöndum fengu veiði-
leyfi þar. Herdís Dröfn Fjeldsted, framkvæmdastjóri Framtakssjóðs Íslands, var
einn helsti stjórnandi Afríkuútgerðarinnar sem starfsmaður Thule Investments.
Skipulagsmál Kirkjugarðurinn á
Akureyri er að fyllast en ekki er
enn búið að finna staðsetningu
fyrir nýjan kirkjugarð í bænum.
Málið er þó komið á dagskrá og í
málefnalegan farveg eftir að um-
sókn um nýjan kirkjugarð hefur
legið óhreyfð hjá bæjaryfirvöldum
í tíu ár.
„Við metum sem svo að það séu tutt-
ugu ár þar til garðurinn verði orðinn
fullur,“ útskýrir Smári Sigurðsson,
framkvæmdastjóri Kirkjugarðanna
á Akureyri. Þetta gerist í raun hraðar
en á höfuðborgarsvæðinu, þá helst
vegna þess að gífurlegur munur er
á milli bálfara í borg og landsbyggð.
„Það eru um 1 til 2 prósent bálfar-
ir hér, en rétt rúmlega 40% á höf-
uðborgarsvæðinu,“ útskýrir Smári.
Hann lagði fram umsókn fyrir slétt-
um tíu árum um það að Akureyrar-
bær úthlutaði Kirkjugörðunum nýtt
svæði undir greftrun, eins og lög
gera ráð fyrir. Nú er verið að gera
nýtt deiliskipulag á Akureyri og því
var umsóknin tekin upp til efnislegr-
ar meðferðar fyrir skömmu af hálfu
skipulagsnefndar.
„Og við erum bara mjög þakklát
fyrir að málið sé komið í efnislega
meðferð,“ segir Smári, sem telur
þó liggja nokkuð á svari. Aðallega
vegna þess að það tekur hátt í áratug
að undirbúa landsvæði fyrir kirkju-
garða.
„Það er heljarinnar vinna, og tek-
ur líklega að lágmarki sjö ár,“ útskýr-
ir Smári. Hann segir ennfremur að
kirkjugarðar á Akureyri vilji fara nýj-
ar leiðir í þessum lausnum. Þannig
vilja þeir helst fá úthlutað landinu
við Naustaborgir. Það er útvistar-
svæði og það er einmitt það sem
Smári sér fyrir sér að kirkjugarðarn-
ir geti verði hluti af.
„Því kirkjugarður er ekki bara
geymslustaður látinna, heldur líka
rólegur og fallegur staðir fyrir fólk
til þess að dvelja á,“ segir Smári. | vg Kirkjugarðurinn á Akureyri verður orðin fullur eftir 20 ár. Það tekur um áratug
að undirbúa nýtt svæði. Tíminn er því í raun naumur.
Kirkjugarðurinn að fyllast á Akureyri
Stjórnmál Formlegar stjórnar-
myndunarviðræður eru hafnar
milli Viðreisnar, Sjálfstæðisflokks
og Bjartrar framtíðar. Um tíma
leit út fyrir að ekki næðist sam-
starfsgrundvöllur milli flokk-
anna og vinstri flokkarnir voru í
viðbragðsstöðu.
Bjarni Benediktsson gekk á fund
forseta Íslands í gær og tilkynnti
að formlegar stjórnarmyndunar-
viðræður hæfust á milli Bjartrar
framtíðar, Viðreisnar og Sjálfstæð-
isflokksins. Lengi leit út fyrir að lítill
grundvöllur væri fyrir slíku sam-
starfi, en flokkarnir sökuðu hvorn
annan um ósveigjanleika þegar
kom að veigamiklum atriðum.
Þá tilkynnti formaður Samfylk-
ingarinnar í gær að f lokkurinn
væri tilbúinn í ríkisstjórn, en í sam-
tali við Fréttatímann sagðist hann
hrifnari af ríkisstjórn til vinstri.
Fyrrum formaður Samfylkingar-
innar, Oddný Harðardóttir, hefur
áður sagt að Samfylkingin sé ekki
tilbúin í ríkisstjórn, en væri tilbú-
in að styðja minnihlutastjórn. Svo
virðist sem veruleg breyting hafi
orðið á þessu.
„Flokkurinn þarf að skoða hvað
er ábyrgt að gera fyrir samfélagið.
Ef þessi staða kemur upp þá þurfum
við að skoða það alvarlega,“ segir
Logi.
Þingflokkur Sjálfstæðisf lokks-
ins fundaði í gær, en þeim fundi
var ekki lokið þegar blaðið fór í
prentun.
Nokkuð ber í milli varðandi mál-
efni f lokkanna. Sjálfstæðisflokk-
urinn er tregur til þess að kjósa um
áframhaldandi samningaviðræður
við ESB, sem og róttæka uppstokk-
un á fiskveiðistjórnunarkerfinu. | vg
Benedikt Jóhannesson og Óttarr Proppé ræða við Bjarna Benediktsson um
myndun nýrrar ríkisstjórnar. Mynd | Hari
Læknavísindi Afar forvitnilegar
tilraunir á mænusködduðum
Rhesus-öpum vekja athygli og von
um að í framtíðinni verði hægt að
tengja framhjá skaddaðri mænu.
Lítill sendir, ekki ólíkur wifi-
-sendum, hefur verið græddur í
heila mænuskaddaðra apa í nýrri
tilraun í Sviss. Með sendinum hefur
í raun verið tengt framhjá skaddaðri
mænu apans og rafboð send um
gang út í óvirka afturlöpp. Aðferðin
hefur náð að vekja upp hreyfingu í
útlimum sem áður voru hreyfingar-
lausir. Greint var frá tilraununum í
tímaritinu Nature.
Páll Ingvarsson, taugalæknir á
Grensásdeild, segir tilraunirnar
„mjög athyglisverðar og spennandi.
Þarna er verið að örva svokallaða
gangmiðstöð í lendarhluta mæn-
unnar. Þar er í okkur mönnunum
og öllum öðrum dýrum með mænu
Wi-fi tenging í öpum gefur von
Páll Ingvarsson er spenntur vegna nýrra tilrauna á mænusködduðum Rhesus-öpum.
að finna eins konar netverk af frum-
um. Netverkið stýrir því að við get-
um gengið án þess að hugsa mikið
um það. Slíkt kerfi er að finna jafn-
vel í frumstæðustu mænudýrum, til
dæmis fiskisugunni sem hefur verið
svipuð í 540 miljón ár.“
Páll segir hins vegar að kerfið sé
eilítið flóknara hjá mönnum en hjá
Rhesus apanum, en það sé vegna
þess að við göngum á tveimur fót-
um. „Ganga okkar er viljastýrðari
en það hefur ekki tekist að örva
þessar stöðvar hjá mönnum, þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir. Þessi til-
raun er hins vegar stórt skref fram
á við og vekur vonir um frekari þró-
un á næstu árum.“ | gt
Hægri-miðjustjórn
í undirbúningi