Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2017, Qupperneq 20

20 umræða
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson
ritstjórar: Kolbrún Bergþórsdóttir og Sigurvin Ólafsson ritstjóri dv.is: Kristjón Kormákur Guðjónsson
aðstoðarritstjóri dv.is: Einar Þór Sigurðsson umbrot: DV ehf. Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru
hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
aðalnúmer: 512 7000
auglýsingar: 512 7050
ritstjórn: 512 7010
fréttaskot
512 70 70
Heimilisfang
Kringlan 4-12, 4. hæð
103 Reykjavík
Sandkorn
Helgarblað 16. júní 2017
Ham í hættu?
Svo sem fjallað er um í DV í dag
varð slugs og sofandaháttur til þess
að fjöldi mála sem lögð voru fram
á Alþingi ekki afgreiddur út úr
nefndum þess. Eitt þeirra mála var
frumvarp samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðherra sem sneri að því
að afnema lagaskyldu Reykjavíkur-
borgar sem snýr að því að fjölga
skuli borgarfulltrúum við næstu
sveitarstjórnarkosningar. Sam-
kvæmt núgildandi lögum er skylt
að fjölga borgarfulltrúum, vegna
fjölgunar íbúa í Reykjavík, í að
minnsta kosti 23. Hefði frumvarp-
ið hlotið afgreiðslu hefði það lent
á borgarstjórn sjálfri að ákvarða
hvort fjölga ætti kjörnum fulltrú-
um. Málið sofnaði hins vegar í
nefnd, sem fyrr segir, og nú velta
menn fyrir sér hvort Jón Gunnars-
son ráðherra hyggist leggja frum-
varpið fram að nýju í haust. Það er
ljóst að fjölgun borgarfulltrúa gæti
orðið líflína sumra flokka í borgar-
stjórn, í það minnsta Bjartrar fram-
tíðar, sem að óbreyttu, miðað við
skoðanakannanir, fengi ekki kjör-
inn borgarfulltrúa verði þeim ekki
fjölgað. S. Björn Blöndal, oddviti
Bjartrar framtíðar í borginni, mun
því væntanlega kunna félaga sín-
um Óttari Proppé litlar þakkir komi
sá síðarnefndi ekki í veg fyrir að
frumvarp Jóns verði
lagt fyrir að nýju og
samþykkt. Það er
ekki víst að stemn-
ingin á hljóm-
sveitaræfingum
þeirra félaga
verði með
besta móti
ef af því
verður.
Hvers vegna þetta byssustand?
Þ
að hlýtur að kalla á um-
ræðu ef svo á að haga til hér
á landi að lögregla landsins
sé alvopnuð á almennings-
samkomum. Með þeirri til-
högun verður mikil breyting á sam-
félagi sem hefur verið svo friðsamt
að talið hefur verið sjálfsagt að lög-
regla beri ekki vopn nema í undan-
tekningartilvikum og alls ekki á al-
mannafæri.
Vissulega ætti enginn gera
athugasemd við það að lögreglan
hafi aðgang að vopnum. Það koma
því miður upp aðstæður þar sem
þörf er á þeim. Það er hins vegar allt
annað mál þegar lögreglan mæt-
ir alvopnuð á stórhátíðir. Skilaboð-
in sem verið er að senda geta ekki
verið önnur en þau að hætta sé yfir-
vofandi. Hver finnur til öryggis við
slíkar aðstæður?
Einkennilegt hlýtur svo að teljast
að borgaryfirvöld, þar á meðal
borgar stjóri, skuli frétta af fyrirhug-
uðum vopnaburði lögreglu í gegn-
um fjölmiðla. Lögreglan hlýtur að
þurfa að rökstyðja það fyrir borgar-
yfirvöldum og ríkisstjórn af hverju
þessar breytingar hafa orðið og
hvaða hugsun liggur þar á baki. Ef
raunveruleg hryðjuverkaógn er fyrir
hendi á ekki halda upplýsingum frá
stjórnvöldum heldur skýra og rök-
styðja ítarlega hvers vegna allt þetta
byssustand sé. Það er ekki einkamál
lögregluyfirvalda. Skýringin á ekki
að vera „af því bara“.
Of mikil leyndarhyggja hefur
hvílt yfir vopnaburði lögreglu og það
er stundum eins og mönnum þar á
bæ finnist að borgurunum komi
hann ekki við. Það er alröng nálgun.
Um leið er sjálfsagt að eftirlit sé með
störfum lögreglunnar sem á ekki að
geta gengið of langt. Því hvar liggja
mörkin? Megum við til dæmis búast
við því að alvopnuð lögregla mæti
á Austurvöll verði þar fjölmennir
mótmælafundir og oti vopnum sín-
um að hávaðaseggjum og rökstyðji
afskiptin með því að þeir hafi þótt
ógnandi?
