Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Blaðsíða 41

TENGILIÐUR HJÚKRUNARSTÉTTARINNAR - TÍMARIT í 80 ÁR
útgáfukostnaði. Fjölritað fagrit var að
mati þeirra flestra betri kostur í byrjun.
Guðný ritstjóri var skapríkur eldhugi og
átti greinilega erfitt með að takast á við
varfærni samstarfsmanna sinna.
Ekkert varð af boðuðum málaferlum eins
og allt virtist stefna í vorið 1926. Guðný
hætti hjúkrunarstörfum skömmu síðar
enda var hún nýgift og átti von á sínu fyrsta
barni. Fullar sættir tókust með deiluaðilum
þótt ekki sé Ijóst hvenær sáttargerðin var
handsöluð en hitt er Ijóst að Guðný hóf
vinnu við hjúkrun að nýju árið 1942 og
gekk aftur í félagið. Signður Eiríksdóttir
hrósaði sérstaklega hugkvæmni hennarog
ritfærni og harmaði síðar hve fljótt Guðný
hvarf úr ritstjórninni (Sigríður Eiríksdóttir,
1965). Tímarit félagsins var fjölritað allt
fram til ársins 1936 en þá rættist loks
draumsýn fyrsta ritstjórans sem vildi að
blaðið væri prentað.
Á vormánuðum 1927 fjárfesti Félag
íslenskra hjúkrunarkvenna í Remington-
ritvél sem kostaði 250 krónur. Til
samanburðar má geta þess að sama ár
var útgáfukostnaður vegna tímaritsins
aðeins 144 krónur (FÍH FA/2, dagbók
1925-1934). Ritvélin hefur eflaust
kallað á fastan áslátt, að minnsta kosti í
samanburði við tölvuborðin í dag en hún
kom í góðar þarfir við útgáfu tímaritsins.
Sigríður Eiríksdóttir rifjaði síðar upp
vinnuaðstæður ritnefndarinnar í upphafi:
Blaðið var sett upp og vélritað
heima hjá mér fyrstu árin. Var þá
borðstofuborðið „kontorinn" þar sem
allt flaut af blöðum og bókum þar til
bunkað var upp á kvöldin, en þetta
þótti heldur ósjarmerandi og óvenjulegt
á þessum tíma (Tímarit Hjúkrunarfélags
íslands, 1975).
Allt fram á áttunda áratuginn var tímaritið
aðallega unnið á heimilum nefndarkvenna
(Tímarit hjúkrunarfélags íslands, 1989)
sem breyttust að jafnaði ársfjórðungslega
í ritstjórnarskrifstofur, eflaust með álíka
bóka- og pappírsflóði og Sigríður lýsti
svo skemmtilega.
Á undangengnum 80 árum hafa ríflega
140 hjúkrunarkonur og hjúkrunarfræð-
ingar verið í ritnefnd tímaritsins (Margrét
Guðmundsdóttir. Saga hjúkrunar á
íslandi). Fyrstu árin voru mikil og bein
tengsl milli stjórnar Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna og ritstjórnar. Sigríður
Eiríksdóttir, formaður félagsins, var til
að mynda í ritstjórn fyrstu sjö árin. Hún
ákvað hins vegar að draga sig í hlé á
kreppuárunum því hún taldi „heppilegra"
að blaðið væri „óháð stjórninni", eins og
hún sagði sjálf (FÍH AA/2, fgb. 1930-
1939, fundur 20. október 1932). Konur
voru einráðar í nefndinni alla 20. öldina.
Fyrsti karlmaðurinn var kjörinn í ritnefnd
árið 2002 en þá sem varamaður (Ásgeir
Valur Snorrason). Mannaskipti voru á
stundum fremur tíð en ekki er Ijóst hvort
meðvituð stefna eða óhóflegt vinnuálag
hefur ráðið meiru þar um. Enn sem komið
er hefur enginn varið jafnmörgum árum í
þágu tímaritsins og Ingibjörg Árnadóttir.
Hún var ráðin ritstjóri í janúar 1970
og starfaði nær óslitið fram í ársbyrjun
1990 (Tímarit hjúkrunarfélags íslands,
1989). Tímaritið var löngum borið uppi
af sjálfboðavinnu hjúkrunarkvenna og
hjúkrunarfræðinga. Árið 1970 var í fyrsta
sinn ákveðið að greiða ritstjóra dálitla
þóknun eða öllu heldur táknrænt framlag.
Ári síðar var ritstjóri hins vegar ráðinn
í hálfa stöðu og 1977 var starfshlutfall
hans aukið upp í 75% og hefur lengst
af verið það síðan („Ársskýrsla 1971“,
1972, og „Ársskýrsla 1977“, 1978).
