FLE blaðið - 01.01.2016, Blaðsíða 21

dóminum má ráða að hvorki samrunagögnin né frekari upp-
lýsingar um aðkomu skattalögfræðinganna hafi legið fyrir í mál-
inu. Endurskoðunarfélagið neitaði því að hafa veitt ráðgjöf eða
aðstoð við val á aðferð við samruna.
f málinu var sannað að annað endurskoðunarfélag hafði endur-
skoðað ársreikning félagsins fyrir árið 2005 og gert skattfram-
tal vegna þess rekstrarárs. Hið stefnda endurskoðunarfélag
hafði hins vegar endurskoðað ársreikning fyrir árið 2006 og
gert skattframtal fyrir það rekstrarár.
Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu að gegn neitun endur-
skoðunarfélagsins hafi félaginu ekki tekist að sanna að endur-
skoðunarfélagið hafi veitt ráðgjöf við val á samrunanum. Var því
talið að skaðbótaábyrgð yrði ekki reist á fyrri málsástæðunni.
Um seinni málsástæðuna kemur fram í dómi Hæstaréttar að
þótt endurskoðunarfélagið hefði gert skattframtal fyrir rekstrar-
árið 2006 þá hefði það verið reist á ársreikningi sem félagið
hafði gert og væri á ábyrgð stjórnar og framkvæmdastjóra
félagsins. Þá var ekki talið, að með ráðningabréfi sem gert var
þegar endurskoðunarfélagið tók yfir endurskoðun félagsins,
hefði endurskoðunarfélagið tekið að sér ráðgjöf eða vinnu við
gerð skattframtalsins sem raskaði ábyrgð stjórnendanna.
Niðurstöður málsins ultu á sönnunarstöðu. Niðurstaða
Hæstaréttar var sú að félaginu hefði ekki tekist að sanna að
endurskoðunarfélagið hefði tekið að sér þá ráðgjöf og verk
sem málsástæður félagsins beindust að. Athygli vekur að
Hæstiréttur virtist ekki slaka á sönnunarkröfum i málinu.
Ástæða þess er væntanlega sú að ekki hafi verið færðar líkur
fyrir því að endurskoðunarfélagið hefði tekið að sér verkefnin.
Þá benti dómurinn á að tilteknir aðilar hefðu ekki verið leiddir
fram sem vitni um atvik og eins að skjöl sem tengdust samrun-
anum og ráðgjöfinni hefðu ekki verið lögð fram af hálfu félags-
ins. Má gera því skóna að dómurinn hafi talið að félagið hefði
mátt ganga lengra í sönnunarfærslunni að þessu leyti. Þá kann
að hafa skipt máli um niðurstöðuna að annað endurskoðunar-
félag gerði skattframtal fyrir rekstrarárið 2005.
Af dóminum má ráða að mikilvægt sé fyrir endurskoðendur,
og raunar einnig aðila sem kaupa þjónustu þeirra, að verkefnin
sem sérfræðingum eru falin séu vel skilgreind. Er þetta sér-
staklega mikilvægt fyrir sérfræðingana þar viðsemjandinn kann
að hafa óljósari hugmyndir um umfang þeirrar þjónustu sem
veitt er. í einhverjum tilvikum kann að vera slakað á sönnunar-
kröfum að þessu leyti á kostnað sérfræðingsins.
Dómurinn fjallar (sjálfu sér ekki um efnisþátt málsins þ.e. hvort
röng ráðgjöf um að fara þessa leið við samruna og færslu fjár-
magnskostnaðar til gjalda feli í sér sök. í dómaframkvæmd
Hæstaréttar um skattskylduna hefur nokkuð afdráttarlaust
verið komist að þeirri niðurstöðu að ekki sé heimilt að færa
þennan kostnað til gjalda. Má gera ráð fyrir því að almennt
verði slík röng lagatúlkun í ráðgjöf talin til sakar sem leiða kunni
til skaðabótaábyrgðar.
Flókið lagaumhverfi leiðir oft til lagalegrar óvissu og þá er
hætt við að sambærileg mál hljóti mismunandi niðurstöðu fyrir
dómstólum. Við slíkar aðstæður getur verið erfitt að áætla
hvernig dómstólar koma til með að túlka ákveðnar lagareglur.
Sérfræðingar sem veita ráðgjöf þurfa að gera viðskiptamönn-
um grein fyrir slíkri áhættu sem kann að felast í mismunandi á
túlkunum á reglum. Þá er nauðsynlegt að tryggja sér sönnun
fyrir þeirri ráðgjöf. Ef viðskiptamaðurinn er nægjanlega upp-
lýstur liggur viðskiptaleg áhætta hjá honum. Á þetta ekki síst
við í skattamálum þar sem takast á sjónarmið um að lágmarka
skattskyldu fyrirtækja innan ramma skattalaga annars vegar og
hins vegar almennt stranga afstöðu dómstóla til slíkra mála.
Dómaframkvæmd sýnir að dómstólar ganga mjög langt í því að
takmarka möguleika á skattalegri „hagræðingu".
Vinnulyftumálið
í seinna málinu var deilt um ábyrgð endurskoðunarfélags vegna
ráðgjafar og milligöngu um kaup á félagi og aðkomu að sam-
runa félaga sem komu að kaupunum. Skaðabótakrafa var gerð
á hendur endurskoðunarfélaginu, félögum sem tengdust því og
tveimur starfsmönnum þess.
Atvik málsins voru þau að starfsmenn endurskoðunarfélags
höfðu tekið að sér aðstoð við kaupendur við kaup á tveimur
félögum. Nýtt einkahlutafélag sem starfsmenn endurskoð-
unarfélagsins höfðu sett á stofn gerðu tilboð í hlutfé tveggja
félaga.Samkvæmt kaupsamningi sem gerður var um kaupin
skyldi einungis hluti kaupverðsins greiddur við afhendingu
hlutanna en eftirstöðvar kaupverðsins skyldu að hluta greiddar
eftir níu mánuði frá afhendingu og að hluta með skuldabréfi til
þriggja ára. Engar tryggingar voru gefnar út fyrir greiðslum á
eftirstöðvum kaupverðsins. Seljandanum var hins vegar gert að
leggja fram veðtryggingu í fasteign fyrir hugsanlegum kröfum
sem kynnu að falla á félögin m.a. vegna hugsanlegra skatta-
krafna.
Eftir kaupin varfélagið sem keypti hlutina sameinað öðru hinna
keyptu félaga. í tengslum við þann samruna gaf starfsmaður
endurskoðunarfélagsins út yfirlýsingu þar sem sagði „Ekki
verður séð að sameining félaganna komi til með að rýra veru-
lega möguleika iánardrottna á fullnustu krafna I hverju félagi um
sig."
Hið sameinaða félag var síðar úrskurðarð gjaldþrota og seljand-
inn fékk ekki greiddar eftirstöðvar kaupsverðsins.
Seljandi félagsins gerði kröfu um að endurskoðunarfélagið, til-
teknir starfsmenn þess og tengd félög greiddu honum skaða-
bætur sem námu eftirstöðum kaupverðsins sem ekki fengust
greiddar. Byggði hann kröfur sínar m.a. á þvi að starfsmenn
endurskoðunarfélagsins hefðu sýnt af sér vanrækslu við gerð
kaupsamninganna og ekkí gætt að hagsmunum seljandans
eins og skyldi. Þá var einnig byggt á því að yfirlýsing endur-
skoðandans um stöðu lánadrottna við samrunann hefði ekki
verið rétt og að það hefði ekki mátt sameina félögin nema með
FLE blaðið janúar2016 • 19