Almennum borgurum víða um
heim hefur verið sagt að þeir eigi
ekki að breyta lífsvenjum sínum
vegna ótta við hryðjuverk og svara
eigi slíkri ógn með því að viðhalda
opnu lýðræðislegu samfélagi þar
sem fólk sé frjálst ferða sinna. Þegar
kemur að þessu verkefni, sem er
ærið, þá er engin uppgjöf í boði. Við
getum ekki látið deigan síga þegar
kemur að því að viðhalda dýrmæt-
um gildum. Við verndum þau ekki
með byssueign og byssuskotum. n
Aldrei bjóða
hættum heim
Árni Páll Árnason um vopnaburð lögreglunnar – eyjan.is
Lögreglan okkar á
einfaldlega betra skilið
Hanna Katrín Friðriksson um gagnrýni á vopnaburð lögreglunnar – visir.is
Heilbrigð málefnaleg
umræða er að hverfa
Bubbi Morthens – dv.is
M
ikil vakning hefur átt
sér stað meðal íslenskra
neytenda síðustu misseri
og eru fyrir því ýmsar
ástæður. Innkoma er-
lendra verslunarrisa hefur þar áhrif
auk þess sem aðgengi að upplýsing-
um á netinu og möguleikarnir á að
eiga viðskipti þar leika stórt hlutverk.
Almenningur hefur verið mjög
gagnrýnin á íslenska verslun og ger-
ir bæði athugasemdir við verðlag,
sem oft á tíðum er sagt líkjast okri, og
eins hefur mörgum þótt ganga hægt
að skila stöðugri styrkingu krónunn-
ar undanfarin misseri til almenn-
ings. Birtingarmynd þessa ástands
sést í þeim viðtökum sem verslun
COSTCO fær og í gríðarlegri aukn-
ingu á alls konar verslun í gegnum
netið.
Það má taka undir það að ákveðn-
ar vörur í ákveðnum verslunum séu
allt of hátt verðlagðar og að menn
gætu verið sneggri til að lækka verð
á innfluttum vörum þegar krónan
styrkist. Þetta er þó að mínu mati
aðeins toppurinn á ísjakanum, því
þetta snýst ekki bara um verð, heldur
einnig siðferði.
Verið að blekkja fólk
Það er og hefur verið plagsiður í ís-
lenskri verslun að margir kaupmenn
verðleggja vörur langtum hærra en
þeir reikna með að geta selt þær á.
Þessir kaupmenn eru síðan reglu-
lega með mjög ríflega afslætti, allt
frá vasklausum dögum upp í allt að
50% afslátt og eru þá að rukka það
sem gæti talist eðlilegt verð fyrir við-
komandi vöru. Margir hafa því mið-
ur látið glepjast af þessu og er nú
svo komið að mörg fyrirtæki eru að
auglýsa sérstaka tilboðsdaga nánast
hverja einustu viku ársins – það
nægir að lesa helgarblöðin til að fá
staðfestingu á því. Fjölmörg dæmi
eru síðan um það að kaupmenn
hækka vöruverð rétt fyrir útsölu,
bara til að geta sýnt fram á enn ríf-
legri afslátt í prósentum á útsölunni.
Þeir einfeldningar sem keyptu vörur
frá þessum fyrirtækjum á fullu verði
verða að bíta það súra epli að hafa
verið gerðir að fífli.
Almenningur á þá eðlilegu kröfu
að fyrirtæki verðleggi vöruna á því
verði sem hún á að vera á og að verð-
lækkanir séu almennt bundnar við
útsölur og þá með það að markmiði
að losna við gamlar birgðir, til að
rýma fyrir nýjum. Það er ekki bara
það að verðvitund fólks brenglast við
svona æfingar, það er líka verið að
blekkja fólk og telja því trú um að það
sé að gera verulega góð kaup.
Ekki allir við sama borð
Annað mál sem einkennir vissa hluta
verslunar er sú staðreynd að það sitja
ekki allir við sama borð. Ákveðnir að-
ilar, oft iðnaðarmenn eða fagaðilar,
eru með tug prósenta afslátt, með-
an almenningur þarf þá að greiða því
meira. Það er í sjálfu sér ekkert óeðli-
legt við það að fagaðilar sem eru í
miklum viðskiptum njóti þess með
ívið betri kjörum en leikmaður, sem
er með mjög takmörkuð viðskipti, en
að það geti munað allt að 50% á því
verði sem innvígðir fá og síðan því
verði sem almenningur borgar er að
mínu mati fullkomlega óskiljanlegt
og óásættanlegt. Þarna er almenn-
ingur augljóslega að niðurgreiða þá
vöru sem iðnaðarmaðurinn er að
kaupa. Oft er það síðan svo að milli-
liðurinn heldur ávinningnum fyrir
sig í stað þess að endanlegur verk-
kaupi fái að njóta viðskiptakjaranna,
nema þá að litlum hluta.
