Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1989, Qupperneq 18

staðan varð 1,2-1,6 milljarður á
móti 13 milljörðum.
Pað er á valdi stjórnvalda hvert
fjármagni er beint innan heil-
brigðiskerfisins. Þeir sem skil-
greina þörfina eru þó heilbrigðis-
starfsmenn.
Þeir þættir sem viðurkennt er að
hafi áhrif á eftirspurn heilbrigðis-
þjónustu eru m.a. framboð læknis-
þjónustu, framboð á sjúkrarúmum
og gæði þjónustu. Biðtími hefur
áhrif og svo er um búsetu fólks og
aðgengileika að þjónustu. Verð
þjónustunnar, þ.e. hvað hver ein-
staklingur þarf að borga beint hefur
áhrif á eftirspurn.
Rannsakað er að heilbrigðisþjón-
usta fjórfaldast til einstaklinga á
hverjum 5 árum eftir að við náum
70 ára aldri. Þannig að aldursdreif-
ingin hefur veruleg áhrif á eftir-
spurn eftir heilbrigðisþjónustu.
Fjöldi aldraðra eykst mjög ört,
með hárri kúrfu um aldamót. í dag
finna hjúkrunarstjórnendur mikið
fyrir vaxandi þörf þessa aldurs-
hóps.
Þjónusta til aldraðra hefur
undanfarna áratugi færst meir og
meir inn á stofnanir samfara
ýmsum þjóðfélagslegum aðstæðum
svo sem minnkun fjölskyldna og
aukinnar fjarveru fólks frá heimil-
um.
í fyrsta lagi vegna viðhorfa hvar
veitt þjónusta skuli fara fram og
vegna takmarkaðra stöðufjölda
þeirra er veitt gætu þjónustuna í
ríkara mæli inn á heimili þeirra er
aldraðir eru.
Þetta hefur leitt til þess að þó svo
byggðar hafi verið öldrunarstofn-
anir og sérstakar öldrunardeildir þá
liggja aldraðir í miklum mæli á
rannsóknar- og meðferðarstofn-
unum sem eru dýrar í rekstri og sem
eru takmörkunum háðar að hafa
það umhverfi og andrúmsloft sem
vel leggst í aldraða einstaklinga.
Aðhaldsaðgerðir ríkisvaldsins á
þessu ári um 4% samdrátt í rekstr-
arkostnaði allra ríkisstofnana,
hefur komið allri heilbrigðisþjón-
ustu illa.
Þær stofnanir sem þegar hafa
gott aðhald á liðnum árum koma
illa út með möguleika til sparnaðar.
Víða, þar sem aldraðir eru er ekki
hægt að fækka rúmum þar sem ekki
er hægt að senda sjúklingana heim.
Ekki er hægt á litlum sjúkrahúsum
á landsbyggðinni að flytja sjúklinga
milli deilda og ráða ekki að hluta
starfsfólk til sumarafleysinga, 20%
af rekstrarkostnaði sjúkrahúsa er
launakostnaður og því er horft á
mönnun ef spara á, sérstaklega í
hjúkruninni, þar sem flest fólk er
vegna 24 klst. viðveru þessa starfs-
hóps hjá sjúklingum.
Víðast í öldrunarþjónustu er ill-
gerlegt að minnka mönnun í
hjúkrun án þess að fækka rúmum
eða skerða þjónustu.
Afleiðing þessa niðurskurðar á
allar stofnanir í heilbrigðisþjónust-
unni hlýtur að vera lakari þjónusta
þar sem mönnun er haldið í lág-
marki og jafnvel undir því.
Bráðaþjónusta er sú tegund
þjónustu sem fyrst kemur inn og
síðast bæri að hætta að sinna í heil-
brigðisþjónustunni.
Sérhæfð þjónusta eykst gífur-
lega. í dag eru ýmsir smærri þrýsti-
hópar sem fara fram á mjög sér-
hæfða þjónustu sem tækni, þekking
og upplýsingar hafa gert mögulegt
að hægt sé að framkvæma.
Heilsuvernd og sú þjónusta sem
veitt er frá heilsugæslustöðvunum
auk fræðslu sem fram fer á öðrum
heilbrigðisstofnunum hefur vaxið
og hefur aldrei verið meiri en í dag.
Við höfum heldur ekki áður haft
jafnmikla þekkingu á því hvað
forvarnarstarf er mikilvægur þáttur
í heilbrigðisþjónustunni.
Umræða hefur ekki verið meiri
en nú um nauðsyn þess að hver og
einn einstaklingur beri ábyrgð á
eigin heilsu.
í dag er mönnnun á heilsugæslu-
stöðvum ekki slík að starfsfólk þar
geti veitt fræðslu og stuðning út í
samfélagið til að efla ábyrgðar-
kennd fólks á heilbrigðum lífsstíl
og að það nýti sér betur eigin kraft,
hugsun og þekkingu til heilbrigðara
lífernis og betra lífs.
Þegar takmarkaðir peningar eru
veittir í fjárlögum til heilbrigðis-
mála þá hljótum við að þurfa að
spyrja okkur hvort mögulegt sé að
efla heilbrigði og veita jafnframt
fullnægjandi þjónustu með breyttu
þjónustuformi. Horfa verður á
hver voru - eru og verða helstu við-
fangsefni heilbrigðisþjónustunnar.
Við verðum að gagnrýna, í orðs-
ins fyllstu merkingu, þá þjónustu
sem veitt er í dag og siðferðilegar
spurningar hljóta að vakna um það
hvort það sé siðferðilega rétt að
veita mjög dýra þjónustu til fárra
16 HJÚKRUN %9 - 65. árgangur