Fréttablaðið - 16.02.2017, Blaðsíða 18

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
1 6 . f e b r ú a r 2 0 1 7 f I M M T U D a G U r18 s k o ð U n ∙ f r É T T a b L a ð I ð
SKOÐUN
Verslunin
Rannsóknasetur verslunar og
þjónustu sagði frá því í gær að
almennt hefði velta í smá-
söluverslun í janúar aukist, að
undanskilinni fata- og skóversl-
un, sem dróst nokkuð saman frá
janúar í fyrra. Verðlag var lægra
í öllum vöruflokkum sem mæl-
ingin nær til nema áfengi, sem
hækkaði lítillega í janúar. En
þótt hækkunin hafi ekki verið
mikil í janúar má ljóst heita
að síðastliðinn áratug hefur
áfengi hækkað verulega. Og þá
má spyrja hvort sama staða sé
komin upp núna og hjá Þórði
heitnum Guðjohnsen forðum
sem sagði: „Nú er brennivínið
orðið svo dýrt, að ég hef ekki
efni á að kaupa mér skó.“
Ábyrgð deiluaðila
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir ætlar að standa í lapp-
irnar og láta útgerðarmenn og
sjómenn um að leysa kjaradeilu
sína án aðkomu Alþingis. Þetta
er virðingarverð afstaða hjá
ráðherranum. Útgerðarmenn
og sjómenn starfa á frjálsum
markaði og njóta ávaxta erfiðis
síns þótt þeir greiði skatta eins
og önnur fyrirtæki og hóflegt
auðlindagjald. Það er því rétt
hjá ráðherra að ábyrgðin á lausn
vandans liggur hjá deiluaðilum
og fullkominn óþarfi hjá henni
að fyllast einhverjum messíasar-
komplexum sem hefði í för með
sér milljarða kostnað fyrir hið
opinbera. jonhakon@frettabladid.is
Flísabúðin
Stórhöfða 21 | s: 545 5500 | flis.is
Gæði og
glæsileik
i
endalaus
t úrval af
hágæða
flísum
Finndu okkur
á facebook
Sænsk-íslenska plastbarkamálið er prófsteinn á heil-brigðiskerfi viðkomandi landa. Það sænska reynir að bæta starfshætti, en það íslenska kolfellur. Skiptir það
máli að tilraunasjúklingurinn sem sendur var frá Landspít-
ala háskólasjúkrahúsi til Karólinska sjúkrahússins var ekki
íslenskur ríkisborgari?
Í Svíþjóð er viðurkennt að plastbarkamálið sé mikill
álitshnekkir fyrir sænskt heilbrigðiskerfi og merkustu
stofnun þess, Karolinska Institut og sjúkrahús. Nóbels-
nefndarmenn hafa þurft að segja af sér. Öll stjórn Kar-
olinska Institut var rekin af ríkisstjórn Svíþjóðar, jafnvel
þeir sem voru fjarri ákvarðanatöku eða aðgerð, sem og
margir yfirmenn. Almenningur er þannig laus undan
dómgreind og ákvarðanatöku þessara aðila.
Hvað með Ísland?
Íslenskir læknar voru virkir aðilar að plastbarkamálinu,
með tilvísun fyrsta sjúklings, leyfisveitingu aðgerðar, þátt-
töku í aðgerð og „vísindaskrifum“.
„Óháð“ rannsóknarnefnd hefur verið skipuð af Háskóla
Íslands og Landspítala en eingöngu skipuð eigin fólki, fyrr-
verandi háskólakennara og nemendum, en engum utanað-
komandi! Umræður um hæfi dómara með tilliti til tengsla
við álitaefnið virðast hafa farið fram hjá ráðamönnum þess-
ara stofnana.
Háskólinn hefur þegar vegsamað aðild sína með kynn-
ingu í Hátíðasal Háskólans. Landspítalinn sem vísaði fyrsta
sjúklingnum í þessa tilraunaaðgerð hefur lýst yfir trausti á
eigin læknum og framkvæmd. Læknarnir hafa mikið látið
á sér bera fyrir framtakssemi og dáðir í óskyldum málum,
röggsemi í embættisframkvæmd og jafnvel deilt opinber-
lega um hver beri meiri umhyggju fyrir LSH. Hvernig væri að
rannsaka að fyrrverandi forstjóri Karólinska sjúkrahússins
sem í raun leyfði aðgerðina og væri ekki lengur gjaldgengur
til stjórnunarstarfa þar í landi skuli vera gerður að landlækni
á Íslandi og æðsta yfirmanni íslensks heilbrigðiskerfis? Póli-
tísk embættisveiting með óáfrýjanlegu valdi tryggir ekki
faglega dómgreind. Það er nauðsynlegt að yfirmenn njóti
trausts undirmanna.
