Morgunblaðið - 14.02.2017, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stjörnuhrap eralgengt ogdrýgstur
hluti þeirra fer
fram hjá öllum.
Ástandið á hinum
pólitíska himni er
svipað. Stjörnur
koma og fara, stundum með
nokkrum blossa en oftar mark-
ar ekki fyrir því á himinhvelf-
ingunni.
Á fyrstu mánuðum gríska
fjármálahrunsins slokknaði
ljósið á skærustu stjörnum
gömlu flokkanna. Flokkur sem
lá lengst til vinstri á litrófinu
komst til valda.
Tsipras, leiðtogi Syriza-
flokksins, ólst upp stjórn-
málalega í Æskulýðsfylkingu
Kommúnistaflokksins. Það
þurfti nokkuð til að maður úr
því umhverfi yrði leiðtogi
Grikklands. Sá pólitíski jarð-
skjálfti varð.
Atburðir urðu, sem fullyrt
var að gætu ekki gerst. Evr-
ópuríki, sem var hluti af evr-
unni, sameiginlegu myntinni,
hrundi efnahagslega á fáeinum
vikum. Ólgan, sem af því hlaust,
skolaði Tsipraz til valda. Hann
þandi sig myndarlega í kosning-
unum og á fyrstu vikum á valda-
stól. Grikkir mættu treysta því
að hann væri öðruvísi en gömlu
valdaklíkurnar. Hann myndi
aldrei láta óþokkana í Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum eða Brussel-
valdið kúga Grikki. Þeir höfðu
áður hrundið óvægnum óvinum
af höndum sér. En Tsipraz varð
undir ofureflinu og pólitískir
rokkar hans þögnuðu.
Þegar öllum skuldum Grikkja
hafði verið komið í evrur var
lokabjargráðið að taka upp
drökmu, gömlu góðu sjálfstæðu
myntina, horfið aftur inn í
svartholið.
Hægri (eða kannski fremur
vinstri) hönd Tsiprazar, marx-
íski hagfræðingurinn Janis
Varoufakis, sem varð fjármála-
ráðherra, hlaut heimsfrægð á
fáum dögum. Hann var jafnvel
enn heitari í heitstrengingum
sínum um að standast kúg-
unartilþrif en leiðtoginn. Því má
segja að Varoufakis hafi orðið
hluti af öðrum fórnarkostnaði
þegar leiðtoginn Tsipraz „óx
upp og þroskaðist“ eins og það
heitir á evrópsku elítumáli þeg-
ar stjórnmálamenn svíkja hug-
sjónir sínar í „þágu heildar-
innar“.
Varoufakis fór en þagnaði
ekki alveg. Nýlega sagði hann
að það hefðu verið mistök af
Bretum að kjósa útgöngu úr
ESB. Hann hefði fullan skilning
á því, að kjósendurnir hefðu „ill-
an bifur á hinu ólýðræðislega
Evrópusambandi“. En samt
væri sigurvænlegra að berjast
gegn ESB-elítunni
innan frá. Kannski
er uppreisnarmað-
urinn tekinn að
vaxa og þroskast.
En nú er Grikk-
land í uppnámi á
nýjan leik og eng-
inn veit hvernig fer. Vestan við
þá er svo Ítalía. Fræðimenn
telja að ætli Ítalir úr ESB sé
tíminn naumur. Eftir þrjú til
fjögur ár verði mun erfiðara að
taka upp líru á ný. Þá séu hug-
myndir um tvær samhliða
landsmyntir ekki vænlegur
kostur.
Vangavelturnar snúast nú að-
allega um lönd eins og Holland
og Frakkland. Uppnám Frakka
tengist kosningum. Hingað til
hafa þingkosningar í þessum
ESB-héruðum, sem ESB-ríkin
eru að þróast í, litlu skipt. ESB
lýtur sínum eigin lögmálum
óháð sprikli í héruðunum. En nú
spyrja menn hvort hugsanlegt
sé að Frakkland standi nær því
en áður að fá kosningaúrslit
sem muni skipta máli, jafnvel
byltingarkennd úrslit. Það er
ekki líklegt. En þeir sem telja
stjórnmálaspennuna raunveru-
lega benda á að aðdragandi
kosninganna sé þegar orðinn
sögulegur.
