Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Blaðsíða 8

Kristín Björnsdóttir, dósent, hjúkrunarfræðideild Háskóla íslands, kristbj@hi.is
HVERNIG KOMA HJÚKRUNARFRÆÐINGAR
ÞEKKINGU SINNI OG REYNSLU Á FRAMFÆRI?
Erindi haldið í tilefni 80 ára afmælis Tímarits hjúkrunarfræðinga
- á Grand hóteli 25. nóvember 2005
Mig langar til að hefja umfjöllunina um
það hvernig hjúkrunarfræðingar koma
þekkingu sinni og reynslu á framfæri á því
að vísa til rítstjórnarpistils í fyrsta tölublaði
Tímarits Félags íslenskra hjúkrunar-
kvenna. í honum lýsti Guðný Jónsdóttir,
sem varfyrsti ritstjóri tímaritsins, ástæðum
þess að tekin var ákvörðun um að hefja
útgáfu fagtímarits hjúkrunarkvenna á
íslandi árið 1925. Fram kemur að hvatinn
að útgáfu tímaritsins var sá að gefa
hjúkrunarkonum, sem áttu þess ekki
kost að mæta á félagsfundi, tækifæri til
að fylgjast með og halda áhugamálum
sínum vakandi. Þar segir orðrétt:
Þetta úrræði okkar hefur þann kost, að það
er algjörlega undir okkur sjálfum komið að
hverju iiði það verður okkur. Tímaritið
okkar kemur til ykkar núna fáskrúðugt og
fátæklegt frá hendi okkar, sem falið var
að sjá um það, það kemur aðeins sem
tilkynning til ykkar um það, hér er opin leið
til þess að koma boðum og hugsunum
hver til annarrar... Við eigum að skrifa það
allar. Við eigum að leggja í það hið bezta
af þekkingu okkar og reynslu, af trú á
málstað okkar og framsóknarhug. Undir
því er líf þess komið. Þegar það kemur til
þín fátæklegt, þá áttu að minnast fyrst að
þú hefur sjálf brugðist (Guðný Jónsdóttir,
1925, bls. 1).
Þessar setningar vöktu þegar athygli mína
er ég las þær í fyrsta sinn fyrir tæpum
tuttugu árum og þær hafa fylgt mér æ
síðan. Mér finnst þær eiga alveg jafn
vel við núna og fyrir 80 árum. Ég tel
að hverri starfsgrein sé nauðsynlegt að
skrifa um viðfangsefni sín. Við verðum
að líta á tímaritið okkar sem fjöregg
stéttarinnar. Líkt og höfundur fyrstu
ritstjórnargreinarinnar lýsir hér að ofan
þá er tímaritið vettvangur til að miðla
af þekkingu okkar og reynslu. Á síðum
þess gefst okkur tækifæri til að skipast á
skoðunum um stefnur í menntunarmálum
í hjúkrun, uppbyggingu hjúkrunarþjónustu
og mótun heilbrigðisþjónustunnar í
landinu. Til að svara þeirri spurningu, sem
ritstjórn lagði fyrir mig og fram kemur í titli
greinarinnar, mun ég hefja umfjöllun mína
á að greina frá hvernig hjúkrunarfræðingar
tileinka sér nýja þekkingu. Síðan mun ég
vfkja að því hvaða kröfur verða gerðar til
hjúkrunarfræðinga um notkun þekkingar á
komandi árum og að lokum mun ég ræða
framtíð tímaritsins okkar í örfáum orðum.
Hvernig nálgast hjúkrunar-
fræðingar þekkingu?
Á liðnum árum hafa fjölmargar rannsóknir
beinst að því hvernig hjúkrunarfræðingar
nálgast þekkíngu og nýtaí starfi. Um árabil
gengu þessar rannsóknir undir heitinu
notkun þekkingar í hjúkrun (e. knowledge
utilization in nursing) en á síðustu árum
varð hugtakið yfirfærsla þekkingar (e.
knowledge translation) verið notað um
ieiðir til að koma þekkingu á framfæri
við hjúkrunarfræðinga. Þessar rannsóknir
hafa beinst að því að finna leiðir til að auka
þátt vísindalegra rannsóknaoghagnýtingu
rannsóknaniðurstaðna í hjúkrun. Við
University of Alberta í Kanada hefur um
árabil hópur hjúkrunarfræðinga unnið að
slíkum rannsóknum undir forystu Carole
Estabrooks. í nýlegri grein eftir hana og
samstarfskonur hennar birtist samantekt
um það hvernig hjúkrunarfræðingar á 7
skurðdeildum á 4 ólíkum sjúkrahúsum í
Kanada lýsa því hvernig þeir tileinka sér
nýja þekkingu (Estabrooks o.fl., 2005).
Fram kom að yfirgnæfandi meírihluti
þeirra hjúkrunarfræðinga, sem tóku þátt
í rannsókninni, reiðir sig á þekkingu
frá sjúklingi, eigin reynslu f starfi og
upplýsingar frá samstarfsfólki. Algengt
var að hjúkrunarfræðingar segðust
styðjast við þekkingu sem þeir höfðu
tileinkað sér í hjúkrunarnámi, í fræðslu
á vinnustað eða frá samstarfsfólki.
FHins vegar er frekar óalgengt að tímarit
væru nefnd sem mikilvæg uppspretta
þekkingar. Það á þó helst við um sérhæfð
6
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006