Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Síða 30

Elsa B. Friðfinnsdóttir, elsa@hjukrun.is
VEL MANNAÐ VERNDAR LÍF
Alþjóðasamtök hjúkrun-
arfræðinga (ICN) gefa á
hverju ári út tilmæli um
hvaða áherslur hjúkrun-
arfélög um heiminn allan
skuli leggja á alþjóðadegi
hjúkrunarfræðinga 12. maí.
í ár mælist ICN til þess að
hjúkrunarfræðingar fjalli um
hjúkrunarmönnun og áhrif
hennar á afdrif sjúklinga.
Kjörorðið á ensku er „ safe
staffing saves lives“ sem
kannski má útleggja á ísl-
ensku á þennan hátt: „Vel
mannað verndar líf.“
Þetta er sannarlega verðugt og í raun
margþætt umfjöllunarefni. Síðustu ár og
jafnvel áratugi hefur sú þróun orðið hér
á landi eins og víðast í hinum vestræna
heimi að legutími sjúklingaá sjúkradeildum
hefur styst, vandamál sjúklinganna eru
alvarlegri og margþættari (bráðleikinn
hefur aukist) og þetta kallar á meiri og sér-
hæfðari mannafla við hjúkrunina. Fjölgun
aldraðra hér á landi hefur einnig mikil áhrif
á mannaflaþörfina því með hækkandi
aldri eykst alla jafna þörf einstaklinganna
fyrir sérhæfða heilbrigðisþjónustu.
Fjöldi rannsókna þekktra vísindamanna
hefur á undanförnum árum sýnt
óyggjandi að fjöldi hjúkrunarfræðinga
hefur úrslitaáhrif á afdrif skjólstæðinga
hjúkrunar. Rannsóknirnar sýna að hætta
á mistökum í starfi og jafnvel ótímabæru
andláti sjúklings eykst í hlutfalli við
fjölda sjúklinga á bráðadeildum sem
hver hjúkrunarfræðingur ber ábyrgð á.
Rannsóknir dr. Lindu Aiken og félaga
hafa t.d. sýnt að hætta á ótímabæru
dauðsfalli eykst um 7% hjá hverjum
sjúklingi sem er umfram fjóra á hvern
hjúkrunarfræðing.
Félög hjúkrunarfræðinga víða um heim
vinna nú að því að setja fram staðla eða
viðmið um öryggi sjúklinga og öryggi
hjúkrunarfræðinga, þ.e. á hve mörgum
sjúklingum hver hjúkrunarfræðingur getur
borið ábyrgð á hverjum tíma þannig
að öryggis sjúklingsins sé gætt. Mörg
lönd og einstök fylki Bandaríkjanna
hafa nú þegar bundið slíkar viðmiðanir
í lög. í Ástralíu er t.d miðað við að hver
hjúkrunarfræðingur geti borið ábyrgð á
hjúkrun fjögurra sjúklinga á bráðaskurð-
og lyflækningadeildum. í Kaliforníu er
kveðið á um það í lögum að á slíkum
deildum skuli hlutfallið vera 5:1. Þar segja
lögin að á barnadeildum skuli hlutfallið
vera 4:1 og á geðdeildum 6:1, svo dæmi
séu tekin. Hér á landi hafa ekki verið
settir fram slíkir staðlar nema hvað varðar
hjúkrunarmönnun á öldrunarstofnunum.
Sá staðall var settur fram af starfshópi
landlæknis en heilbrigðisráðherra hefur
því miður ekki staðfest staðalinn né
heldur hefur hann verið nýttur til áð
ákvarða fjárveitingar til öldrunarstofnana.
Síðastliðið ár hefur starfshópur á vegum
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga unnið
að því að setja fram slíka viðmiðun um
fjölda sjúklinga á hvern hjúkrunarfræðing
hér á landi, á mismunandi deildum og
í mismunandi þjónustu. Niðurstöður
hópsins voru kynntar á félagsráðsfundi
17. febrúar sl. og verðar kynntar hið
fyrsta hér í tímaritinu.
Lengi vel var mönnun nær eingöngu
mæld í fjölda hjúkrunarfræðinga en nú er
einnig horft til þátta eins og vinnuálags,
vinnuumhverfis, bráðleika, færni
hjúkrunarfræðinganna, samsetningu
vinnuaflsins o.fl. Niðurstöður rann-
sóknanna gefa þó ótvírætt til kynna að
næg og rétt samsett mönnun eykur
öryggi sjúklinga, dregur úr aukaverkunum
aðgerða og lækkar dánartíðni. Svo
aftur sé vísað til Kaliforníu þá hefur
hjúkrunarfélagið þar sett fram rökstudda
fullyrðingu um að næg hjúkrunarmönnun
leiði til verulegs sparnaðar: útgjöld
einstaklinga, fjölskyldna og samfélagsins
minnka en tekjur samfélagsins aukast
aftur á móti því fleiri koma fyrr til baka
út á vinnumarkaðinn og skila sköttum í
ríkiskassann. Þessa fullyrðingu rökstyður
hjúkrunarfélag Kaliforníu ekki síst með
því að þar sem er næg mönnun þar
28
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006