Skyldi myglan á fjársveltu hjúkrunarheimili vera óbætan-
legri en myglan á LSH?
Rannsaka hvað?
Birgir
Guðjónsson
læknir
Pólitísk
embættis-
veiting með
óáfrýjanlegu
valdi tryggir
ekki faglega
dómgreind.
Íslensk erfðagreining hefur boðið lögreglunni að annast DNA-rannsóknir á lífsýnum sem lögreglan aflar í þágu rannsóknar sakamála án þóknunar. Í dag eru þessi sýni send til Svíþjóðar með tilheyrandi kostnaði.Að minnsta kosti tvennt myndi ávinnast
með því að fela Íslenskri erfðagreiningu að rannsaka
lífsýni í stað þess að senda þau út. Í fyrsta lagi myndi
slíkt vera til þess fallið að hraða rannsóknum saka-
mála. Í öðru lagi væri hægt að spara peninga sem er
eftirsóknarvert markmið þar sem lögreglu er þröngt
sniðinn stakkur.
Lögreglan fékk býsna skjótt niðurstöður úr mikil-
vægum lífsýnarannsóknum á fyrstu stigum rann-
sóknar á manndrápsmálinu í Hafnarfirði en hefur
þurft að bíða rúmar þrjár vikur eftir öðrum niður-
stöðum. Þær munu styrkja sönnunarfærslu í máli
þar sem engin játning liggur fyrir.
Ekki eru í lögum um meðferð sakamála leið-
beiningar til lögreglu um hverjum hún eigi að fela
rannsóknir á lífsýnum. Þar kemur einungis fram að
henni sé heimilt að taka lífsýni í þágu rannsóknar
sakamáls. Lögreglan hefur sent sýnin út því hún
hefur ekki aðstöðu til að rannsaka þau.
Í fljótu bragði er erfitt að sjá hvers vegna lögreglan
ætti ekki að fela Íslenskri erfðagreiningu að annast
þessar rannsóknir. Sérstaklega í ljósi þess að fyrir-
tækið er bundið af lögum og gæti aðeins meðhöndl-
að þessi lífsýni í samræmi við þann lagaramma sem
gildir um rannsókn og meðhöndlun lífsýna. Í þessu
sambandi skiptir engu máli þótt starfsfólk Íslenskrar
erfðagreiningar bjóði fram þann valkost að lífsýni
sem aflað er í þágu rannsóknar sakamáls kunni í
framtíðinni að vera borið saman við lífsýnasöfn
fyrirtækisins með það fyrir augum að upplýsa um
málsatvik í sakamáli. Ekki er heimilt að nota lífsýni
sem veitt er í þágu vísindarannsókna í öðrum til-
gangi nema með sérstöku leyfi og um lífsýnasöfn
gilda lög um lífsýnasöfn og söfn heilbrigðisupplýs-
inga. Fram kemur í lögunum að heimilt sé að fengnu
leyfi Persónuverndar og vísindasiðanefndar, þegar
það á við, að nota lífsýnin í öðrum tilgangi en fram
kemur í lögunum ef brýnir hagsmunir mæli með því
og ávinningurinn vegi þyngra en hugsanlegt óhag-
ræði fyrir lífsýnisgjafann eða aðra.
Af þessu leiðir að ekki er hægt að nota sýni sem
veitt er vegna vísindarannsóknar í samanburðar-
rannsókn á lífsýnum sem aflað er við rannsókn saka-
máls nema með sérstöku leyfi.
Þetta mál snýst ekki um Íslenska erfðagreiningu,
Kára Stefánsson eða Sigríði Andersen eða hvað þeim
finnst rétt að gera. Þetta mál snýst um það hvort við
eigum að nota vísindaþekkingu sem er til staðar
hér á landi til að hraða rannsóknum sakamála. Það
eru hagsmunir almennings að rannsóknir sakamála
gangi hratt og vel fyrir sig.
Vatnið sótt
yfir lækinn
Í fljótu bragði
er erfitt að sjá
hvers vegna
lögreglan
ætti ekki að
fela Íslenskri
erfða-
greiningu að
annast þessar
rannsóknir.
1
6
-0
2
-2
0
1
7

0
5
:3
3
F
B
0
7
2
s
_
P
0
7
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
C
3
F
-0
8
0
C
1
C
3
F
-0
6
D
0
1
C
3
F
-0
5
9
4
1
C
3
F
-0
4
5
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
7
2
s
_
1
5
_
2
_
2
0
1
7
C
M
Y
K