Þetta þekkja nánast allir á sínu
eigin skinni, hvort sem það er viðhald
á fasteign, eða viðgerð á bílum og
þetta hefur viðgengist um árabil.
Þarna eru viðkomandi kaupmenn og
fagaðilar í óverjandi samkrulli gegn
almenningi, en með aukinni upplýs-
ingu þá hefur sem betur fer verið að
skapast óþol gagnvart þessu.
Í því fyrirtæki sem ég er í forsvari
fyrir gerist það mjög reglulega að
viðskiptavinir fara fram á að fá afslátt
af kaupum og vísa þá til þess að þeir
eru að kaupa talsvert magn. Þegar
þeim er bent á að það séu engin eða
sáralítil viðbótarkjör í boði bregðast
sumir hverjir mjög illa við og verða
sármóðgaðir, enda vanir því að fá
tugi prósenta annars staðar. Stað-
reyndin er sú að á endanum þá þarf
alltaf einhver að borga. Ef einhver
einn aðili fær ríflegan afslátt, þá þarf
sá næsti að greiða því meira til að
verslunin fái það sem hún þarf. Þetta
kemur mjög bersýnilega í ljós í við-
skiptamódeli COSTCO, en þar eru
engir afslættir í boði, sama hversu
stór viðskiptavinur maður er.
Hugarfar þarf að breytast
Það má segja að íslensk verslun sé
að ákveðnu leyti rúin trausti og í til-
vistarkreppu. Til að ná vopnum sín-
um verða verslunarmenn að breyta
því hvernig þeir koma fram við við-
skiptavini sína.
Hluti verslunar á Íslandi stendur
frammi fyrir þeim veruleika að það
er hætta á að hún leggist af í núver-
andi mynd og flytjist alfarið yfir til
erlendra aðila gegnum netið. Það
er þróun sem er að mínu mati ekki
eftirsóknarverð. Ef verslun á Íslandi
ætlar að komast upp úr þeim öldudal
sem hún er nú í þá þarf hugarfar hins
vegar að breytast. Viðskiptavinir eru
ekki einnota og það að beita blekk-
ingum eða mismuna viðskiptavinum
stórlega er ekki rétta aðferðin.
Ég sakna þess að forsvarsmenn
verslunar á Íslandi hafi ekki gert sig
meira gildandi í umræðunni, gagn-
rýnt þá sem stunda vafasama við-
skiptahætti og talað fyrir bættu við-
skiptasiðferði. Þar til þessir hlutir
breytast, þá er hér frjósamur jarð-
vegur fyrir Alibaba, COSTCO, Shop-
USA og Ebay.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Miklatorgs hf., IKEA
Verslun á villigötum
Þórarinn Ævarsson
skrifar
Aðsend
„Það má segja
að íslensk
verslun sé að ákveðnu
leyti rúin trausti og í
tilvistarkreppu.
„Hvar liggja
mörkin?
Leiðari
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Skotgrafirnar
Umræðan um byssuburð lögreglu
á almannafæri hefur tekið á sig af-
skaplega sérkennilega mynd síð-
ustu daga. Þar hefur mörgu verið
snúið á hvolf. Þannig hafa boðber-
ar frjálshyggjunnar og afskiptaleys-
is ríkisvaldsins rokið upp til handa
og fóta og heimtað að lögreglan sé
látin í friði með sitt vopnabrölt á
meðan talsmenn aukinna afskipta
ríkisvalds hafa lýst því yfir að nú
taki út yfir allan þjófabálk. Þannig
fór Páll Magnússon, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, hamförum á
Facebook þar sem hann fullyrti að
ákall formanns Vinstri grænna um
aukið gagnsæi í viðbúnaði gegn
hryðjuverkaógn myndi engum
gagnast öðrum en hryðjuverka-
mönnum. Á sama tíma segir Líf
Magneudóttir, borgarfulltrúi Vinstri
grænna, að setja eigi saman teymi
áfallastreitusérfræðinga eða hjálp-
arsveitarmanna
til að „stíga inn í
ófremdarástand og
hryðjuverk“.
Ljóst er að ekki
er raunhæft að
treysta á hjálp-
arsveitir, skipaðar
sjálfboðaliðum, í þeim efnum. Það
er líka jafn fjarri raunveruleikanum
að borgurunum komi það síðan
ekki við hver viðbúnaður yfirvalda
gegn hryðjuverkum er. Stjórn-
málamenn ættu að koma sér upp
úr sínum pólitísku skotgröfum og
ræða málin á yfirvegaðan hátt.