Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1989, Blaðsíða 33

Ásta Möller
álag á deildum þ.e.a.s. að mönnun
á deildum sé í samræmi við hjúkr-
unarþarfir sjúklinga á hverjum
tíma.
Sjúklingaflokkun hefur tíðkast í
einu eða öðru formi frá dögum
Florence Nightingale, er hún stað-
setti veikustu sjúklingana næst
vaktherberginu til að auðvelda
eftirlit með þeim. Eftir 1960 kom
mikill kippur í þróun á mælitækjum
sem flokka sjúklinga með hliðsjón
af þörf þeirra fyrir hjúkrun og eru í
dag tugir þeirra í notkun um allan
heim.
Ýmsar tilraunir hafa verið gerðar
hér á landi með sjúklingaflokkun
t.d. á Landakoti og á Kleppsspítala.
Þá hefur starfshópur á vegum Land-
læknisembættisins verið að vinna
að hönnun sjúklingaflokkunar-
kerfis fyrir aldraða. Landsspítalinn
hefur nú staðfært og þróað mæli-
tæki til sjúklingaflokkunar sem
hannað var af starfsfólki Rush-
Presbytarian St. Luke’s Hospital í
Chicago og bandaríska ráðgjafa-
fyrirtækinu Medicus.
Sjúklingaflokkun er skilgreind
sem aðferð er flokkar sjúklinga
með hliðsjón af því hve mikla
hjúkrun þeir þurfa á ákveðinni
tímaeiningu (venjulega 24 klst.).
Aðaltilgangur sjúklingaflokkun-
arkerfa er að mæta mismunandi
hjúkrunarálagi með viðeigandi
Helga H. Bjarnadóttir
mönnun á hverjum tíma. Þau segja
hins vegar ekki til um gæði hjúkr-
unar. Sjúklingaflokkunarkerfi sem
eru í notkun skipta að öllu jöfnu
sjúklingum í 3-5 flokka eftir því
hve mikillar hjúkrunar þeir þarfn-
ast.
Tvær tegundir sjúklingaflokkun-
arkerfa eru algengastar. í fyrsta lagi
flokkakerfi (prototype evaluation),
sem er þess eðlis að gróf lýsing er
gefin af dæmigerðum sjúklingi inn-
an hvers flokks og flokkun sjúklings
tekur mið af því. í öðru lagi þátta-
kerfi (factor evaluation) sem byggir
á því að hjúkrunin er brotin niður í
hjúkrunarþætti, sem endurspegla
þarfir sjúklings fyrir hjúkrun og
gefa hver um sig ákveðin stig, sem
byggja á tímamælingum. Hjúkrun-
arþarfir sjúklinga eru metnar og
stigin samanlögð gefa til kynna í
hvaða flokki sjúklingurinn lendir.
Hjúkrunarþættir sem fram koma í
mælitækjum eru þeir þættir sem
rannsóknir hafa sýnt fram á að ráða
mestu um hjúkrunartíma. Þeir
varða t.d. færni sjúklings við að
matast, við þrifnað og hreyfingu,
sérstaka meðferð/rannsóknir sem
gerðar eru, eftirlit, tilfinningalegan
stuðning og fræðsluþarfir.
Óaðskiljanlegur hluti sjúklinga-
flokkunarkerfa er mat á réttmæti
og áreiðanleika. Réttmæti segir til
um hvort mælitækið mæli það sem
Margrét Björnsdóttir
það á að mæla. Áreiðanleiki vísar til
þess að sömu niðurstöður fáist við
endurteknar mælingar.
Notagildi sjúklingaflokkunar-
kerfa er margþætt. Má þar nefna:
1. Til ákvörðunar á fastri mönnun
á deild m.a. byggt á meðalhjúkr-
unarálagi deildar yfir ákveðinn
tíma - þ.e. ákvörðun á stöðu-
gildum á deild.
2. Til ákvörðunar á mönnun frá
degi til dags með hliðsjón af
hjúkrunarálagi á hverjum tíma.
3. Til að dreifa álagi á deildum
þ.e.a.s. að dreifa vinnu jafnt
milli starfsliðs.
4. Til greiningar á álagstímabilum
á deildum sem auðveldar áætl-
anagerð og samanburð.
5. Til að ákvarða fjölda starfsfólks
innan einstakra starfshópa.
6. Til að endurskoða nýtingu
starfsfólks.
7. Til að ákvarða hjúkrunarkostn-
að.
8. Við gerð neyðaráætlunar, þar
sem nota má upplýsingar um
sjúklingaflokkun þegar ákvörð-
un er tekin um viðbrögð t.d. ef
þörf er á að útskrifa sjúklinga
skjótt.
9. Annað s.s. dreifing hjálpar-
tækja, við gæðaeftirlit, rann-
sóknir, breytingar á reglugerð-
um, fjárhagsáætlun o.fl.
HJÚKRUN Jfe. - 65. árgangur 31