Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Síða 39

TENGILIÐUR HJÚKRUNARSTÉTTARINNAR - TÍMARIT í 80 ÁR
Á hátíðarfundi, sem haldin var 25. nóvember 2005
á Grand hóteli, auglýsti Margrét Guðmundsdóttir,
sagnfræðingur eftir glötuðu tölublaði tímaritsins frá
árinu 1926. Einn fundargesta átti þetta sjaldgæfa
eintak.
í útgáfusögu íslendinga því þá var
hleypt af stokkunum þremur ritum sem
áttu öll eftir aö berjast fyrir pólitískum
réttindum kvenna. Fyrst skal nefna Ársrit
Hins íslenska kvenfélags sem kom út í
Reykjavík 1895-1899 undir ritstjórn Ólafíu
Jóhannsdóttur. Framsókn var hins vegar
mánaðarrit sem gefið var út á Seyðisfirði
1895-1899 en í Reykjavík 1899-1901.
Kvennablað Bríetar Bjarnhéðinsdóttur
varð langlífast en það kom út í
höfuðstaðnum á árunum 1895-1919.
Tveimur árum áður en Bríet neyddist
til að hætta útgáfunni bættust tvö rit í
flóru kvennablaða á íslandi. Annað, sem
svaraði einkum þörfum húsmæðra, var
Hlín. Ársrit Sambandsfélags norðlenskra
kvenna sem kom út á Akureyri á árunum
1917-1961 undir ritstjórn Halldóru
Bjarnadóttur. Hitt var mánaðarritið 19.
júní sem var fyrst og fremst helgað
baráttunni fyrir byggingu landspítala. Inga
Lára Lárusdóttir ritstýrði tímaritinu sem
kom út í Reykjavík á árunum 1917-
1929. Allar þessarfyrstu íslensku ritstýrur
höfðu hlotið nokkra menntun sem var
auðvitað ein helsta forsenda útgáfu- og
ritstarfa. Árið 1925 voru aðeins 45 ár liðin
frá því íslendingar voru skyldaðir með
lögum til að kenna öllum börnum, bæði
stúlkum og drengjum, að skrifa og reikna
(Erla Hulda Halldórsdóttir og Guðrún
Dís Jónatansdóttir, 1998). Fyrir þann
tíma var svolítil lestrarkunnátta iðulega
talin fullnægjandi fyrir telpur. Á þriðja
áratug 20. aldar voru enn konur hér á
landi sem aldrei höfðu lært að draga til
stafs. Ein þeirra starfaði sem vökukona
á Farsóttahúsinu í Reykjavík vorið 1922.
Þegar sjálfur borgarstjórinn Knud Zimsen
vildi fá hana til að undirrita yfirlýsingu kom
í Ijós að vökukonan kunni ekki að skrifa
nafnið sitt (Bs.R A3150).
Félag íslenskra hjúkrunarkvenna hafði
starfað í rúm fimm ár þegar félagskonur
fóru að ræða um möguleikana á því að
gefa út tímarit. Frumkvæðið hafði Guðný
Jónsdóttir.skólahjúkrunarkonaíReykjavík,
en hugmyndin féll í góðan jarðveg (Sigríður
Eiríksdóttir, 1965). í félaginu voru þá 21
hjúkrunarkona og 12 aukafélagar eða
nemar. í lok apríl 1925 var Guðnýju falið
að ritstýra væntanlegu riti og velja sér
tvo samstarfsmenn í ritnefnd. Hún kaus
sér stjórnarkonur til halds og traust; þær
Sigríði Eiríksdóttur, formann félagsins, og
Kristjönu Guðmundsdóttur, ritara þess
(FÍH AA/1, fgb. 1919-1929, fundir 12.
mars og 24. apríl 1925). Fyrsta tölublaðið
var fjölritað og kom út í júní 1925. Leiðari
blaðsins, þar sem ritstjórnarstefnan var
mótuð, var ekki höfundarmerktur en að
sögn Sigríðar formanns hélt Guðný um
pennann (Sigríður Eiríksdóttir, 1965).
Tímaritið átti að vera tæki til að koma
helstu baráttumálum félagsins á framfæri
og vettvangur fyrir skoðanaskipti milli
hjúkrunarkvenna um hugðarefni þeirra.
Ritnefndin hafði einnig í hyggju að birta
þýddar greinar úr erlendum tímaritum og
flytja fréttir „af helstu merkisatburðum á
sviði hjúkrunar." Ritið var fyrst og fremst
ætlað hjúkrunarkonum en ritstjórinn gerði
sér vonir um að einstaka „úrvals greinar"
yrðu einnig birtar í dagblöðum. „Það
verður ef til vill ekki oft fyrsta kastið,"
skrifar Guðný í leiðaranum, „það fer eftir
því hve verðmætt það er sem við höfum
að leggja fram." Ritstjórinn gerði sér
bersýnilega ekki miklar vonir um ritleikni
hjúkrunarkvenna en kvaðst stefna að
því að málgagn stéttarinnar yrði prentað
(Tímarit FÍH, 1925).
Guðný Jónsdóttir hafði metnaðarfullar
hugmyndir um tímarit félagsins og lagði
fljótlega til að blaðið yrði ekki fjölritað
heldur prentað. Stjórnarkonur ákváðu að
leggja tillögu ritstjórans fyrir félagsfund.
(FÍH AB/1, fgb. stjórnar 1922-1938,
fundur 24. nóvember 1925). Guðný
kynnti hugmyndina fyrir félagskonum í
byrjun desember en fresta varð frekari
umræðum og ákvörðun því liðið var
á fundartímann. Henni var hins vegar.
falið að sjá um útgáfu á næsta tölublaði
(FÍH AA/1, fgb. 1919-1929, fundur 2.
desember 1925). Ritstjórinn komst
innan skamms að þeirri niðurstöðu að
tímaritinu væri skorinn of þröngur stakkur.
Hjúkrunarstéttin þyrfti að vera í lifandi
sambandi við þjóðina, ekki eingöngu til
að sinna nauðsynlegri fræðslu heldur til
að efla skilníng íslendinga á málefnum
stéttarinnar og afla félaginu tekna.
Guðný vildi að félagið gæfi út tímarit
fyrir almenning um heilsuverndarmál en
ekki fagrit fyrir félagskonur. Hún taldi
það ekki aðeins skyldu hjúkrunarkvenna
að miðla þekkingu á þessu sviði heldur
mikilvæga forsendu fyrir vexti og virðingu
stéttarinnar. „Á trú almennings á það að
við höfum einhverju að miðla byggist öll
framtíð okkar mála," fullyrti ritstjórinn.
í ársbyrjun 1926 gaf Guðný út nýtt
tölublað án samráðs við samstarfskonur
sínar eftir árekstra í ritnefndinni. Þar
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006
37