Ósnertanlegir elítuframbjóð-
endur hafa farið fyrir lítið.
Tveir fyrrverndi forsetar og
tveir fyrrverandi forsætisráð-
herrar þegar úr leik. Francois
Fillon, sá þriðji fyrrverandi,
hökti nú um vegna hneyksl-
ismáls. Kastljósið beinist að
Marine Le Pen leiðtoga Þjóð-
fylkingarinnar og Emmanuel
Macron. Sá síðarnefndi var í
Sósíalistaflokki Hollande, og
naut trúnaðar bæði í flokks-
maskínunni og ríkisstjórn, þar
sem hann var ráðherra iðnaðar-
og efnahagsmála. Áður var
hann í fjárfestingarbankaheim-
inum. Macron sagði sig nýlega
úr flokki Hollande og stofnaði
nýjan „miðjuflokk“ en slíkt
möndl er algengt í Frakklandi.
Brusselvaldinu til hugarhægðar
er Macron ákafur stuðnings-
maður ESB ólíkt Marine Le
Pen.
Talið er langlíklegast að Mar-
ine og Macron komist áfram í
síðari umferð forsetakosninga.
Kannanir benda til þess að Mar-
ine sé með meira fylgi en Mac-
ron. En hefðbundin reynsla í
Frakklandi segir að það muni
breytast í seinni umferð. Þá
muni hefðbundnu elítuflokk-
arnir mæta og ráða úrslitum.
Þeir muni af miklu afli og ákafa
hvetja stuðningsmenn sína til
að „forða óstjórnlegum ógnum“
og tryggja að Marine Le Pen
tapi. Líklega verður það nið-
urstaðan rétt einu sinni.
Nú er talið hugsan-
legt að kosningar í
ESB-ríki hafi einhver
áhrif. Það er þó
mjög fjarlægt.}
Fyrst spenna
og svo spennufall
Þ
á er hann runninn upp á ný, dagur
elskenda. Dagurinn sem þú átt að
sýna ástinni þinni hversu mikils
virði hún er þér. Helst að eyða smá
peningum í það líka. Þrátt fyrir að
allir viti að ástin verður ei keypt. Eða hvað?
Dagurinn er sérlega góður fyrir blómasala,
kortasala, skartgripasala og marga aðra kaup-
menn. Má nefna að smokkasala í Bandaríkj-
unum rýkur upp um 20-30% á þessum degi.
Víða um heim er hefð fyrir að senda Valent-
ínusarkort og er sendur milljarður slíkra á ári
hverju. Gríðarleg sala er í kringum daginn en
Bandaríkjamenn eyða t.d. 15 þúsund krónum á
hvert mannsbarn árlega þennan dag.
Haldið er upp á Valentínusardaginn í Banda-
ríkjunum, Kanada, Englandi, Mexíkó, Ástralíu,
Frakklandi, Danmörku og Ítalíu og líklega víð-
ar. Sitt sýnist hverjum um ágæti þess að taka upp erlenda
siði eins og þessa en ég segi bara: Hví ekki það? Siðurinn
hefur smátt og smátt verið að festa sig í sessi hér á landi. Í
Morgunblaðinu árið 1958 er fyrst minnst á Valentínusar-
daginn en þar segir: „...hér á landi fer minna fyrir deg-
inum. Þó hafa blómaverzlanir í Reykjavík til sölu litla
blómvendi, sem hnýttir hafa verið í tilefni dagsins.“
Dagurinn kryddar tilveruna mitt í ísköldum febr-
úarmánuði. Og þótt úti ríki nú vorveður er ekkert því til
fyrirstöðu að kynda smá undir ástinni og hafa það kósí. Nú
til dags er algengt að fólk geri sér dagamun á einhvern
hátt. Unga fólkið tekur deginum fagnandi og eru blóm,
konfekt, skartgripir eða boð út að borða sjald-
an vinsælli en á þessum degi. Ófá bónorðin
verða borin upp í dag um heim allan. Ástin
blómstrar í dag sem aldrei fyrr.
