Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Qupperneq 42

Dr. Páll Biering, lektor í geðhjúkrun við HÍ og verkefnisstjóri á geðsviði LSH, pb@hi.is
Linda Kristmundsóttir, deildarstjóri á geðsviði LSH
Helga Jörgensdóttir, deildarstjóri á geðsviði LSH
Þorsteinn Jónsson, meistaranemi í hjúkrun við Hl’
REYNSLA FORELDRA AF ÞVÍ AÐ EIGA BÖRN Á
LEGUDEILDUM BARNA- OG UNGLINGAGEÐDEILDAR
Útdráttur
Tilgangur þessarar rannsóknar er að kanna reynslu
foreldra af því að eiga börn á legudeildum barna- og
unglingageðdeildar Landspítala-hjáskólasjúkrahúss og
bæta við þann þekkingargrunn sem gæti stuðlað að
bættri þjónustu deildanna. Aðferðafræði rannsóknarinnar
er túlkandi fyrirbærafræði og stuðst er við fræðilega
(theoretíska) úrtaksgerð. Tekin voru viðtöl við fimmtán
foreldra. Við greiningu rannsóknargagnanna komu
fram eftirfarandi stef sem lýsa reynslu foreldranna:. (1)
Stefið mannleg tengsl lýsir mikilvægi alúðlegs viðmóts
starfsfólks í garð foreldra þegar þeir fara í gegnum þessa
erfiðu reynslu. (2) Stefið leiðsögumenn endurspeglar þörf
foreldranna fyrir að geta reitt sig á ákveðinn starfsmann
eða meðferðaraðila um leiðsögn á því erfiða ferðalagi sem
hefst þegar barn eða unglingur leggst inn á geðdeild. (3)
Sérfræðingsvaldið lýsir þeirri reynslu þegarforeldrum finnst
fagfólk í krafti sérfræðiþekkingar sinnar taka af þeim ráðin.
(4) Greiningarfæribandið og takmörkuð þjónusta lýsir því
hvernig stofnunin getur greint vandamál og meðhöndlað í
einhverjum mæli en er ekki jafnfær um að sinna fjölbreyttum
þörfum skjólstæðinganna. í túlkun niðurstaðna eru settar
fram tillögur um bætta geðheilbrigðisþjónustu við börn,
unglinga og fjölskyldur þeirra. Einnig er leitast við að setja
niðurstöðurnar í fræðilegt samhengi.
Lykilorð: Barna- og unglinga geðhjúkrun, sjúklingaánægja,
fjölskylduhjúkrun, geðheilbrigðisþjónusta, börn, unglingar,
foreldrar
Abstract
The study explored experiences of parents whose children
received inpatient care at the Child and Adolescent
Psychiatric Ward of the lcelandic University and State
Hospital. Its purpose was to develop knowledge that
can be used to improve care. The research method
was hermeneutical phenomenology. Research data was
gathered by interviewing fifteen parents. The Following
themes, which illuminate the parents’ experience,
emerged from the interpretation of the data. (1) Human
touch; which demonstrates how important it is that staff
relate to parents in a caring and responsive manner. (2)
Guidance; describes the parents’ need to be able to rely
on a designated case manager to guide them through
their difficult journey. (3) Authoritarian professionals;
reflects situation when parents experience that health
care professionals, in power of their expertise, exclude
them from decision making regarding the welfare of their
children (4) Finally, the diagnoses assembly-line and
limited services refers theme refers to the way in which the
psychiatric institution is able to produce diagnoses and
assessments, but has limited means to treat the problems
labeled and described by the diagnoses and assessments.
In the interpretation of these themes proposals are made
of how to improve psychiatric care for children and
their families and the findings of the study are put in a
theoretical perspective.
Keywords: Child and adolescent psychiatric nursing,
patient satisfaction, family nursing, mental health services,
child, adolescent, parents
Reynsla foreldra af því að eiga börn á legudeildum
barna- og unglingageðdeildar
Hugtakið sjúklingaánægja (patient satisfaction) vísar til
þess hvernig sjúklingar meta þá heilbrigðisþjónustu sem
sjúkrastofnanir veita. Hugtakið nær bæði yfir ánægju
og óánægju sjúklinga og vegna aukinna áhrifa notenda
heilbrigðisþjónustunnar hefur það öðlast viðurkenndan sess
sem mikilvægur gæðavísir í hjúkrun. Það fræðilega starf, sem
unnið hefur verið til að skýra hugtakið, hefur að mestu leyti
byggst á rannsóknum á hand- og lyflækningadeildum en lítill
gaumur hefur verið gefinn að sjúklingaánægju geðsjúklinga
og aðstandenda þeirra. Á það hefur þó verið bent að það
sé jafnvel enn brýnna að taka tillit til sjónarmiða notenda geð-
heilbrigðisþjónustunnar en annarra notenda heilbrigðiskerfisins
sökum þess að bág félagsleg staða geðsjúklinga geti hamlað
þeim að berjast fyrir bættri þjónustu (Noble o.fl., 2001).
Mikilvægi þess að hlusta á rödd sjúklinga og aðstandenda á
þann hátt, sem leitast er við í þessari rannsókn, verður enn
augljósara þegar haft er í huga að rannsóknir benda til þess
að mat notenda á geðheilbrigðisþjónustunni sé oft annað en
mat fagfólksins sem veitir hana (Shipley o.fl., 2000; Wallace
o.fl., 1999). Þetta kom skýrt fram í spurníngalistakönnun sem
gerð var árið 2002 á viðhorfum foreldra barna sem legið höfðu
á legudeildum barna- og unglingageðdeildar (Þáll Biering o.fl.,
2003). Gagna í könnuninni var aflað með símaviðtölum en
margir viðmælendur höfðu mikla þörf fyrir að greina frá reynslu
sinni - reynslu sem spurningar spurningalistans náðu ekki til.
Tilgangur þessarar rannsóknar er því tvíþættur. í fyrsta lagi að
kanna reynslu foreldra af því að eiga börn á legudeildum barna-
og unglingageðdeildar (BUGL) og meta hvaða þætti foreldrarnir
40
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006