Tímaritið var ekki aðeins málgagn heldur
mikilvægasti og raunar eini tengiliður
milli hjúkrunarkvenna hér á landi á
bernskuskeiði hjúkrunarstéttarinnar. Þar
birtust greinar um hjúkrun, menntamál,
kjarabaráttu, erlenda samvinnu, félags-
mál, auglýsingar um lausar stöður og
styrki til framhaldsnáms, fréttir um
nýjungar í faginu, trúlofanir og giftingar
félagskvenna svo fátt eitt sé talið. Ritið
er þannig ómetanleg heimild um sögu
og þróun hjúkrunar á íslandi síðastliðin
80 ár. Það er hins vegar ekki hægt að
byggja á tímaritinu einu þegar sagan
er annars vegar. Einstök tölublöð hafa
verið vandfundin allt fram á þennan
dag og annað efni hefur aldrei ratað á
síður blaðsins. Tímaritið hefur stuðlað
að því að raddir hjúkrunarkvenna og
hjúkrunarfræðinga hafa fengið að hljóma
á síðum blaðsins í 80 ár. Hjúkrunarstéttin
hefur vissulega aðgang að mun fleiri og
öflugri miðlum fyrir hugmyndir sínar en
á þriðja áratug liðinnar aldar. Ritið er
engu að síður áhrifarík leið til vandaðra
skoðanaskipta og einn mikilvægasti
tengiliður milli hjúkrunarfræðinga sem
fyrr.
MargrétGuðmundsdóttirersagnfræðingur
og vinnur nú við að rita sögu hjúkrunar á
íslandi.
Heimildaskrá:
Ársskýrsla Hjúkrunarfélags íslands 1971 (1972).
Timarit Hjúkrunarfélags islands 48(3) 102-114.
Ársskýrsla Hjúkrunarfélags íslands 1977 (1978).
Hjúkrun. Tímarit Hjúkrunarfélags Islands 52(2)
21-36.
Borgarskjalasafn Reykjavíkur (Bs.R). Aðfnr. 3150,
Farsóttarhúsið.
Erla Hulda Halldórsdóttir og Guðrún Dís
Jónatansdóttir (rítstj.)(1998). Ártöl og
áfangar í sögu íslenskra kvenna. Reykjavík:
Kvennasögusafn fslands.
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga, skjalasafn (FÍH):
AA/1 Fundargerðabók stjórnar-, aðal- og
félagsfunda 1919 til 8. nóvember 1929.
AA/2 Fundargerðabók aðal- og félagsfunda 9.
janúar 1930 til 11. apríl 1939.
AB/1 Fundargerðabók stjórnar 9. október
1922 til 13. desember 1938.
B/1 1 Bréfaskipti 1922-1928.
FA/2 Rekstrarreikningur 1921-1924 og dag-
bók 1925-1934.
Guðný Jónsdóttir (1926). Ágreíníngur. Tímarit
Félags íslenskra hjúkrunarkvenna 2(2) 1-2.
Hervör Hólmjárn (1981). Skrá yfir efni Tímarits
Hjúkrunarfélags íslands 1922-1979. Reykjavík:
Hjúkrunarfélag íslands.
Hjúkrun. Tímarit Hjúkrunarfélags íslands.
Jjóhanna] Fjriðriksdóttir] (1938). Félagsstarfsemi
Ijósmæðra. Ljósmæðrablaðið 16(5) 49-53.
Kristjana Guðmundsdóttir (1926). Tímamót.
Tímarit Félags íslenskra hjúkrunarkvenna 2(1)1.
Litið um öxl eftir 20 ára ritstjórnarstarf. Rætt við
Ingibjörgu Árnadóttur (1989). Hjúkrun. Tímarit
Hjúkrunarfélags íslands 65(4) 78-83.
Magnús Ólafssson (1965). Læknablaðsannáll.
Læknablaðið 50(1) 9-12.
Margrét Guðmundsdóttir. Saga hjúkrunar á
íslandi. Handrit.
Sigríður Eiríksdóttir (1975). Tímarit Hjúkrunarfélags
(slands 40 ára. Tímarit Hjúkrunarfélags islands
41(3) 62-65.
SigríðurTh. Erlendsdóttir (1993). Veröld sem ég
vil. Saga Kvenréttindafélags islands 1907-
1992. Reykjavík: Kvenréttindafélag íslands.
Tímarit Hjúkrunarfélags (slands 50 ára. Stutt
spjall við Sigríði Eiríksdóttur (1975). Tímarit
Hjúkrunarfélags islands 51(2-3) 42-43.
Timarit Félags íslenskra hjúkrunarkvenna.
Timarit Hjúkrunarfélags íslands.
Þjóðskjalasafn íslands (Þl): Sáttabók Reykjavíkur
1924-1928, VIII A/14, 20. apríl 1926).
Þuríður Bárðardóttir (1939). Þættir úr starfssögu
Ljósmæðrafélags íslands. Ljósmæðrablaðið
77(4)37-42.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006
39