Það er þá bara spurning hvernig við ein-
hleypa fólkið eyðum deginum. Ég gæti til
dæmis sent sjálfri mér blóm, eins og reyndar
15% bandarískra kvenna gera. Margir nota
daginn til að hringja í vinalínuna þegar þung-
lyndið færist yfir og ljóst er að enginn sendir
kort, skilaboð, blóm eða súkkulaði. Í Banda-
ríkjunum er þetta sá dagur þegar mest er
hringt í nokkurs konar „sjálfsmorðslínu“.
Þannig að ekki halda allir jafn mikið upp á
daginn. En oft er það þannig að ástin kemur og
ástin fer. Og Valentínusardagar geta verið
misjafnir eins og dæmin sanna. Ég þarf ekki
að leita langt yfir skammt til að finna dæmi!
Ég nýtti þennan dag nefnilega í mjög órómantíska athöfn
fyrir nokkrum árum þegar ég skrifaði undir skiln-
aðarpappíra. Líklega hafa fáir haft hugmyndaflug í það
áður. Sú minning hefur þó ekkert skemmt fyrir mér Val-
entínusardaginn og ég útiloka ekki að dagurinn gæti orðið
góður, jafnvel yfirmáta rómantískur. Því sem betur fer
eru margir fiskar í sjónum, eða eins og einhver góð kona
sagði: „too many men, too little time!“ Ég hlýt að fá blóm
frá leynilegum aðdáanda í kvöld. Eða ég ræðst á einhvern
og kyssi hann í dag því það á víst að boða mikla gæfu út ár-
ið að kyssa einhvern á Valentínusardaginn. Ef þú mætir
mér með stút á vör veistu hvað er í vændum!
Ásdís
Ásgeirsdóttir
Pistill
Ef þú mætir mér með stút á vör...
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Þetta kom í raun nokkuð áóvart, en það veldur okkurhins vegar verulegumáhyggjum að 77% þeirra
ökumanna sem hafa minnstu reynsl-
una, þ.e. einstaklingar á aldrinum 18
til 24 ára, segjast aka hraðar en 90
km/klst. þar sem það er leyfður há-
markshraði,“ segir Einar Magnús
Magnússon, sérfræðingur í kynn-
ingar- og öryggismálum hjá Sam-
göngustofu, í samtali við Morg-
unblaðið og vísar í máli sínu til
niðurstöðu könnunar á umferðar-
hegðun almennings sem Gallup
framkvæmdi í lok síðasta árs.
Er þar gerð athugun á viðhorfi
og hegðun vegfarenda til ýmissa
þátta er varða umferðaröryggi, en
könnunin var unnin fyrir Samgöngu-
stofu. Niðurstöðurnar þykja benda
til þess að ökumenn ástundi meiri
hraðakstur en áður og hefur hann
einungis einu sinni mælst meiri frá
upphafi sambærilegra kannana.
Lögreglan lítt sýnileg
Aðspurður segir Einar Magnús
marga þætti geta haft áhrif á hegð-
un ökumanna í umferðinni, en einn
þeirra er sýnileg löggæsla. Alls segj-
ast 50% svarenda sjaldan eða aldrei
verða varir við umferðareftirlit lög-
reglu. Til samanburðar má nefna að
árið 2013, þegar um 500 milljónum
króna var veitt aukalega til starf-
semi lögreglu, voru 36% svarenda
sömu skoðunar. Einungis 13% segj-
ast oft hafa orðið vör við eftirlit lög-
reglu á síðasta ári. Það skal þó tekið
fram að þessi viðbótarfjárveiting
2013 einskorðaðist ekki við umferð-
areftirlit.
Þá má nefna að í sömu könnun
kom fram að 61% svarenda væru
þeirrar skoðunar að umferðareftirlit
lögreglu væri of lítið, en 45% sögðu
jafnframt að umferðareftirlit hefði
áhrif á aksturslag þeirra.
Þegar ökumenn voru spurðir
hversu hratt þeir aka að jafnaði á
þeim svæðum þar sem leyfður há-
markshraði er 90 km/klst. segjast
62% aka á 91 km hraða eða meira.
Meðalhraði svarenda er 95,9 km/
klst. og segir Einar Magnús hann
aldrei hafa mælst svo háan áður. Má
til samanburðar nefna að árið 2014
sögðust 54% aka hraðar en 90 km/
klst. og 3% sögðust aka á 101 km/
klst. eða hraðar, en í fyrra var það
hlutfall komið upp í 7% sem er það
hæsta sem mælst hefur. „Hlutfall
þeirra sem fara að lögum og halda
sig við 90 km/klst. eða minna fer úr
46% árið 2014 niður í 37% í fyrra,“
segir í niðurstöðum könnunarinnar.
Einar Magnús bendir einnig á
að 25% ungra ökumanna, 24 ára og
yngri, segjast aka hraðar en 101 km/
klst. og er það áberandi hæsta gildið
samanborið við aðra aldurshópa.
„Menn hafa töluvert miklar áhyggj-
ur af þessari þróun,“ segir hann.
Konurnar virða lögin betur
Þá sýnir könnunin einnig að
fleiri konur aka á löglegum hraða en
karlar. En þannig segjast 52%
kvenna halda sig innan 90 km hraða-
marka á meðan einungis 43% karla
segjast gera slíkt hið sama. „Þær
eru skynsamari en við strákarnir,“
segir Einar Magnús.
„Af slysaskýrslum undanfar-
inna ára og hlutfallslegri þátttöku
kynjanna í umferðinni má draga
þá ályktun að það séu jafnmiklar
líkur á að kona valdi slysi eða
óhappi í umferðinni og karl.
Þegar hins vegar afleiðingar
slysanna eru skoðaðar kem-
ur í ljós að í tilfelli karl-
manna eru mun meiri líkur
á að afleiðingarnar verði al-
varlegar – banaslys eða alvar-
legt slys,“ segir enn fremur í
samantekt Samgöngustofu.
Virðing ökumanna
fyrir lögum minnkar
Könnun á umferðarhraða
Spurt var hversu hratt fólk æki að jafnaði á svæðum
þar sem hámarkshraði er 90 kílómetrar á kukkustund
90 km/klst eða minna 91 - 100 km/klst 101 km/klst eða meira
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Heimild: Samgöngustofa
53%
42%
56%
38%
60%
36%
53%
42%
52%
44%
55%
42%
51%
44%
51%
46%
57%
38%
55%
37%
Myndavélar eru einföld leið til
að hafa eftirlit með hraða öku-
manna og virðingu þeirra fyrir
rauðum umferðarljósum. Yfir
40 myndavélakassar eru í
notkun um allt land og eru
myndavélarnar færðar á milli
staða eftir því sem þörf þykir
vera á.
Morgunblaðið greindi frá því
í fyrra að engar hraðamynda-
vélar hafa verið í notkun við
gatnamót í Reykjavík í um eitt
ár vegna bilunar í tækjabúnaði,
en taka átti eina í gagnið í
desember síðastliðnum.
„Það er greinilegt af nið-
urstöðum þessarar könn-
unar að almenningur hef-
ur áhyggjur af því að
ekki sé hægt að
halda úti því sem
kalla má ásætt-
anlegt umferð-
areftirlit,“ segir
Einar Magnús
Magnússon, sér-
fræðingur hjá Sam-
göngustofu.
Ásættanlegt
eftirlit skortir
ÁN MYNDAVÉLA Í EITT ÁR